Alomatlarsiz kechadigan insult qo‘rqinchli, chunki bu holda organimzda biror narsa yuz bergani ham sezilmasligi mumkin. Quyida yashirin insultni qanday aniqlash va sog‘liq muammolaridan qochish uchun nima qilish kerakligini ma’lum qilamiz.
Insult insonning ishlash faoliyatini butunlay o‘zgartirishi mumkin. Biroq ba’zida u e’tiborsiz qoladi. Ko‘pgina bemorlar hayotlarining qaysidir qismida asemptomatik yoki yashirin insult bo‘lganligini bilib, hayratda qoladi.
Odatda, miyaning kompyuter tomografiyasi yoki MRTda kutilmaganda yashirin insult aniqlanadi. Oxirgi tahlillar, agar yashirin insult ancha avval sodir bo‘lgan bo‘lsa, shish, yallig‘lanish, qon quyqalari va qon ketish kabi ko‘rinmaydigan ma’lum xususiyatlarga ega bo‘ladi. Surunkali insult, qoida tariqasida, ma’lum xarakterli ko‘rinishlarga ega.
Ilgari asemptomatik insultni boshdan kechirganlik haqidagi xabarlar qo‘rqinchli ko‘rinadi, ammo bu vahima uchun sabab emas. Biroq yashirin insult va hech qanday nevrologik alomatlarning yo‘qligi uning xavfsiz ekanini anglatmaydi. Agar bemor avval insultni o‘tkazgan bo‘lsa, bu yurak-qon tomir salomatligini yaxshilash va kelajakdagi insult xavfini kamaytirish uchun yangi tizim kerakligi haqida kuchli signaldir.
Yashirin insultni odatdagisidan qanday ajratish mumkin?
Yashirin insult mikroinsult bilan bir xil emas. Mikroinsult vaqtinchalik ishemik hujum sifatida tavsiflanadi. Bu uzoq muddatli miya shikastlanishisiz butunlay yo‘qolib ketadigan sezilarli alomatlarga olib keladigan insult. Shuningdek, organizmning muhim signalidir, ammo u miyaga sezilarli zarar yetkazmaydi va miyaning MRT yoki KT skaynerlashida qayd etilmaydi, garchi u kelajakdagi insultni bashorat qilsa-da, xuddi shunday profilaktika choralarini talab ham qiladi. Ammo yashirin insultning oqibatlari MRT yoki kompyuter tomografiyasida tekshirishda ko‘rinadi.
Yaxshi xabar shundaki, yashirin zarbalar odatda kamroq xavflidir, chunki ular miyaning boshqa qismlari zararni qoplashi mumkin bo‘lgan joylarda sodir bo‘ladi. Muxtasar qilib aytganda, agar miyaning ma’lum bir qismi shikastlangan bo‘lsa, boshqa yaqin nerv yo‘llari egallashi mumkin. Katta ehtimol bilan, agar insultni yo‘qotishsiz yengish mumkin bo‘lsa, unda sog‘lom organizm va miya bor. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, ko‘proq yaxshi jismoniy gavdaga ega bo‘lgan yoshlar alomatlarsiz insultdan tuzalib ketishadi.
Asemptomatik insult odatda organizmda bir yoki bir nechta xavf omillari mavjudligini ko‘rsatadi. Bularga tug‘ma xavf omillari (masalan, serebrovaskulyar kasalliklar, gipertoniya, qon ketishining buzilishi) va turmush tarzi omillari kiradi. Dori-darmonlar, parhez, jismoniy mashqlar va stressni boshqarish orqali xavf omillarini nazorat qilish organizm uchun muhimdir.
O‘tmishda bir yoki bir nechta asemptomatik insultni boshdan kechirish, kelajakda odatiy insult va nevrologik alomatlar xavfining oshishi kuzatiladi. Takroriy yashirin insultlar miyaning ko‘plab sohalarida jamlangan zarar tufayli Parkinson kasalligi yoki qon tomir demensiyasi kabi jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Miyaning boshqa qismlari tomonidan taqdim etilgan kompensatsiya, agar ko‘proq to‘qimalar shikastlangan bo‘lsa, oxir-oqibat quriydi.
Izoh (0)