“O‘zbekistonga kelishi mumkin”: AQSh sanksiyalari Rossiya kompaniyalariga qanday ta’sir qiladi?

AQSh Moliya vazirligi Rossiyaning bir necha kompaniyalariga qarshi sanksiyalarni e’lon qildi.

• sanksiyalar Rossiyaning “Sber” va “VTB” yirik banklariga qo‘llandi. Amerika banklari 26-martgacha “Sberbank” va uning filiallaridagi vakillik hisobvarag‘ini yopishi kerak bo‘ladi va xuddi shu sanadan boshlab “Sberbank” ishtirokidagi tranzaksiyalarni amalga oshirmaydi. “VTB” bloklovchi sanksiyalarga uchradi va AQShdagi aktivlari muzlatiladi;
• bloklovchi sanksiyalar, shuningdek, “Otkritiya”, “Novikombank” va shu kunlarda “O‘zagroeksportbank”ni sotib olgan “Sovkombank”ga ham tegishlidir;
• bir necha davlat va nodavlat kompaniyalar va banklar uchun sarmoya jalb qilish imkoniyati cheklandi. Ularning orasida “Gazprombank”, “Rosselxozbank”, “Gazprom”, Gazpromneft”, “Transneft”, “Rostelekom”, “Rusgidro”, “Alrosa”, “Sovkomflot”, “RJD”, “Alfa bank”, “Moskva kredit banki” joy egallagan.

Shuningdek, AQSh Rossiyaning mudofaa, aerokosmik va dengiz sohalariga eksport nazoratini o‘rnatmoqda. Mazkur chora-tadbirlar kompyuterlar, yarimo‘tkazgichlar, axborot xavfsizligi uskunalari, lazerlar, sensorlar va boshqa texnologiyalarga o‘z ta’sirini o‘tkazadi. 

Bularning O‘zbekistonga nima aloqasi bor?

Tickmill xalqaro brokerlik guruhi mutaxassisi Arman Beysembayevning fikriga ko‘ra, Rossiya iqtisodiyoti sanksiyalar ostida yashashga ko‘nikib qolgan, uning imkoniyatlari cheklanib qolgani yo‘q, balki u Qozog‘istonga o‘z ta’sirini kuchaytirishni ko‘zda tutgan. 

Shu bilan birga, “Yevrosiyo olami” jamoat fondi prezidenti Eduard Poletayev, bugungi kunda rossiyalik tadbirkorlar O‘zbekiston bozoriga ko‘proq qiziqish bildirashayotganini aytadi. Ular Yevropa bozorlari yopilgandan keyin aynan shu yerga yo‘l olishadi, deb hisoblaydi mutaxassis.

Rossiya O‘zbekistonda xorijiy kapital ishtirokidagi kompaniyalar soni bo‘yicha birinchi o‘rinni egallaydi. 1-fevral holatiga ko‘ra, ularning soni 2313 tani tashkil qilgan edi.

2017-yili valyuta liberallashuvi amalga oshirilganidan so‘ng, O‘zbekiston xorijliklar uchun jozibador bozorga aylandi.  Shu yillar davomida Rossiyaning bir necha yirik ishtirokchilari bozorga kirib keldi, ular orasida:

• Yandex Go;
• Fix Price;
• “Gruzofchikoff”;
• “Dobrotsen”;
• inDriver;
• “Megafon” и USM Telecom;
• “Etaji”;
• Selectel;
• 2GIS;
• Black Star Burger;
• “Amediateka”;
• ivi va boshqalar mavjud.

Yaqin kunlarda, O‘zbekistonda nafaqat Rossiyaning, balki butun Yevropaning eng yirik onlayn riteylerlaridan biri bo‘lmish Wildberries kompaniyasi o‘z ishini boshlagani haqida xabar berilgandi.

Turkiya bilan o‘xshash vaziyat

Avvalroq O‘zbekitonda turk kapitali ishtirokidagi kompaniyalar soni keskin ortgani haqida xabar berilgan edi. 

Turk tadbirkorlari O‘zbekistonda 407 ta kompaniyaga asos soldi, natijada Turkiya 2021-yili Rossiya va Xitoyni ortda qoldirdi va birinchilikni egalladi. 

O‘sish jarayoni 2022-yilda ham davom etdi – yanvar oyida turk tadbirkorlari ishtirokida 31 ta kompaniya ochilib, bu eng yuqori ko‘rsatkich bo‘ldi (Rossiyada –23 ta, Xitoyda – 12 ta).

Mazkur holat, so‘nggi yillarda turk iqtisodiyoti murakkab vaziyatni boshdan kechirayotgani va buni boshqa bozorlarga chiqish orqali bartaraf etmoqchi ekani bilan izohlanadi.