Garvard tibbiyot maktabining neyrobiologlari boshchiligidagi xalqaro olimlar guruhi COVID-19 bilan kasallanganda hid sezishning nima sababdan yo‘qolishini aniqladi. Bu haqda “Gazeta.ru” xabar berdi.
Foto: Reuters
Anosmiya (hid sezishning qisqa muddatli yo‘qolishi) koronavirusning asosiy va eng erta kuzatiladigan nevrologik belgisi sifatida qaralardi. Bir qator tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, ushbu alomat boshqalarga qaraganda kasallikning mavjudligini, masalan, isitma va yo‘taldan ko‘ra yaxshiroq ko‘rsatmoqda, ammo bu alomat asosidagi biologik mexanizmlar yaqin vaqtgacha noma’lum bo‘lib qolayotgandi.
Virus burun bo‘shlig‘ining yuqori qismidagi hujayralarni zararlaydi deb hisoblangan, bu esa neyronlarning hid signallarini miyaga yetkazishiga yo‘l qo‘ymaydi. Biroq yangi tadqiqotlar bu taxminni rad etdi.
Olimlar SARS-CoV-2 virusi oldida eng zaif bo‘lgan burun bo‘shlig‘ining yuqori qismida joylashgan hid sezish hujayralar turini aniqladi. Ma’lum bo‘lishicha, hid signallarini sezadigan va miyaga uzatadigan sezgir neyronlar zaif hujayralar qatoriga kirmagan.
“Bizning kashfiyotimiz shuni ko‘rsatadiki, yangi koronavirus natijasida kelib chiqqan bemorlardagi hid sezishning o‘zgarishi neyronlarning to‘g‘ridan to‘g‘ri zararlanishi bilan emas, balki qo‘llab-quvvatlanadigan hujayralar ishiga ta’sir bilan bog‘liq”, — deya tushuntiradi tadqiqot muallifi Sandip Robert Datta.
Bu shuni anglatadiki, ko‘p hollarda SARS-CoV-2 bilan zararlanish asab tarmoqlariga doimiy ravishda zarar yetkazmaydi va shuning uchun hidning to‘liq yo‘qolishiga olib kelmaydi.
“Menimcha, bu yaxshi yangilik, chunki infeksiya yo‘qolganda, hid sezish neyronlari almashmaydi yoki qayta tuzilmaydi. Ammo bu xulosani tasdiqlash uchun bizga qo‘shimcha ma’lumotlar va uning ostidagi mexanizmlarni yaxshiroq tushunish kerak”, — deya ta’kidlaydi olim.
Ta’m va hidni yo‘qotish COVID-19’ning eng keng tarqalgan belgilaridan biridir. Statistik ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, koronavirus bemorlarida hid sezishning yo‘qolishi COVID-19 bo‘lmagan bemorlarga qaraganda 27 marta ko‘proq yuz beradi.
Shu bilan birga, hid sezish bir necha hafta ichida qaytadi, bu hid sezish neyronlarga bevosita ta’sir qiluvchi virusli infeksiyalar bilan solishtirganda ancha tez hisoblanadi.
Avvalroq dunyoning 38 davlatidan bo‘lgan 500 dan ortiq olimlar koronavirus sabab bemorlar ta’m va hid bilish hissini yo‘qotayotgani ustida tadqiqot olib borayotgani haqida xabar berilgandi.
AQShning Pensilvaniya shtatidagi Monell Chemical Senses Center tadqiqot markazida koronavirus bilan kasallangan bemorlarda hid bilish qobiliyatining yo‘qolishi sabablari o‘rganilgani haqida ham xabar qilingandi. Aniqlanishicha, inson organizmi virusdan himoyalanish uchun ushbu sezgining ishlashini bloklaydi. Tadqiqotchilarning taxminiga ko‘ra, hid bilish haqida miyaga axborot uzatuvchi retseptorlar o‘zini o‘zi yo‘q qiladi va ushbu yo‘l bilan infeksiya tarqalishiga qarshi kurashadi.
