• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.32
    • RUB161.89
    • EUR14822.1
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +23°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Koinot

    Sayyoralar paradi. Keyingi tomosha qaysi yilga to‘g‘ri keladi?

    Quyosh sistemasining katta va kichik sayyoralari turli orbitalar bo‘ylab va har xil tezlikda harakatlanadi. Shu sababli ham ularning Yerga nisbatan joylashuvi doimo o‘zgarib turadi. Masalan, Merkuriy va Venera yilning ayrim oylarida tong saharga yaqin, sharq tarafda ko‘rinsa, boshqa payt shomdan so‘ng, g‘arbdan ko‘rinadi.

    Yana ayrim sayyoralar esa Yerning ularga nisbatan Quyosh ortidan yoki oldidan turganiga qarab ham, shuningdek, Yerning orbital tezligiga bog‘liq omillarga ko‘ra ham osmonning turli qismlaridan ko‘rinishi mumkin. Lekin Quyosh sistemasida muayyan davriylikda shunday qiziq holat takrorlanib turadiki, unda sayyoralarning hammasi (yoki aksariyati) bir chiziqqa terilib, “parad” o‘tkazadi. “Daryo” koinotning yana ushbu ajoyiboti haqida ma’lumot beradi.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    Sayyoralarning Quyosh atrofida aylanish harakati tezligi har xil va sayyora Quyoshga qancha yaqin joylashgan bo‘lsa, u shuncha tez aylanadi. Masalan, Merkuriy Quyoshni atigi 88 yer sutkasida aylanib chiqib bo‘ladi; Yer esa bunga 365 kun sarflaydi. Yupiter esa 12 yilga yaqin muddatda bir bora Quyoshni aylanib o‘tadi. Neptunga esa buning uchun naq 165 yil ketadi! Shu kabi xilma-xillik sababli Quyosh tizimida “parad” yuzaga kelishi juda-juda favqulodda noyob hodisa sanaladi. Sayyoralarning bu tarzda paradga tizilishi, odatda, 130–200 yilda bir marotaba ro‘y beradi va eramiz boshidan buyon atigi 10 marotaba sodir bo‘lgan xolos.

    Shunday paradlar orasida yozma manbalarda qayd etilgani eng dastlabkilaridan biri 768-yilning 17-noyabr sanasida sodir bo‘lgan edi. Oradan o‘tgan 1252 yildan buyon esa bunday paradlardan eng oxirgisi 1982-yilda yuz berdi. O‘shanda, barcha sayyoralar – Merkuriy, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran, Neptun va o‘sha paytda hali sayyora deb hisoblangan Pluton ham o‘zaro eng katta farq 95 daraja bo‘lgan bir yo‘nalishda tizilib, katta parad “uyushtirgan” edi. Keyingi shunday parad esa 2161-yilda kutilmoqda.

    Yuqorida bejizga “katta parad” demadik. Sababi, Quyosh tizimidagi barcha sayyoralar bir chiziqqa tiziladi. Lekin matbuotni, ilmiy-ommabop nashrlarni kuzatib boradiganlar, yaqin orada kutilayotgan yoki bo‘lib o‘tgan sayyoralar paradi haqidagi xabarlarga tez-tez duch kelganini eslagan bo‘lsa kerak. Matbuotda bu haqida tez-tez yozib turiladi. Bunday tez-tez takrorlanadigan paradlarda esa hamma sayyoralar ham ishtirok etmaydi, balki ularning ayrimlari qatnashadi xolos.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    Kichik parad ishtirokchilari, odatda, Merkuriy, Venera, Mars va Yupiterdan iborat bo‘ladi. Bunday “kichik” paradlar 18–20 yilda takrorlanaveradi va shu sababli ham bu haqida anchayin ko‘p yoritiladi. Kichik paradlardan oxirgi ikkitasi 2002-yil va 2011-yillarda sodir bo‘lgan edi. 2022-yilning martida ham shunday kichik parad bo‘lishi kutilmoqda va unda beshta sayyora qatnashadi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, o‘shanda sayyoralar 38 daraja farq bilan safga tiziladi.

    Turli irim-sirimlar va vahima gaplarga ishonuvchan odamlarning bu boradagi sodda qarashlaridan foydalanib, avvallari munajjimlar shu kabi paradlar asosida turli tolenomalar tuzgan va sodda kishilarni shu bilan avragan. Ta’kidlash joizki, bu kabi psevdo-fan va uning namoyandalari hozirda ham sodda odamlarni sayyoralar paradining inson taqdiriga ta’siri borligiga ishontirishga urinib, laqma odamlarni aldashga urinadi. Lekin sayyoralarning bir chiziqqa terilishidan odamning tole va taqdiriga zarracha ta’sir yo‘q, hatto sayyoralarning bundayin tartiblanishidan aytarli gravitatsion ta’sirlar ham yuzaga kelmaydi.

    Shunga qaramay, sayyoralar paradini umuman foydasiz hodisa ham deyish noto‘g‘ri bo‘ladi. 1970-yillarda, hali sayyoralarga kosmik apparatlar uchirish endi-endi boshlanayotgan paytda, kosmik apparatni uchirish xarajatlarini tejash va vaqtdan yutish maqsadida, tashqi sayyoralar – Saturn, Yupiter, Uran va Neptunning paradga tizilgan vaqtini poylab harakat qilinar edi.

    Shunga ko‘ra, ushbu gaz gigantlari osmonni ma’lum qismida, bir yo‘nalishda bo‘lgan payt ular tomon apparat uchirilsa, birvarakayiga ularning hammasiga tashrif buyurish va ko‘proq ma’lumot olish imkoni yuzaga kelgan edi. 1977-yilda uchirilgan “Voyager” apparatlarning trayektoriyasi aynan shu hisob bilan belgilangan edi va ushbu loyiha sayyoralarning qulay tarzda bir tarafga tizilganidan foydalanib, haqiqatan ham vaqtdan yutishga va ko‘proq gravitatsion manyovrlar qilishga muvaffaq bo‘ldi.

    Muzaffar Qosimov tayyorladi.

    17.11.2020, 13:23   Izoh (0)   35209
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Bortida 4 astronavt bo‘lgan Crew Dragon kemasi XKSga muvaffaqiyatli qo‘ndi (video)

    17.11.2020, 12:10

    Olimlar Marsda suv yo‘qolib ketishining ehtimoliy sabablarini ma’lum qildi

    16.11.2020, 22:34

    SpaceX ichida astronavtlar bo‘lgan birinchi Crew Dragon muntazam missiyasini XKSga uchirdi

    16.11.2020, 12:11

    SpaceX Starship raketasi prototipining sinovi muvaffaqiyatsiz o‘tdi

    14.11.2020, 21:57

    Birinchi kosmik sayyohlar Xalqaro kosmik stansiyaga uchish uchun shartnoma imzoladi

    12.11.2020, 18:46

    Olimlar Marsda suv bo‘lganini isbotlovchi dalil topdi

    02.11.2020, 11:46
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    Chiroyli davlat raqami va 1 yillik transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urtasiga ega HAVAL


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    CAEx Mebel & Decor 2025 ko‘rgazmasi 13-15-sentyabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tadi


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida


    Kapitalbank Top Employers Institute talqini bo‘yicha O‘zbekistonning eng yaxshi ish beruvchisi maqomini yana bir bor tasdiqladi

     

    Tavsiya etamiz

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Latviya davlat xizmatchilarining Rossiya va Belarusiyaga borishini taqiqladi

    Dunyo | 10 iyul, 00:05

    Ozarbayjon va Rossiya o‘rtasidagi mojaro: nega bu ikki tomonlama ziddiyat Markaziy Osiyoda aks-sado bermoqda?

    Dunyo | 9 iyul, 23:45

    Joze Mourinyo sobiq shogirdini “Fenerbahche”ga olib kelmoqchi

    Sport | 9 iyul, 23:30

    “Ikki marta ko‘rgan insonimga turmushga chiqqanman”. Shahzoda Muhammedova oilasi, farzandlari va biznesi haqida gapirdi

    Shou-biznes | 9 iyul, 23:25

    Toshkent 20 yildan keyin qay ko‘rinishda bo‘ladi? Prezidentga yangi reja taqdim etildi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:50

    The Guardian: Grok sun’iy intellekti natsistga aylandi va o‘zini MexaGitler deb atadi

    Dunyo | 9 iyul, 22:45

    O‘zbekistonga go‘sht importi keskin ko‘paydi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:25
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.