“Samarqand ruhi degan tushuncha kirib kelayotgani ham juda katta yutuq bo‘lmoqda”. Ekspert SHHT sammiti haqida (video)

Siyosatshunoslik fanlari doktori, professor Sayfiddin Jo‘rayev Ozarbayjon, Tojikiston-Qirg‘iziston respublikalari davlatlarining Samarqandda o‘tkazilayotgan sammitga kelmasligi mumkinligi haqidagi taxminlarni rad etdi.

Professorning ta’kidlashicha, Shanxay ruhidan keyin Samarqand ruhi degan tushuncha kirib kelayotgani sammitga bu davlatlar rasmiy jihatdan kelishini tasdiqlagan. Bu davlatlarning ishtirok etmasligi haqida gap tarqatganlar bizning bu qilayotgan ishlarimizni, shu sohada erishgan yutuqlarimizni yaxshi niyat bilan qarab turib, xursand bo‘lmaydiganlar hisoblanadi.

Tashkilotning mohiyati va uning jozibadorligidan kelib chiqadigan bo‘lsak, SHHT tashkiloti avvalambor bloklarga qo‘shilmaslik, tarafkashlikdan uzoq, bir-biriga qarama-qarshi, qaysidir masalada ziddiyatli holat bilan keladigan bo‘lsa, unaqalarga bu yerda joy yo‘q. Shu jihatidan olib qaraydigan bo‘lsak, SHHT doirasida ayniqsa O‘zbekiston raislik qilgan davrdagi ko‘rilayotgan masalada deylik Ozarbayjon yoki Armaniston, Qozog‘iston deysizmi, ularning manfaatlariga zid keladigan biror bir holat ham, qarama-qarshilik ham yo‘q.

O‘zbekiston tomonidan taklif qilingan, kun tartibiga olib chiqilgan savdo-iqtisodiy, mintaqaviy-iqtisodiy, madaniy-gumanitar, raqamli iqtisodiyot va boshqa juda ko‘p sohada hozirgi kun davriga javob beradigan model sifatida chiqyapti. Dunyoning ko‘p davlatlari o‘rtasida tortishuvlar kuchayib boryapti. Qarama-qarshiliklar, ziddiyatlar kuchaymoqda. Bu davr tugab, yangi davr boshlanyapti. Mana shunday davrda har bir vujudga kelayotgan muammolardan biror-bir davlat yakka o‘zi o‘zib chiqolmaydi. Va o‘zidan-o‘zi tabiiy ravishda mintaqaviy hamkorlikka, muloqotga ehtiyoji juda katta bo‘ladi. Shu nuqtai-nazardan oladigan bo‘lsak, yuqoridagi davlatlar yil davomida bir qancha muloqotlar uyushtirib, fikrlar almashilgan. Samarqand, Buxoro, Farg‘ona va Nukusda bo‘lgan uchrashuvlarda Ozarbayjon ham, Armaniston ham, Qozog‘iston ham juda faol ishtirok etishgan va o‘zining taklif va fikrlarini bergan.

Qolaversa, ular rasmiy jihatdan kelishini tasdiqlagan va qatnashadi. Masalaning yana bir tomoniga e’tibor berish kerak. Bizda SHHT doirasida Shanxay ruhidan keyin Samarqand ruhi degan tushuncha kirib kelayotgani ham juda katta yutuq. Bilasizmi, bir maqol bor. Mevali daraxtga tosh otishadi deyishadi. Albatta bizning bu qilayotgan ishlarimizdan, shu sohada erishgan yutuqlarimizni yaxshi niyat bilan qarab turib, xursand bo‘lmaydiganlar ham bor. Buni ochiq tan olishimiz kerak.

Ularning tarqatgan xabarlari, yoki kimnidir shunga ishontirishga harakat qilayotganligini men ochiqchasiga ig‘vogarlik va provokatsiya deb qaragan bo‘lardim. Ikkinchi tomondan bunaqalar bo‘lishi ham tabiiy. Hayot mana shu qarama-qarshilik, o‘ziga xos fikr bildirishdan va eng asosiysi tinglovchi yoki tomoshabin shundan to‘g‘ri xulosa chiqara olishiga bog‘liq bo‘ladi, — deydi professor Sayfiddin Jo‘rayev.

Professor Samarqand ruhi ostida o‘tayotgan sammitda Ozarbayjon-Armaniston, yoki Tojikiston-Qirg‘iziston respublikalarining munosabatlari iliqlashib ketishi mumkinligi haqida ham gapirdi.

Hozirgi davrdan kelib chiqadigan bo‘lsak, bu davlatlar o‘rtasidagi munosabatlar nafaqat iliqlashib ketishi, balki yangi davrda yangicha ishlash, yangi bir istiqbolli loyihalarga ega bo‘ladi. Oxirgi ma’lumotlarga ko‘ra, Ozarbayjonda ham Armanistonda ham tinchlik o‘rnatilgan. Ular o‘zlari o‘zaro muloqot qilib olishgan. Markaziy Osiyo davlatlariga keladigan bo‘lsak, 2017-yildan so‘ng O‘zbekistonning tashabbusi bilan o‘ziga xos yangi atmosfera yaratildi. Uzoq yillar davomida to‘planib qolgan muammolar yechildi. Yangi muammolarni paydo bo‘layotganligi SHHT doirasida ham yechilmoqda. Albatta bu davlatlarning bu yerga kelishi, ular uchun ham, biz uchun ham, SHHTga kiruvchi davlatlarning manfaatlari uchun ham juda ham mos. E’tibor bering, dunyo ahamiyatiga ega bo‘lgan, dunyo iqtisodiyotining yarmidan katta bo‘lgan davlatlarning rahbarlari bu yerda yig‘ilyapti. Sammitda muloqot va fikr almashish asosida shu ulkan bir hududni, dunyo iqtisodiyotiga ta’sir qiladigan o‘ziga xos qarorlar qilinadi. Bundan albatta qo‘shnilarimiz ham manfaatdor va ular ham bu platformaga ishtirok etib, uni boyitadi degan umiddamiz, — deydi professor Sayfiddin Jo‘rayev.

So‘nggi xbarlarga ko‘ra, Nikol Pashinyan Armanistondagi vaziyat tufayli Samarqanddagi SHHT sammitida ishtirok etmaydi. Bu haqida Armaniston hukumati matbuot xizmati ma’lum qildi.