Shu paytgacha birorta “aqlli shahar” qurmagan AQSH shirkati Nurafshonda 15 milliard dollarlik Smart City bunyod etmoqchi

Smart City konsepsiyasi asosida birorta loyihasi amaliyotga joriy etilmagan AQSH kompaniyasi Nurafshon shahrida “aqlli shahar” qurmoqchi. Bu haqda “Daryo” muxbiri surishtiruvida ma’lum bo‘ldi.

“Shubhali” uchrashuv

Eslatib o‘tamiz, iyul oyi o‘rtalarida Toshkent viloyati hokimligi AQSHning C+H Associates Inc. kompaniyasi Nurafshon shahrida 1600 gektar maydonda “aqlli shahar” texnologiyasi asosida shahar barpo etish bo‘yicha o‘z loyihalarini taqdim etgani haqida xabar bergan edi.

Xabarda aytilishicha, viloyat hokimi Zoir Mirzayev C+H Associates Inc. kompaniyasi direktori Ronald Jeyms Habbard boshchiligidagi delegatsiyani qabul qilgan.

Hokimlik tarqatgan axborotga ko‘ra, S+H Associates Ins. kompaniyasi 40 yildan ziyod vaqt mobaynida dunyoning nufuzli davlatlarida yangi aeroport, mehmonxonalar, universitet, sotuv va xizmat ko‘rsatish obyektlari, shuningdek, yangi shaharlar qurish ishlari bilan shug‘ullanib keladi.

Yuqorida zikr etilgan AQSH kompaniyasi Nurafshonda qurmoqchi bo‘lgan “aqlli shahar” qiymati 10-15 milliard dollar bo‘lib, loyihaga 15 dan ortiq yirik investorlar jalb qilinishi rejalashtirilgan. Shuningdek, u yerda davlat korxonasi va tashkilotlari, tibbiyot, ta’lim muassasalari joy oladi, sanoat zonalari, texnoparklar joylashtiriladi.

Viloyat hokimligi xabaridan keyin bloger Nikita Makarenko o‘zining Telegram kanalida C+H Associates Inc. kompaniya shubhali ekanligi haqida yozib chiqdi.

“Kompaniyasining sayti 2015-yildan buyon yangilanmagan. Kompaniya ilgari amalga oshirgan loyihalarga nazar solinsa, bolalar maydonchasi, asfalt yotqizish va yo‘l qurish bilan shug‘ullangani ko‘rinadi.

Qiziq jihati kompaniya saytida 3,5 million dollardan ortiq loyihalarni ishlab chiqishga qodir emasligi to‘g‘risida yozilgan. Ammo ular Nurafshonda 10-15 milliard dollarlik loyihani amalga oshirmoqchi”, deya yozgan Nikita Makarenko.

“Daryo” muxbiri holatga izoh olish maqsadida Toshkent viloyati hokimi axborot xizmati rahbari Bekzod Qobulov bilan bog‘landi. U holatni o‘rganib chiqib javob berishini aytgan edi. Ammo u qayta aloqa chiqmadi.

Javobsiz savollar

Nashr muxbiri savollarga javob topish maqsadida C+H Associates Inc. kompaniyasi vakillari va O‘zbekiston Iqtisodiyot assambleyasi raisi Muxtor Umarov bilan mazkur masala yuzasidan suhbat qurdi.  

Muxtor Umarovga ko‘ra, aytilayotgan “aqlli shahar” hozircha faqat loyiha xolos.

“Biz viloyat hokimligiga o‘z rejalarimiz bo‘yicha taklif bilan bordik. Taklifki, bizni tashkilotimiz O‘zbekistonda 2-4 ming gektar joyda “aqlli shahar”cha bo‘lsa-yu, u shaharchada ham odamlar istiqomat qiladigan, ham sanoat hududlari bo‘lsa degan, loyihamiz bor. Ya’ni bu loyihani tashabbuskori bizni tashkilot.

Mazkur loyiha ustida ikki yildan buyon ishlab, bir nechta tashkilotlar bilan muzokaralar olib bormoqdamiz. Turkiya AQSH, Koreya kompaniyalari o‘z takliflarini bermoqda. Takror aytaman, bu hozircha loyiha, hali hech qanday mulkiy va shartnomaviy kelishuvlar bo‘lgani yo‘q.  

Viloyat hokimi bilan uchrashuvda C+H Associates Inc. kompaniyasi nima ishlar qilgani haqida ma’lumot berdik. Mazkur kompaniya sanoat zonasi, uylar va o‘sha hududdan Toshkent shahrigacha bir relsda yuradigan tramvay yo‘lini qurish bo‘yicha taklif etilganini aytdik. Bu kompaniya investor yoki quruvchi tashkilot emas, arxitektura dizayn ishlarini bajaradigan tashkilot. Biz bular bilan AQSHning O‘zbekistondagi elchixonasini tavsiyasiga ko‘ra muzokaralar olib borganmiz”, dedi Muxtor Umarov.

C+H Associates Inc. kompaniyasi direktori Ronald Jeyms Habbard nima uchun kompaniyaning rasmiy sayti yo‘qligi, manzili, bog‘lanish uchun telefon raqamlar va elektron pochta mavjud emasligi, internet tarmog‘ida kompaniya haqida biror jumla yo‘qligi haqida savolga javob berdi.

“Bizning veb saytimiz 7 yil avval faoliyatini to‘xtatgan. O‘zimizni reklama qilishga, ko‘rsatishga ehtiyoj bo‘lmagani uchun veb sayt yuritmaganmiz. Odamlar bizga loyihalarini qilib berish bo‘yicha o‘zlari murojaat qiladi. Ya’ni uni veb saytga qo‘yib, reklama qilishga bizda ehtiyoj yo‘q”, dedi u.

Ronald Jeyms Habbardning qo‘shimcha qilishicha, kompaniya ixtiyorida 28 ta “aqlli shahar”ga bog‘liq arxitektura ishlari bor. Shundan 14 tasi Kongo Demokratik Respublikasi bilan bog‘liq.

“Ma’lumotlarni berishimiz mumkin va bu ma’lumotlar Virjiniyadagi ofisimizda bor. Hukumat bilan birgalikda qilingan kasalxonalarni birma-bir ko‘rsatishga tayyormiz.

Ar-Riyoddagi bir kompaniyaga qiymati 350 million dollarlik “aqlli shahar”ning ishchi rejasini qilib bergan edik. Lekin uning egasi pul topolmagani bois yerni sotib yubordi.

Biz faqat dizayn ishlarini qilganmiz. Hali qurib bitkazilgan “aqlli shahar” yo‘q”, dedi C+H Associates Ins. kompaniyasi direktor.

Kelib chiqishi shubhali bo‘lgan, uy va kasalxona qurishdan nariga o‘tmagan, birorta “aqlli shahar” qurmagan kompaniyaga qanday qilib qurilishi o‘n yillar davom etadigan, 10-15 milliard dollarlik loyihani ishonib topshirish mumkin? Shu mazmundagi savolga O‘zbekiston Iqtisodiyot assambleyasi raisi Muxtor Umarov tayinli javob berolmadi. U bu hali loyiha ekanligi va boshqa kompaniyalarning loyihalari ham qabul qilinayotganini aytish bilan cheklandi.