Sovet ittifoqi parchalanganidan so‘ng o‘sha davrda maxfiy hisoblangan obyektlar tashlandiq holga kelgan, deb yozadi AiF.
SSSR hukumati kommunistik tizimning kuchli bo‘lishini ta’minlashi zarur bo‘lgan barcha loyihalarni moliyalashtirish va zarur bo‘lsa ularni himoya qilish uchun kerak bo‘lgan xarajatlardan pul ayamagan. Biroq 1990-yillarning boshlarida yirik davlat parchalanib ketgan va ayrim harbiy va ilmiy obyektlar sovet ittifoqi parchalanishi natijasida paydo bo‘lgan yangi davlatlarga qaramog‘iga o‘tgan. Boshqalari esa shunchaki tashlandiq holga kelgan.
Shunday obyektlardan biri “Barxan” biokimyoviy poligonidir. Ushbu poligon 1942-yildan 1992-yilga qadar Orol dengizi o‘rtasidagi Vozrojdeniye orolida joylashgan. Uning shartli nomi “Barxan” deb ataladi.
Yarim asr davomida u yerda kuchuk, maymun, echki, ot kabi hayvonlarda bakteriologik qurol sinovi o‘tkazilgan. Preparatlar namunalari SSSRning barcha harbiy biokimyoviy laboratoriyalaridan keltirilgan.
Ushbu obyekt kuchli himoya qilingan. Orolga begonalarning kirishi qat’iy taqiqlangan. Sirlilik shu darajada bo‘lganki, poligonga xizmat qilishda ishtirok etgan aksariyat xodimlar hatto qayerda ishlayotganini bilmagan.
Orolda bir qator biomuhandislik institutlari — korpuslar, laboratoriyalar, vivariyalar, uskunalar omborxonalari bo‘lgan. Shaharchada harbiy olimlar uchun qulay sharoitlar yaratilgan.
Biroq 90-yillarda barchasi o‘zgargan. 1992-yilda prezident Boris Yelsin poligonni yopish haqida buyruq bergan. Harbiy kontingent Kirovga ko‘chirilgan, biolaboratoriyalar esa demontaj qilingan.
Olimlar Vozrojdeniya orolida qanday tadqiqotlar bilan shug‘ullanganligini hozir hech kim aytmaydi. Orolda muayyan qimmatga ega bo‘lgan barcha uskunalar olib ketilgan, u yerda faqat tashlandiq binolar qolgan xolos.
1995-yilda poligonga O‘zbekiston va Qozog‘iston hukumati taklifiga ko‘ra AQShlik harbiy bakteriologlar kelgan. Ular qabristonlardan bir necha namunalar olib, kuydirgi (Sibirskaya yazva) sporalari butunlay nobud bo‘lmagani va muayyan xavf tug‘dirishini aniqlagan.
Izoh (0)