• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12410.99
    • RUB158.38
    • EUR14237.89
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +40°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    “Yangi paxta”: O‘zbekistonda BPO bozori qanday rivojlanmoqda?

    O‘zbekiston agrar mamlakat maqomidan postindustrial davlatga o‘tmoqda, BPO esa asosiy sanoatga aylanmoqda. IT Park bu bo‘yicha tahliliy maqola e’lon qildi. 

    Ko‘pgina mamlakatlar, odatda, ular ishlab chiqaradigan tovarlar bilan bog‘liq. Misol uchun, Braziliya deganda — qahva loviyalari, Ekvador — banan, Indoneziya deganda esa kokos ko‘z oldimizga keladi.

    Bunday tushuncha, odatda, mamlakatlar ushbu mahsulotning asosiy yetkazib beruvchilari ekanidan kelib chiqadi.

    O‘zbekiston paxta eksporti bo‘yicha hech qachon yetakchi bo‘lmagan, biroq xorijliklar mamlakat nomini eshitganda, ko‘pincha shu haqda o‘ylashadi.

    Buni yaqin-yaqingacha paxta respublikaning xorijga sotgan asosiy tovari bo‘lgani bilan izohlash mumkin (ko‘rsatkich aqlbovar qilmas darajaga, 70 foizga yetgandi):

    Eksportning tarmoq tarkibi, O‘zbekiston, 1995—2018-yillar
    Manba: The Second Systematic Country Diagnostic for Uzbekistan, World Bank

    So‘nggi yillarda paxta ulushi pasayib bormoqda va hozirda 10 foizdan kamroqni tashkil etadi, ammo tushuncha hali-hanuz saqlanib qolgan.

    Biroq ushbu holat tez orada o‘zgarishi mumkin, negaki O‘zbekiston agrar davlatdan postindustrial davlatga o‘tmoqda.

    Bu yo‘lda Business process outsourcing (BPO) sohasi respublikani xalqaro bozorlarda tanitadigan omilga aylanishi mumkin. Jarayon allaqachon boshlangan.

    Global BPO bozori yuzlab milliard dollarga teng va o‘sishda davom etmoqda

    Autsorsing XX asrning o‘rtalarida, kompaniyalar ayrim vazifalarni autsorsingga yo‘llash arzonroq va osonroq ekanligini tushungan onda paydo bo‘ldi.

    IT-autsorsing 1980-yillarda yuzaga kelgan. Ilk keys “Kodak” bo‘lib, u ma’lumotlar markazini o‘zi boshqarish o‘rniga jarayonni “IBM”ga autsorsing xizmati sifatida topshirdi.

    Dastlabki yillarda, autsorsing bir kompaniya aniq muddatga ega bo‘lgan aniq loyiha uchun boshqasini jalb qilishi bilan cheklanar edi.

    Keyinchalik kompaniyalar boshqa kompaniyalarga biznes sohalarini to‘liq topshirishni boshladi.

    2023-yilga kelib, BPO bozori 261,9 milliard dollarga baholanmoqda, prognozlarga ko‘ra, 2031-yilga kelib ko‘rsatkich 525,2 milliard dollarni tashkil qiladi.

    Asosiy yo‘nalish — mijozlarga xizmat ko‘rsatish (30 foiz). U, asosan, qo‘llab-quvvatlash xizmatlari va qo‘ng‘iroq markazlarini o‘z ichiga oladi.

    Bundan tashqari, logistika, inson resurslari, ma’lumotlarni qayta ishlash, xaridlar, marketing va buxgalteriya hisobi bo‘yicha autsorsing turi ham keng tarqalgan.

    Xullas, asosiy biznesga zarar yetkazmasdan boshqa kompaniyaga o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan barcha sohalarni autsorsingga yo‘naltirish mumkin.

    Asosiy bozor esa Shimoliy Amerika hisoblanadi:

    Shimoliy Amerika BPO xizmatlari bozor hajmi dinamikasi
    Manba: Grand View Research

    O‘zbekistonning BPO xizmatlariga dunyoda talab mavjud. Ko‘rsatkich o‘sib bormoqda

    O‘zbekistonda ilk BPO kompaniyalari 2000-yillarning o‘rtalarida paydo bo‘lgan, ammo keskin o‘sish so‘nggi yillarda boshlangan.

    AQSH logistika bozorida o‘z o‘rniga ega bo‘lgan bir nechta kompaniyalarning muvaffaqiyat hikoyalari sifatida boshlangan jarayon endi o‘ziga xos sanoatga aylanib bormoqda.

    Shunday qilib, 2021-yilda mamlakatda 45 ta kompaniya bor edi, bir yil o‘tib esa ularning soni 164 taga yetdi. 2022-yilda 17 ta yangi BPO markazlari ochilib, ularda 450 nafar mutaxassis ish bilan ta’minlandi.

    Shu sababli o‘tgan yili BPO xizmatlari IT xizmatlarining umumiy eksportining 140 million dollaridan 65,1 million dollarni tashkil etdi:

    Asosiy xaridor AQSH hisoblanadi. Shimoliy Amerika BPO sohasiga bo‘lgan talab dunyoda eng yuqori bo‘lgan mamlakat ekan, talab bundan keyin ham o‘sishda davom etishi kutilmoqda.

    Bu biznes jarayonlari autsorsing kompaniyalariga IT Park rezidentlari bo‘lishga ruxsat berilib, BPO sohasiga bir necha yil oldin tikilgan garov o‘zini oqlamoqdami degan savolga qisman javob.

    Shu tufayli, kompaniyalarda endilikda quyidagi imkoniyatlar mavjud:

    • jihozlangan ofis;
    • barcha turdagi soliqlar va bojxona to‘lovlaridan to‘liq ozod bo‘lish;
    • jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkasi pasaytirilishi — 7,5%;
    • xorijiy kompaniyalar uchun dividendlar bo‘yicha soliqni 5 foizgacha kamaytirish;
    • xodimlarni tanlashda yordam;
    • va boshqalar.

    “bpo.mitc.uz” sayti ishga tushirilib, bu yerda nafaqat O‘zbekistonda BPO kompaniyasini yaratishning afzalliklari sanab o‘tilgan, balki unga ariza yuborish ham mumkin.

    Xalqaro hamkorlik doirasida ko‘rsatilayotgan ko‘makni ham ta’kidlash joiz. Xususan, Huawei va ZTE kompaniyasi BPO markazlarini yaratishda ishtirok etmoqda.

    Ularning qiziqishi sohaning istiqbolidan dalolat beradi, negaki bu kabi yirik xalqaro kompaniyalar har qanday sarmoyani sinchkovlik bilan tahlil qiladilar va hech qachon samara bermaydigan joyga pul tikmaydi.

    Ayni paytda IT Park Jahon banki bilan Uzbekistan Digital inclusion loyihasi ustida ishlamoqda. Uning doirasida zarur ko‘nikmalarga o‘rgatish, hududlarda infratuzilmani rivojlantirish, O‘zbekistonni autsorsing markazlari joylashgan manzil sifatida targ‘ib qilish amalga oshiriladi.

    Bundan tashqari, American Access Capital Management Corp bilan birgalikda tashkil etilayotgan qo‘shma BPO korporatsiyasi sohada 1100 ta ish o‘rni yaratadi.

    Ushbu va boshqa tashabbuslar 2023-yilda IT-xizmatlar eksporti hajmini 300 million AQSH dollariga, eksport qiluvchilar sonini esa 500 taga yetkazish imkonini berishi kutilmoqda.

    XX asr “paxtasi”

    Postindustrial davr o‘zi bilan ko‘plab o‘zgarishlarni olib keldi.

    Elektr transport vositalari, robototexnika va muqobil energiyaga talab ortib borayotgani misni “yangi oltin”ga aylantirmoqda.

    Biznes jarayonlari autsorsingiga ortib borayotgan talab, qulay sharoitlar va mavjud istiqbollar O‘zbekistonda BPO sohasini “yangi paxta” timsoliga aylantirmoqda.

    To‘g‘ri, BPO bevosita IT bilan bog‘liq emas, lekin u texnologiyaga asoslangan va mamlakatning inson kapitalidan foydalanadi.

    Sohada yaxshigina haq to‘lanadi. 2022-yilda o‘rtacha oylik 600-1300 dollarni tashkil qilgan. Taqqoslash uchun, mamlakatda o‘rtacha ish haqi 350 dollar edi.

    Umuman olganda, IT-autsorsing eng istiqbolli yo‘nalishlardan biri, ammo hali qilinadigan ishlar talaygina, masalan, hech bo‘lmaganda asosiy raqamli ko‘nikmalarga ega bo‘lgan odamlar sonini ko‘paytirish lozim.

    Agar shu va boshqa masalalarni hal qilish mumkin bo‘lsa, O‘zbekistondagi BPO ham xuddi paxta kabi, yaqin yillarda millionlab odamlarni ish bilan ta’minlashi mumkin.

    Avvallari BPO sohasida 10 000 kishi faoliyat yuritgan, hozirda esa ularning soni 5 milliondan ortiq kishiga yetgan Hindiston bunga yaqqol misol bo‘la oladi.

    29.03.2023, 14:57   Izoh (0)   4161
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Dunyoda oltin narxi ko‘tarila boshladi

    29.03.2023, 11:19

    Ekspert: “2023-yilda Osiyo global iqtisodiy o‘sish uchun muhim kuchga aylanadi”

    28.03.2023, 21:25

    Germaniya fuqaroligini olish osonlashtirilishi kutilmoqda

    28.03.2023, 18:04

    Google Cloud ayollar uchun sun’iy intellekt bo‘yicha bepul dastur ishga tushirmoqda

    28.03.2023, 16:55

    O‘zbekistonda kimyoviy mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi qanday o‘zgarmoqda?

    28.03.2023, 16:30

    Yevropa Ittifoqi o‘z a’zolariga Rossiyadan LNG importini cheklash imkoniyatini bermoqchi

    28.03.2023, 15:11
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    Texnologiyaning yangi bosqichi — HUAWEI Mate XT va HUAWEI Mate 70 Pro bilan tanishing


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    BYD Astana Motors rasmiy dilerlik tarmog‘i Toshkentdagi barcha beshta dilerlik markazida "Best Buy Day" tadbirini o‘tkazadi


    Oqtepa Lavash “Kalmar o‘yini” asosida Dalgona Boksini chiqardi


    “Moody’s Ratings” xalqaro reyting agentligi “O‘zbekinvest” kompaniyasi reytingi prognozini “Ba2”- “ijobiy” darajagacha ko‘tardi


    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi


    InfinBANK tomonidan XISMK liniyasi bo‘yicha taqdim etilayotgan islomiy moliyalashtirish – biznesni rivojlantirish uchun ishonchli yechim 


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    Click & Smart Business (sobiq UZKASSA): biznes muvaffaqiyati va mijozlar qulayligi uchun hamkorlik


    Moody’s “Biznesni rivojlantirish banki” reytinglarini “salbiy”dan “barqaror”ga o‘zgartirdi


    Toshkent shahar hokimligi ko‘magida 2025-yil 2-4-oktyabr kunlari CAEx HoReCa & UzFPT ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi


    Anorbank va Beelab O‘zbekiston raqamli banking bozorida hamkorlik o‘rnatdi


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Telegram dasturchilar uchun yiliga 1 mln dollar to‘lanadigan vakansiyani e’lon qildi

    Layfstayl | 24 iyun, 13:15

    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi

    Reklama | 24 iyun, 12:14

    Elektr energiyasi, gaz va suv tarmoqlariga noqonuniy ulanib, o‘g‘irlaganlik uchun javobgarlik kuchaytiriladi

    O‘zbekiston | 24 iyun, 13:10

    NATO bosh kotibi Ukrainaga 35 mlrd yevrolik harbiy yordam va’da qildi

    Dunyo | 24 iyun, 13:04

    Turk kinosi yulduzlari Burak O‘zchivit va Fahriye Evjen farzandlari bilan Londonda hordiq chiqarmoqda (foto)

    Shou-biznes | 24 iyun, 12:59

    Eronning Qatardagi AQSH bazasiga zarbasi haqida davlatlar qanday bayonot berdi?

    Dunyo | 24 iyun, 12:58

    BYD Astana Motors rasmiy dilerlik tarmog‘i Toshkentdagi barcha beshta dilerlik markazida "Best Buy Day" tadbirini o‘tkazadi

    Reklama | 24 iyun, 10:30

    “Real” Rodrigoni qanchaga sotmoqchi ekanligi ma’lum bo‘ldi

    Sport | 24 iyun, 12:34

    “Ko‘zlari qisiq” xitoylik erkak elektromobilni hayday olmayapti — charchoqni aniqlovchi tizim uni uxlayapti deb o‘ylab, avtomatik to‘xtaydi

    Qo‘ziqorin | 24 iyun, 12:32

    Toshkentda “Olmazor yoshlarni sevadi — Bitiruvchi 2025” shiori ostida gala-konsert o‘tkazildi

    O‘zbekiston | 24 iyun, 12:26

    Unchalik mashhur bo‘lmagan, ammo tomosha qilishga arziydigan turk filmlari

    Kino | 24 iyun, 12:16
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.