• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12790.43
    • RUB162.6
    • EUR14486.44
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +22°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    “Yangi paxta”: O‘zbekistonda BPO bozori qanday rivojlanmoqda?

    O‘zbekiston agrar mamlakat maqomidan postindustrial davlatga o‘tmoqda, BPO esa asosiy sanoatga aylanmoqda. IT Park bu bo‘yicha tahliliy maqola e’lon qildi. 

    Ko‘pgina mamlakatlar, odatda, ular ishlab chiqaradigan tovarlar bilan bog‘liq. Misol uchun, Braziliya deganda — qahva loviyalari, Ekvador — banan, Indoneziya deganda esa kokos ko‘z oldimizga keladi.

    Bunday tushuncha, odatda, mamlakatlar ushbu mahsulotning asosiy yetkazib beruvchilari ekanidan kelib chiqadi.

    O‘zbekiston paxta eksporti bo‘yicha hech qachon yetakchi bo‘lmagan, biroq xorijliklar mamlakat nomini eshitganda, ko‘pincha shu haqda o‘ylashadi.

    Buni yaqin-yaqingacha paxta respublikaning xorijga sotgan asosiy tovari bo‘lgani bilan izohlash mumkin (ko‘rsatkich aqlbovar qilmas darajaga, 70 foizga yetgandi):

    Eksportning tarmoq tarkibi, O‘zbekiston, 1995—2018-yillar
    Manba: The Second Systematic Country Diagnostic for Uzbekistan, World Bank

    So‘nggi yillarda paxta ulushi pasayib bormoqda va hozirda 10 foizdan kamroqni tashkil etadi, ammo tushuncha hali-hanuz saqlanib qolgan.

    Biroq ushbu holat tez orada o‘zgarishi mumkin, negaki O‘zbekiston agrar davlatdan postindustrial davlatga o‘tmoqda.

    Bu yo‘lda Business process outsourcing (BPO) sohasi respublikani xalqaro bozorlarda tanitadigan omilga aylanishi mumkin. Jarayon allaqachon boshlangan.

    Global BPO bozori yuzlab milliard dollarga teng va o‘sishda davom etmoqda

    Autsorsing XX asrning o‘rtalarida, kompaniyalar ayrim vazifalarni autsorsingga yo‘llash arzonroq va osonroq ekanligini tushungan onda paydo bo‘ldi.

    IT-autsorsing 1980-yillarda yuzaga kelgan. Ilk keys “Kodak” bo‘lib, u ma’lumotlar markazini o‘zi boshqarish o‘rniga jarayonni “IBM”ga autsorsing xizmati sifatida topshirdi.

    Dastlabki yillarda, autsorsing bir kompaniya aniq muddatga ega bo‘lgan aniq loyiha uchun boshqasini jalb qilishi bilan cheklanar edi.

    Keyinchalik kompaniyalar boshqa kompaniyalarga biznes sohalarini to‘liq topshirishni boshladi.

    2023-yilga kelib, BPO bozori 261,9 milliard dollarga baholanmoqda, prognozlarga ko‘ra, 2031-yilga kelib ko‘rsatkich 525,2 milliard dollarni tashkil qiladi.

    Asosiy yo‘nalish — mijozlarga xizmat ko‘rsatish (30 foiz). U, asosan, qo‘llab-quvvatlash xizmatlari va qo‘ng‘iroq markazlarini o‘z ichiga oladi.

    Bundan tashqari, logistika, inson resurslari, ma’lumotlarni qayta ishlash, xaridlar, marketing va buxgalteriya hisobi bo‘yicha autsorsing turi ham keng tarqalgan.

    Xullas, asosiy biznesga zarar yetkazmasdan boshqa kompaniyaga o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan barcha sohalarni autsorsingga yo‘naltirish mumkin.

    Asosiy bozor esa Shimoliy Amerika hisoblanadi:

    Shimoliy Amerika BPO xizmatlari bozor hajmi dinamikasi
    Manba: Grand View Research

    O‘zbekistonning BPO xizmatlariga dunyoda talab mavjud. Ko‘rsatkich o‘sib bormoqda

    O‘zbekistonda ilk BPO kompaniyalari 2000-yillarning o‘rtalarida paydo bo‘lgan, ammo keskin o‘sish so‘nggi yillarda boshlangan.

    AQSH logistika bozorida o‘z o‘rniga ega bo‘lgan bir nechta kompaniyalarning muvaffaqiyat hikoyalari sifatida boshlangan jarayon endi o‘ziga xos sanoatga aylanib bormoqda.

    Shunday qilib, 2021-yilda mamlakatda 45 ta kompaniya bor edi, bir yil o‘tib esa ularning soni 164 taga yetdi. 2022-yilda 17 ta yangi BPO markazlari ochilib, ularda 450 nafar mutaxassis ish bilan ta’minlandi.

    Shu sababli o‘tgan yili BPO xizmatlari IT xizmatlarining umumiy eksportining 140 million dollaridan 65,1 million dollarni tashkil etdi:

    Asosiy xaridor AQSH hisoblanadi. Shimoliy Amerika BPO sohasiga bo‘lgan talab dunyoda eng yuqori bo‘lgan mamlakat ekan, talab bundan keyin ham o‘sishda davom etishi kutilmoqda.

    Bu biznes jarayonlari autsorsing kompaniyalariga IT Park rezidentlari bo‘lishga ruxsat berilib, BPO sohasiga bir necha yil oldin tikilgan garov o‘zini oqlamoqdami degan savolga qisman javob.

    Shu tufayli, kompaniyalarda endilikda quyidagi imkoniyatlar mavjud:

    • jihozlangan ofis;
    • barcha turdagi soliqlar va bojxona to‘lovlaridan to‘liq ozod bo‘lish;
    • jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkasi pasaytirilishi — 7,5%;
    • xorijiy kompaniyalar uchun dividendlar bo‘yicha soliqni 5 foizgacha kamaytirish;
    • xodimlarni tanlashda yordam;
    • va boshqalar.

    “bpo.mitc.uz” sayti ishga tushirilib, bu yerda nafaqat O‘zbekistonda BPO kompaniyasini yaratishning afzalliklari sanab o‘tilgan, balki unga ariza yuborish ham mumkin.

    Xalqaro hamkorlik doirasida ko‘rsatilayotgan ko‘makni ham ta’kidlash joiz. Xususan, Huawei va ZTE kompaniyasi BPO markazlarini yaratishda ishtirok etmoqda.

    Ularning qiziqishi sohaning istiqbolidan dalolat beradi, negaki bu kabi yirik xalqaro kompaniyalar har qanday sarmoyani sinchkovlik bilan tahlil qiladilar va hech qachon samara bermaydigan joyga pul tikmaydi.

    Ayni paytda IT Park Jahon banki bilan Uzbekistan Digital inclusion loyihasi ustida ishlamoqda. Uning doirasida zarur ko‘nikmalarga o‘rgatish, hududlarda infratuzilmani rivojlantirish, O‘zbekistonni autsorsing markazlari joylashgan manzil sifatida targ‘ib qilish amalga oshiriladi.

    Bundan tashqari, American Access Capital Management Corp bilan birgalikda tashkil etilayotgan qo‘shma BPO korporatsiyasi sohada 1100 ta ish o‘rni yaratadi.

    Ushbu va boshqa tashabbuslar 2023-yilda IT-xizmatlar eksporti hajmini 300 million AQSH dollariga, eksport qiluvchilar sonini esa 500 taga yetkazish imkonini berishi kutilmoqda.

    XX asr “paxtasi”

    Postindustrial davr o‘zi bilan ko‘plab o‘zgarishlarni olib keldi.

    Elektr transport vositalari, robototexnika va muqobil energiyaga talab ortib borayotgani misni “yangi oltin”ga aylantirmoqda.

    Biznes jarayonlari autsorsingiga ortib borayotgan talab, qulay sharoitlar va mavjud istiqbollar O‘zbekistonda BPO sohasini “yangi paxta” timsoliga aylantirmoqda.

    To‘g‘ri, BPO bevosita IT bilan bog‘liq emas, lekin u texnologiyaga asoslangan va mamlakatning inson kapitalidan foydalanadi.

    Sohada yaxshigina haq to‘lanadi. 2022-yilda o‘rtacha oylik 600-1300 dollarni tashkil qilgan. Taqqoslash uchun, mamlakatda o‘rtacha ish haqi 350 dollar edi.

    Umuman olganda, IT-autsorsing eng istiqbolli yo‘nalishlardan biri, ammo hali qilinadigan ishlar talaygina, masalan, hech bo‘lmaganda asosiy raqamli ko‘nikmalarga ega bo‘lgan odamlar sonini ko‘paytirish lozim.

    Agar shu va boshqa masalalarni hal qilish mumkin bo‘lsa, O‘zbekistondagi BPO ham xuddi paxta kabi, yaqin yillarda millionlab odamlarni ish bilan ta’minlashi mumkin.

    Avvallari BPO sohasida 10 000 kishi faoliyat yuritgan, hozirda esa ularning soni 5 milliondan ortiq kishiga yetgan Hindiston bunga yaqqol misol bo‘la oladi.

    29.03.2023, 14:57   Izoh (0)   4136
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Dunyoda oltin narxi ko‘tarila boshladi

    29.03.2023, 11:19

    Ekspert: “2023-yilda Osiyo global iqtisodiy o‘sish uchun muhim kuchga aylanadi”

    28.03.2023, 21:25

    Germaniya fuqaroligini olish osonlashtirilishi kutilmoqda

    28.03.2023, 18:04

    Google Cloud ayollar uchun sun’iy intellekt bo‘yicha bepul dastur ishga tushirmoqda

    28.03.2023, 16:55

    O‘zbekistonda kimyoviy mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi qanday o‘zgarmoqda?

    28.03.2023, 16:30

    Yevropa Ittifoqi o‘z a’zolariga Rossiyadan LNG importini cheklash imkoniyatini bermoqchi

    28.03.2023, 15:11
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    LUKOIL: yosh iste’dodlar ovozi katta sahnada yangradi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    Xon Saroy tomonidan an’anaviy “Mening orzuyimdagi uy” rasmlar tanlovi boshlandi 


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- xalqaro PLAS-Forumida qatnashdi


    Chirchiqdagi yangi bog‘ - zamonaviy ko‘ngilochar va dam olish maskani ochildi


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    Sistit — bu uyat emas!


    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi


    O‘zbekiston Milliy banki Xitoy yuani ayirboshlash xizmatini Toshkent shahri va poytaxt aeroportida yo‘lga qo‘ydi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 

     

    Tavsiya etamiz

    Gitlerdan so‘ng eng mashhur natsist – dorga osilgan Ribbentropning ayanchli taqdiri

    31 may, 19:25

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    34 yoshli ayol 24 soat ichida turnikda tortilish bo‘yicha Ginnes rekordini o‘rnatdi

    Dunyo | 3 iyun, 00:00

    “Tramp Putin va Zelenskiy bilan uchrashuvga tayyor” — Oq uy matbuot kotibi

    Dunyo | 2 iyun, 23:45

    “Ukraina o‘t ochishni to‘liq to‘xtatishni talab qilmoqda” — Vladimir Zelenskiy

    Dunyo | 2 iyun, 23:30

    Parijda Makronning haykali o‘g‘irlab ketildi

    Dunyo | 2 iyun, 23:15

    Yaponiya 10 ming nafar o‘zbekistonlik mutaxassisni ish bilan ta’minlaydi

    O‘zbekiston | 2 iyun, 22:58

    Istanbulda Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi muzokaralarning ikkinchi bosqichi bo‘lib o‘tdi. Nimalarga kelishildi?

    Dunyo | 2 iyun, 22:40

    Yamal “Oltin to‘p” haqida gapirdi

    Sport | 2 iyun, 22:28

    Namanganda Onix lyukidan tanasini chiqarib harakatlangan qiz uzr so‘radi (video)

    O‘zbekiston | 2 iyun, 22:25
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.