AQShning Indiana shtati Terre-Xot shahri qamoqxonasida homilador ayolni o‘ldirib, uning bolasini o‘g‘irlaganlik uchun hukm qilingan 52 yoshli Liza Montgomeri qatl qilindi, deb yozadi Meduza. Unga o‘limga olib keluvchi inyeksiya qilindi. Qatldan avval Montgomeriga so‘nggi gapini aytish imkoniyati berildi. U bundan bosh tortdi.
Liza Montgomeri — 1900-yildan buyon AQSh federal hukumati tomonidan qatl qilingan uchinchi ayol. Federal darajadagi avvalgi qatllar 1953-yildayoq amalga oshirilgan. O‘shanda biryo‘la ikki ayol — Bonni Braun Xedi (avtomobil magnatining o‘g‘lini o‘g‘irlaganlik va o‘ldirganlik uchun) va Etel Rozenberg (Sobiq ittifoq foydasiga josuslik uchun) qatl etilgan. Ayollarning shtatlar darajasida qatl qilinishi 1953-yildan keyin ham yuz bergan. Ularning so‘nggisi 2015-yilda amalga oshirilgan; erining o‘ldirib ketilishini uyushtirganligi uchun o‘limga mahkum qilingan Kelli Gissendaner qatl etilgan edi. Federal darajadagi o‘lim jazolari 2020-yilning iyulida 17 yillik tanaffusdan keyin qayta boshlandi.
Liza Montgomeri homilador ayolning bolasini uning qornidan chiqarib olgan. Va uni o‘z bolasi deb ko‘rsatgan
2004-yilda kanzaslik Liza Montgomeri internet orqali 23 yoshli missurilik Bobbi Jo Stinnett bilan bog‘langan. Ular itsevarlar forumi orqali tanish bo‘lib, u yerda Stinnett farzand kutayotgani haqida yozgandi. Liza Bobbi Joga o‘zini boshqa ism bilan tanishtirib, kuchukcha sotib olish bahonasida uning uyiga kelgan. U o‘sha paytda 8 oylik homilador bo‘lgan Bobbi Joni bo‘g‘a boshlagan. So‘ng Montgomeri uning qornini pichoq bilan kesib, bolani chiqarib olgan. Oradan bir necha soat o‘tib, uyiga onasi kelgan vaqtda Bobbi Jo hali tirik bo‘lgan, ammo u kasalxonada vafot etgan.Liza Kanzasga qaytib kelib, eri Kevinga qiz farzand tug‘ganini aytgan. Bundan avval u turmush o‘rtog‘iga homiladorligini aytgani uchun erkak chaqaloqning o‘z farzandlari ekanligiga ishongan. Liza qizchani qo‘shnilariga ham ko‘rsatgan, ularni ham homiladorligiga ishontirgan edi. Ayol jinoyatdan keyin bir sutka o‘tib qo‘lga olingan. O‘g‘irlangan qizcha tirik qolgan. Uni otasiga qaytarishgan. Viktoriya Jo hozir 16 yoshda. U onasining o‘limi haqida omma oldida hech qachon gapirmagan.
Montgomeri bir necha marta o‘zini yolg‘ondan homilador qilib ko‘rsatgan. Sobiq eri undan farzandlarini olib qo‘yish uchun shuni dalil qilib keltirmoqchi bo‘lgan
Sudda Kevin Montgomeri avvalgi turmushidan to‘rt farzandni dunyoga keltirgan xotini uch marta unga homilador ekanligini aytgan (birinchi ikki holatda go‘yoki salomatligi tufayli abort qildirishiga to‘g‘ri kelgan). Ammo Lizaning sobiq eri Karl Boman aslida u farzand ko‘ra olmasligini ma’lum qilgan: to‘rtinchi tug‘ruqdan keyin u sterilizatsiya qilingan.Karlning so‘zlariga ko‘ra, Liza nafaqat Kevin bilan turmushi davrida, balki u bilan nikohda bo‘lgan paytda ham o‘zini homilador qilib ko‘rsatgan, ammo u Kevindan farqli ravishda sterilizatsiyadan xabardor bo‘lgan. Ajrashganidan keyin Karl to‘rt farzandining ikkisi ustidan vasiylikni qo‘lga kiritmoqchi bo‘lgan va shu maqsadda sudda unga qarshi dalil sifatida sobiq xotinining soxta homiladorliklaridan foydalanmoqchi bo‘lgan. Liza bu rejalar haqida bilgan. Karlning so‘zlariga ko‘ra, qotillikdan biroz avval Liza unga qo‘ng‘iroq qilib, “uning nohaqligini isbotlashga” va’da bergan.
Ayblov tomoni Liza aqli raso holda jinoyatni rejalashtirganini, xususan, internetda kesarcha kesishni qanday amalga oshirish haqida ma’lumot qidirganini ta’kidlab, u uchun o‘lim jazosini talab qildi. Himoya tomoni esa sudlanuvchi bolaligidan zo‘ravonlik qurboni bo‘lgani, shu sababli unda soxta homiladorlik sindromi (psevdotsiyez) rivojlanganini qayd etib, umrbod qamoq jazosini so‘radi. Ularning dalillari sud maslahatchilarini ishontira olmadi va ular o‘lim jazosini qo‘llab-quvvatladi.
Montgomeri bolaligidan zo‘ravonlik qurboni bo‘lgan. O‘gay otasi uni zo‘rlagan, onasi esa fohishalik bilan shug‘ullanishga majbur qilgan
Advokatlarning so‘zlariga ko‘ra, Lizaning onasi Judi Shonessi homiladorlik paytida spirtli ichimliklar ichgan. Qiz uch yoshligida otasi ularni tashlab ketgan. U to‘rtga to‘lganida sakkiz yoshli opasi Dianani vasiylik organlari olib ketgan: u Judining do‘stlaridan biri tomonidan jinsiy zo‘ravonlikka uchragan. Liza onasi bilan qolgan, u qizchaga shafqatsiz munosabatda bo‘lgan — masalan, u yotog‘ini ho‘llab qo‘ysa, sovuq suvda cho‘milishga majbur qilgan, ovozini o‘chirish uchun esa uning og‘zini skotch bilan yelimlab tashlagan.13 yoshlarida Lizani piyonista o‘gay otasi Jek Kleyner zo‘rlashni boshlagan. Shuningdek, uni o‘gay otasining do‘stlari ham zo‘rlagan. Kleyner Lizani unga bo‘ysunmasa, singlisi Pettini zo‘rlash bilan; agar kimgadir aytib bersa, butun oilasini o‘ldirish bilan qo‘rqitgan. Liza 15 yoshligida onasi elektrik va santexniklarning xizmat haqi o‘rniga ularga Lizani jinsiy maqsadlarda taklif qiladigan bo‘lgan.
Boshlang‘ich maktabda Liza a’lo baholarga o‘qirdi, ammo keyinroq u alohida ehtiyojli bolalar sinfiga o‘tkazildi. Maktabni bitirganidan keyin u armiyaga ketmoqchi edi, biroq 18 yoshida 25 yoshli Karl Bomanga turmushga chiqdi. U Lizaning onasining to‘rtinchi erining o‘g‘li bo‘lib, unga o‘gay aka hisoblanardi. Karlga turmushga chiqishga uni o‘z onasi undagan, keyin esa Karl uni do‘pposlab, zo‘ravonlik qila boshlagan. 23-yoshga to‘lgunicha Liza to‘rt marta farzand ko‘rdi. 1990-yilda u sterilizatsiya qilindi (himoya tomoniga ko‘ra, onasi va erining undovi bilan).
Keyinroq Karl va Liza ajrashdi va u ikkinchi marta turmush qurdi. Ikkinchi eri Kevin Montgomeri birinchisi kabi shafqatsiz bo‘lmasa-da, baribir unga jismoniy va jinsiy zo‘ravonlik o‘tkazgan. Liza bolalari tug‘ilganidan keyin ko‘p ichishni boshlagan va ularga g‘amxo‘rlik qila olmagan. O‘zi haqida ham qayg‘urmagan va bitlab ketgan.
O‘lim jazosi hukmi chiqarilganidan keyin Liza bilan ishlashni boshlagan advokatlarning ta’kidlashicha, doimiy zo‘ravonlik ortidan unda ruhiy va asabiy buzilishlar yuzaga kelgan. U nima o‘ngida, nima tushida bo‘layotganini qiyinchilik bilan fahmlardi, o‘z tanasini his qilolmasdi, o‘z impulslarini nazorat qila olmasdi. Qotillik uning ruhiy buzilishidagi kulminatsion nuqta bo‘ldi. Advokatlarning qat’iy qayd etishicha, uning opasini olib ketgan vasiylik organlari ham, kir-chir va yirtiq kiyimda borgan maktab ham, o‘gay otasi tomonidan zo‘rlangani haqida gapirib bergan politsiyachi qarindoshi ham Lizani himoya qila olmagan. Bundan tashqari, advokatlar boshidan Liza amalga oshirgan jinoyatdagi uning travmalari roliga yetarlicha baho bermagan hamkasblarini qattiq tanqid qildi. Himoya tomoni, shuningdek qayd etishicha, AQShda so‘nggi o‘n yilliklar mobaynida chaqaloqlarni o‘g‘irlaganlik uchun sudlangan ayollarning hech biri shu paytgacha o‘limga hukm qilinmagan edi.
Montgomerining himoyasi sudlanuvchi o‘zining qatl qilinishini anglamasligini ta’kidlagan holda o‘lim jazosining bekor qilinishiga erishmoqchi edi
So‘nggi vaqtlarda Lizaning advokatlari u boshidan kechirgan zo‘ravonliklar tufayli ruhiy xasta ekanligi va uni qatl qilishlarini anglashga qodir emasligida turib olib, qatl jazosini bekor qilishga urinayotgan edi. Advokatlar va mingdan ortiq faollar amaldagi AQSh prezidenti Donald Trampdan Lizaga nisbatan jazoni yumshatishni so‘radi, Inson huquqlari bo‘yicha amerikalararo komissiya esa qatlni keyinga qoldirishni taklif qildi. Ammo komissiya qarorlari yuridik kuchga ega emas, Tramp esa murojaatga javob bermadi.Lizaning qatli dekabrga belgilangan edi, biroq sudlanuvchining ikki advokati koronavirusga chalingani uchun u kechiktirildi. Hukm ijro qilinishidan oldingi kunlarda Lizaning himoyasi bir nechta sudlarda qatl kechiktirilishiga erishdi. Lekin AQSh Oliy sudi bu kechiktirishni bekor qildi. Sudlanuvchining advokati Kelli Genri o‘z mijozining qatlini sharmandalik deb atadi: “Konstitutsiyamiz qatlni fahmlashga qodir bo‘lmagan odamni qatl qilishni taqiqlaydi”.
Izoh (0)