Foto: Xavf bilan birga zavqni tuyish imkonini beruvchi temiryo‘l yo‘nalishlari
Poyezdlar bir necha asr davomida savdo-sotiqni rivojlanishida muhim rol o‘ynagan, sayyoh va yo‘lovchilar hayotining bir qismiga aylanib ulgurgan. Qanday maqsadda qurilishidan qat’i nazar, shahar va qishloqlarni bir-biri bilan bog‘lab turuvchi, masofalarni yaqin qiluvchi hamda yo‘nalish davomida tabiatning go‘zalligi bilan birga xavfni his qilishga sabab bo‘luvchi temiryo‘llar qayerda joylashgani haqida ma’lumot berib o‘tamiz.
Aso — Minami, Yaponiya
O‘rmon va tepaliklari o‘rtasidan o‘tgan temiryo‘l yo‘nalishi, g‘ayrioddiy ravishda faol bo‘lgan vulqon bilan ham kesishadi. Atrofdagi manzara go‘zalligi bilan kishini o‘ziga rom etadi. Ammo geologlar vulqon otilishini oldindan aytishi, haydovchilar marshrutni qanchalik sinchkovlik bilan rejalashtirishiga qaramay, vulqondan otilib chiqadigan suyuq chog‘ bosishi xavfi hamisha mavjud.
Chennay — Rameshvaram, Hindiston
Hindlar uchun muqaddas hisoblangan Rameshvaram orolidagi bir qancha ibodatxonalar nafaqat mahalliy dindorlarni, balki arxitekturani shaydosi bo‘lgan sayyohlarni ham o‘ziga maftun qiladi. Orolga borishning eng oson va arzon varianti poyezddan foydalanish ekaniga qaramay, aksariyat holda odamlar undan ranglari oqargan, qo‘rquv aks etgan yuz ifodasi bilan tushib keladi. Yo‘lning bir qismini Hind okeani ustidan o‘tgan va 1910-yillarda qurib bitirilgan Pamban ko‘prigi tashkil qiladi. Bor-yo‘g‘i 2 kilometrligi arzimasdek tuyilishi mumkin, lekin gap boshqa yoqda. Poyezd ko‘prikka yetib kelganda juda ham sekin — soatiga 20 kilometr tezlikda harakatlanadi. Bunda yo‘l xuddi oxiri yo‘qdek, uzoq tuyiladi. Okeandagi suv tinch bo‘lsa odamlar unchalik xavotirga tushmasligi mumkin, lekin havo o‘zgarib, to‘lqinlar poyezd oynalariga kelib urilsa, yo‘lovchilar qo‘rquv bilan manzilga yetib oladi.
Jorjtaundagi halqa yo‘li, AQSh
Kolorado shtatidagi qoyali tog‘larda joylashgan temiryo‘ldan qachonlardir konchilar kumush konlariga yetib borish uchun foydalangan. Konlar bundan bir necha o‘n yil avval yopilganiga qaramay, temiryo‘l bugungi kunda sayyohlar uchun ko‘ngil ochadigan joylardan biriga aylangan. Ammo poyezdning “Iblis darvozasi” — qulab tushish xavfi yuqori bo‘lgan, baland qoziqoyoqlarga o‘rnatilgan ko‘prik bo‘ylab harakatlanishini ko‘ngilxushlikka tenglashtirib bo‘lmaydi.
Kaayman temiryo‘l ko‘prigi, JAR
Bu JARda qurilgan ilk qayrilma ko‘prik hisoblanadi. 36 metr balandlikda joylashgan ko‘prik Kaayman daryosini kesib o‘tadi. Suv toshgan vaqtida to‘lqin deyarli temiryo‘l balandligigacha yetib boradi. Ko‘prikning bunyod qilinganiga 100 yildan ko‘proq vaqt bo‘lgan va so‘nggi marta 2006-yilda kuchli bo‘rondan keyin ta’mirlangan. Aynan shu sabab ham to‘lqinlarining bu kabi harakatlanishidan kishi asosli xavotirga tushadi.
“O‘lim yo‘li”, Tailand
Yam-yashil o‘rmonlar orqali Tailand va Myanmani birlashtirib turadigan temiryo‘l — o‘lim yo‘li deb ataladi va bu bejizga emas. Ushbu yo‘l Ikkinchi jahon urushi vaqtida amerikalik va britaniyalik harbiy asirlar tomonidan qurilgan. Tinimsiz mehnat, kasallik va jarohatlar sabab yuzlab odamlar halok bo‘lgan. Bu yo‘lning qurilishi, unda ishtirok etganlarning boshdan kechirganlari haqida tushunchaga ega bo‘lishni istaganlarga 1957-yilda suratga olingan “Kvay daryosidagi ko‘prik” nomli filmni tomosha qilish tavsiya qilinadi.
Salta — Antofagasta, Argentina va Chili
Lotin Amerikasining ikki mamlakatini birlashtirib turadigan marshrut tog‘lar orasidan o‘tgan bo‘lib, uni qurish uchun deyarli 30 yil vaqt ketgan. Poyezd ko‘prik ustida harakatlanganda kishi go‘zal manzaradan bahra olish, bulutlar orasida suzib yurgandek hisni tuyish bilan birga, balandlikdan qo‘rqishi mumkin. Argentinadan Chiliga samolyotda bir necha soatda yetib borish imkoni borligiga qaramay, sayyohlarning aksariyati poyezddan foydalanishni afzal biladi.
Chikubang ko‘prigi, Indoneziya
Mamlakatdagi eng uzun hisoblangan mazkur ko‘prik Jakartani Bandung shahri bilan bog‘lab turadi. 11 ta po‘lat tayanch asosida qurilgan ko‘prikning balandligi 80 metrni tashkil qiladi. Vodiydagi kuchli shamoldan biroz chayqalishi mumkinligi, uning mashhurligi va yo‘lovchilarning soniga ta’sir qilmaydi.
“Iblis burni”, Ekvador
Ushbu temiryo‘lni bunyod qilish uchun 4000 ishchi kerak bo‘lgan, ularning deyarli yarmi qurilish davomida hayotdan ko‘z yumgan. “Iblis burni”da harakatlangan poyezddagi yo‘lovchilar tog‘larning bir qismi yoki tosh o‘pirilishi mumkinligi sabab manzilga yetguncha yuragini hovuchlab o‘tiradi.
Oq dovon va Yukon marshruti, Alyaska, AQSh
Mazkur temiryo‘l Alyaskadagi oltin qazib oluvchi va konchilar tomonidan qurilgan. Baland tog‘ va yam-yashil o‘rmonlarni kesib o‘tadigan yo‘l hali-hamon sayyohlar e’tiborini o‘ziga jalb qiladi.
Pilatus, Shveysariya
Dunyodagi eng o‘ziga xos temiryo‘llardan biri hisoblangan Pilatus 1889-yilda foydalanishga topshirilgan. 1-2 vagondan iborat poyezd taxminan yarim soatda yo‘lovchilarni tog‘ etagidan eng yuqori cho‘qqigacha olib chiqadi va bu masofa 2100 metrni tashkil qiladi. Odamlar o‘zini “amerikancha tepalik” attraksionidagidek his qilishi uchun vagondagi o‘rindiqlar xuddi teatrdagi singari turli balandlikka joylashtirilgan.
Kuranda-Stsenik, Avstraliya
“Barron darasi” milliy bog‘i, zich o‘rmon va sharsharalar orasidan o‘tadigan marshrut dunyodagi eng xavfli yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.
Linton va Linmut Kliff, Buyuk Britaniya
Eniga haddan tashqari tor bo‘lgan mazkur yo‘l temiryo‘ldan ham ko‘ra ko‘proq ko‘ngilochar bog‘lardagi attraksionni esga soladi. XX asrda atigi 3 yil davomida qurib bitirilgan yo‘l Linton va Linmut shaharlarini bog‘lab turadi. Unda har biri 40 nafar yo‘lovchi uchun mo‘ljallangan ikkita funikulyor harakatlanadi. Poyezd juda ham sekin yurishiga qaramay, nafaqat mahalliy aholi, balki sayyohlar ham undan foydalanishni yaxshi ko‘radi.
