Adliya vazirligi “Shaxsiy tomorqa xo‘jaligi to‘g‘risida”gi qonun loyihasini muhokamaga qo‘ydi.
Ushbu qonunning maqsadi aholining shaxsiy tomorqa yer uchastkalaridan foydalanish (shaxsiy tomorqa xo‘jaligi) sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Shaxsiy tomorqa xo‘jaligi aholi tomonidan o‘zlariga tegishli bo‘lgan yer uchastkalarida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini erkin savdo hamda oila ehtiyojlari uchun yetishtirish bilan bog‘liq mehnat faoliyatidir.
Shaxsiy tomorqa xo‘jaligini yuritish tadbirkorlik faoliyati hisoblanmaydi hamda shaxsiy tomorqa xo‘jaligini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish talab etilmaydi. Shaxsiy tomorqa xo‘jaligida faoliyat yuritayotgan shaxs o‘z faoliyatini o‘zini o‘zi band qilish tariqasida rasmiylashtirishi mumkin.
Shaxsiy tomorqa xo‘jaligi egasi tomonidan unga ajratilgan yer uchastkasida yetishtirilgan va qayta tayyorlangan mahsulotlar uning xususiy mulki hisoblanadi.
Shaxsiy tomorqa xo‘jaligi faoliyati quyidagi yerlarda amalga oshirilishi mumkin:
a) dala tomorqasi:
- mazkur qonun qabul qilinguniga qadar aholi punktlarining yerlaridan qishloq xo‘jaligi mahsulotini erkin savdo hamda oila ehtiyojlari uchun yetishtirish maqsadlarida meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi asosida ajratilgan yer uchastkasi;
- qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yoki o‘rmon fondi yerlaridan meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi asosida 0,06 gektargacha ajratilgan yer uchastkasi;
Meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga berilgan shaxsiy tomorqa yer uchastkalari yoki ularning bir qismi shunday huquq saqlab qolingan holda jismoniy va yuridik shaxslarga vaqtincha foydalanish uchun ijaraga berilishi mumkin.
Meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga berilgan shaxsiy tomorqa yer uchastkalari yoki ularning bir qismini vaqtincha foydalanish uchun ijaraga berish tartibi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Shaxsiy tomorqa xo‘jaligini yuritishda yer uchastkalaridan foydalanuvchilar quyidagi huquqlarga ega:
- shaxsiy tomorqa xo‘jaligini erkin va mustaqil yuritish, shu jumladan, o‘zi yetishtirgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini mustaqil tasarruf etish, ularning narxini mustaqil belgilash, shuningdek, ulardan olingan daromadni mustaqil tasarruf etish;
- yetishtirilgan yoki qayta ishlangan mahsulotlarni bozorlarda, savdo shoxobchalarida o‘zlari yoki ularning vakillari tomonidan hech qanday to‘sqinliksiz erkin realizatsiya qilish;
- meva-sabzavotchilik klasterlari bilan hamkorlik qilish, shuningdek, meva-sabzavotchilik kooperatsiyalariga a’zo bo‘lish;
- qonun hujjatlarida nazarda tutilgan imtiyozlar, shu jumladan, imtiyozli kreditlar, ajratiladigan subsidiyalardan va boshqa preferensiyalardan foydalanish;
- O‘zbekiston fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashiga a’zolik badali to‘lamagan holda a’zo bo‘lish;
- qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish va realizatsiya qilishda “Shaxsiy tomorqa xizmati” tashkilotlari xizmatlaridan foydalanish;
- shaxsiy tomorqa yer uchastkalarida yengil konstruksiyali issiqxona qurish, bunda davlat organlarining, shu jumladan, arxitektura-qurilish, ekologiya, sanitariya-gigiyena, yong‘inga qarshi kurash organlarining roziligi talab etilmaydi;
- suv resurslaridan foydalanish.
Shaxsiy tomorqa xo‘jaligini yuritishda yer uchastkalaridan foydalanuvchilarning majburiyatlari quyidagilardan iborat:
- shaxsiy tomorqa yer uchastkalaridan maqsadli va oqilona foydalanish;
- tuproq unumdorligini saqlash va oshirish choralarini ko‘rish;
- suv resurslaridan oqilona foydalanish;
- uy-joy qurish huquqisiz berilgan yer uchastkalarida bino-inshootlar qurmaslik;
- qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishda ekologiya, sanitariyaga oid talab va qoidalarga rioya etish.
Eslatib o‘tamiz, 13-aprel kuni O‘zbekistonda tomorqa yer uchastkalaridan samarali foydalanmaganlik uchun javobgarlik kuchaytirilishi bo‘yicha hujjat qabul qilingani to‘g‘risida xabar berilgandi. Unga ko‘ra, mamlakatda tomorqa yerlardan unumli foydalanmagan fuqarolar jarimaga tortiladi. Bu esa ko‘plab e’tirozlarni keltirib chiqargandi.
Izoh (0)