Rossiya prezidenti Vladimir Putin 21-fevral kuni rossiyaliklarga qariyb bir soat davomida murojaat yo‘llaganidan so‘ng Donetsk va Lugansk xalq respublikalari (DXR va LXR) mustaqilligini tan olish to‘g‘risidagi qarorini e’lon qildi. Tegishli farmonlar, shuningdek, DXR va LXR bilan do‘stlik va o‘zaro yordam to‘g‘risidagi shartnomalar jonli efir vaqtida imzolandi. 22-fevral kuni Davlat Dumasi hujjatlarni ratifikatsiya qiladi, keyinroq esa ratifikatsiya haqidagi qonun loyihasi Federatsiya Kengashi tomonidan tasdiqlanadi.
Aksariyat xorijiy yetakchilar Putinning DXR va LXRni tan olish qaroriga keskin salbiy munosabat bildirdi, ammo, aftidan Rossiya Ukrainaga hujum qilgan taqdirda ham G‘arbning unga atab qo‘ygan og‘ir sanksiyalariga chap beradiganga o‘xshaydi.
AQSh, Kanada va Britaniyaning munosabati
AQSh prezidenti Jo Bayden ukrainalik hamkasbi Vladimir Zelenskiy bilan telefon orqali suhbatda Rossiyaning DXR va LXRni tan olish qarorini “qat’iy qoraladi”. Amerika rahbari allaqachon DXR va LXRda savdo va investitsiyalarga qarshi sanksiyalar, shuningdek, Donbass respublikalari bilan aloqador shaxslarning mulkini bloklash to‘g‘risidagi farmonni imzolagan. Rossiya Ukrainaga hujum qilgan taqdirda, unga qarshi AQSh tayyorlab qo‘ygan chora-tadbirlar paketi hali faollashtirilmagan.
Kanada ham Rossiyaning Donbass respublikalarini tan olganini “qat’iy qoralamoqda” va sanksiyalar joriy etish niyatida. “Xalqaro huquqni ochiqdan-ochiq mensimaslikka Kanada o‘z hamkorlari va ittifoqchilari bilan keskin javob qaytaradi. Biz bu harakatlar uchun iqtisodiy sanksiyalar qo‘llashga tayyorlanyapmiz, bu Rossiyaning Ukrainaga keyingi har qanday harbiy aralashuviga javoban tayyorlangan sanksiyalardan alohida bo‘ladi” , — deb yozdi Kanada tashqi ishlar vaziri Melani Joli Twitter’da.
Buyuk Britaniya bosh vaziri Boris Jonson Rossiyaning Donetsk va Lugansk xalq respublikalarini tan olishini “achchiq alomat” va “xalqaro huquqning ochiqdan-ochiq buzilishi” deb atadi. “Bu Ukraina suvereniteti va yaxlitligini qo‘pol ravishda buzishdir”, — dedi Britaniya bosh vaziri. Jonsonning so‘zlariga ko‘ra, Putinning qarori “Minsk kelishuvlari va jarayonni amalga oshirib bo‘lmaydigan qilib qo‘ydi”. 22-fevral kuni London DXR va LXRning tan olinishiga javoban Rossiyaga qarshi yangi sanksiyalarni e’lon qiladi. Britaniya OAVlarining yozishicha, hozircha gap Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi munosabati bilan tayyorlangan qat’iy chora-tadbirlar to‘plami haqida ketayotgani yo‘q.
Fransiya, Germaniya va Polshaning munosabati
Fransiya prezidenti Emmanuel Makron Rossiyaning DXR va LXRni tan olishini qoraladi va “maqsadli Yevropa sanksiyalari”ni joriy etishga chaqirdi. Shuningdek, u BMT Xavfsizlik Kengashining favqulodda yig‘ilishini o‘tkazish tarafdori ekanini aytdi. Parijga ko‘ra, LXR/DXRning tan olinishi “Rossiya tomonidan xalqaro majburiyatlarni va Ukraina suverenitetini buzish” bo‘ldi.
Germaniya tashqi ishlar vaziri Annalena Burbok Rossiyaning Donbass respublikalarini tan olishini Ukraina suvereniteti va “xalqaro huquqni qo‘pol ravishda buzish” hamda “muammoni tinch yo‘l bilan hal qilish bo‘yicha diplomatik sa’y-harakatlarga og‘ir zarba” deb atadi. U Rossiyaning o‘z qarorini bekor qilishga chaqirib, Germaniya va xalqaro hamkorlar “xalqaro huquqning bunday buzilishiga munosabat bildirishi” haqida ogohlantirdi.
Polsha bosh vaziri Mateush Moravetskiy Rossiya prezidentining DXR va LXR mustaqilligi haqidagi qarorini “Ukrainaga qarshi tajovuzkorlik harakati”, “muloqotni uzil-kesil rad etish va xalqaro huquqni qo‘pol ravishda buzish” deb atadi. U Yevropa Kengashi yig‘ilishini o‘tkazish va “zudlik bilan sanksiyalar” yordamida javob berishga chaqirdi.
Xitoy, Moldova, Finlyandiya, Ruminiya, Gruziya va Qozog‘istonning munosabati
Xitoy Ukraina muammosini diplomatik vositalar orqali, mavjud xavotirlarni hisobga olgan holda hal qilishga qaratilgan barcha sa’y-harakatlarni olqishlaydi va tomonlarni vaziyatning keskinlashuviga olib keladigan harakatlardan tiyilishga chaqiradi, dedi Xitoy elchisi Chjan Szyun BMT Xavfsizlik Kengashi yig‘ilishida.
Moldova prezidenti Mayya Sandu Rossiyaning Donetsk va Lugansk xalq respublikalarini tan olganini qoraladi. “Buning xalqaro huquqqa zidligi kundek ravshan. Moldova Ukrainaning xalqaro tan olingan chegaralari doirasidagi suvereniteti va hududiy yaxlitligini qo‘llab-quvvatlashga qat’iy sodiq qoladi”, — deb yozgan Sandu Twitter’da.
Finlyandiya ham ushbu harakatni qoraladi. “Finlyandiya Ukraina suvereniteti va hududiy yaxlitligini buzuvchi bir tomonlama harakatni qoralaydi. Ukraina sharqidagi ayrimachi hududlarning tan olinishi Minsk kelishuvlarini jiddiy buzishdir”, — dedi prezident Sauli Niinistyo o‘z bayonotida.Uning so‘zlariga ko‘ra, Finlyandiya Yevropa Ittifoqining “jamoaviy javobi”ga qo‘shiladi.
Ruminiya prezidenti Klaus Yohannis DXR/LXRning tan olinishiga quyidagi tvit bilan munosabat bildirdi: “Ruminiya Rossiyaning Ukraina tarkibidagi Donetsk va Lugansk viloyatlarini mustaqil deb tan olishini keskin qoralaydi. Bu xalqaro huquqning ochiqdan-ochiq buzilishi bo‘lib, xalqaro hamjamiyatning eng qattiq munosabatiga sabab bo‘lishi kerak. Biz Ukraina suvereniteti va hududiy yaxlitligini qat’iy qo‘llab-quvvatlaymiz”.
Gruziya ham Ukrainaning hududiy yaxlitligini qo‘llab-quvvatlaydi va LXR/DXRni tan olish qarorini qoralaydi, deya ma’lum qildi Gruziya prezidenti Salome Zurabishvili. “Gruziya Rossiyaning Ukrainaning Donetsk va Lugansk viloyatlarini “tan olishini” keskin qoralaydi, bu Rossiyaning bizga tegishli hududning 20 foizini bosib olishiga olib kelgan ssenariyning takrorlanishidir”, — deb yozdi Zurabishvili Twitter’dagi sahifasida.
Qozog‘iston tashqi ishlar vaziri Muxtor Tlovberdi Lugansk va Donetsk xalq respublikalarini tan olish ehtimolini rad etdi. “Sizni ishontirib aytishim kerakki, Qozog‘iston tomonidan Lugansk va Donetsk xalq respublikalarini tan olish haqida gap yo‘q. Biz xalqaro huquq asoslaridan va BMT Nizomining asosiy tamoyillaridan kelib chiqamiz”, — dedi u jurnalistlar bilan suhbatda va Qozog‘iston Xavfsizlik Kengashi yaqin soatlarda davlatning rasmiy pozitsiyasini ishlab chiqishini aytdi.
Rossiya qarorini kimlar qo‘llab-quvvatladi?
O‘zlari qisman tan olingan davlatlar bo‘lgan Janubiy Osetiya va Abxaziya Rossiyaning LXR va DXR bo‘yicha qarorini qo‘llab-quvvatlashini bildirdi. Janubiy Osetiya prezidenti Anatoliy Bibilov Moskvaning Donetsk va Lugansk xalq respublikalari suverenitetini tan olishini “kutilgan, asosli va o‘zini oqlagan qaror” deb atadi. Abxaziya rahbari Aslan Bjaniyaning aytishicha, Putinning qarori “odil, geosiyosiy voqelikni adekvat baholashga asoslangan hamda zamonaviy chaqiriq va tahdidlarga mos keladi”.
Xalqaro tashkilotlar va ittifoqlar Rossiyaning DXR va LXR suverenitetini tan olishini qoraladi.
Yevropa Ittifoqi DXR va LXRning tan olinishini xalqaro huquqning buzilishi deb hisoblamoqda va bunga qat’iy javob berish niyatida.
“Ukrainadagi ikki ayirmachi hududning tan olinishi xalqaro huquqni, Ukraina hududiy yaxlitligini va Minsk kelishuvlarini qo‘pol ravishda buzish hisoblanadi”, — deb yozdi Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Leyen Twitter’da.
Xuddi shu mazmundagi matnni Yevropa Kengashi rahbari Charlz Mishel ham Twitter’da e’lon qilgan. BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish Rossiyaning DXR va LXRni tan olish qaroridan xavotir bildirdi.
“Bosh kotib Rossiyaning qarorini Ukraina hududiy yaxlitligi va suverenitetini buzish deb hisoblaydi”, — dedi BMT Bosh kotibi vakili Stefan Dyujarrik. Uning so‘zlariga ko‘ra, Guterrish bu harakat “BMT Nizomi tamoyillariga zid” ekanini ta’kidlagan
U Ukraina atrofidagi vaziyatni Minsk kelishuvlariga muvofiq tinch yo‘l bilan tartibga solishga chaqirdi va “vaziyatga aloqador barcha tomonlar jangovar harakatlarni zudlik bilan to‘xtatish, tinch aholi va fuqarolik infratuzilmasini himoya qilish bo‘yicha sa’y-harakatlarga e’tibor qaratishlari kerak”, — deb ta’kidladi.
YeXHTning amaldagi raisi va Polsha tashqi ishlar vaziri Zbignev Rau Putinning qarorini qoralab, Rossiya Federatsiyasini Ukrainaga harbiy bosqindan tiyilishga chaqirdi.
“Prezident Putinning qaroriga kelsak, biz Ukrainaning xalqaro miqyosda tan olingan chegaralari doirasidagi hududiy yaxlitligini so‘zsiz qo‘llab-quvvatlashimizni bildiramiz. Rossiyani ushbu ayanchli qarorning ijrosini ta’minlash uchun har qanday harbiy aralashuvdan tiyilishga va xalqaro munosabatlarga uzoq muddatli oqibatlarini ko‘rib chiqishga chaqiramiz”, — deydi u.
YeXHTning Ukraina va Uch tomonlama aloqa guruhi bo‘yicha maxsus vakili, elchi Mikko Kinnunen “bugungi qaror yangi jangovar harakatlar va qon to‘kilishiga olib kelmasligi” muhimligini ta’kidladi. U vaziyatni TCG formatida (Ukraina bo‘yicha uch tomonlama aloqa guruhi) tinch yo‘l bilan hal etish bo‘yicha muloqotni davom ettirishga haliyam tayyor ekanini qo‘shimcha qilib, “diplomatiya va muzokaralarning muqobili yo‘q” ekanini ta’kidladi.
Yevropa Kengashi parlament assambleyasi prezidenti Tini Koks Rossiyani DXR va LXRni tan olish qarorini bekor qilishga va kelishmovchiliklarni muloqot orqali hal qilishga chaqirdi.
NATO Bosh kotibi Yens Stoltenberg ham Rossiyaning qarorini qoraladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, bunday qaror “Ukraina suvereniteti va hududiy yaxlitligiga putur yetkazadi, mojaroni hal qilishga qaratilgan sa’y-harakatlarni yo‘qqa chiqaradi va Minsk kelishuvlarini buzadi”. Stoltenberg Rossiyani “diplomatiya yo‘lini tanlashga” va “xalqaro majburiyatlariga muvofiq Ukrainadan qo‘shinlarini olib chiqib ketishga” chaqirdi.
Izoh (0)