22 май куни Кинопоискъда "Уч қаҳрамон" номли янги ўзбек жангари фильми намойиш этилди. Фильмда ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимларининг қаҳрамонона учлиги: қатъиятли Учқун, ҳалол Озод ва ғайратли Алишер кўрсатилади. Уч қаҳрамонга экстремист Зафар тимсолида архетипик ёвузликка қарши туриш вазифаси юклатилган. Динамик жанг, таъқиб ва отишмалар, қаҳрамонлар қарама-қаршилиги ва юксак идеаллар учун кураш - буларнинг барчаси "Уч қаҳрамон" фильми томошабинларини кутмоқда.
Тўсиқларни енгиб ўтадиган, ёвузликка қарши курашадиган, бир тану бир жон бўлиб ҳаракат қиладиган уч қаҳрамондан иборат бундай тузилма қандай пайдо бўлган? Ахир, бундай мисоллар жаҳон адабиёти ва киносида жуда кўп: Уч баҳодир; Қўрқоқ, Тентак, Тажрибали; Фродо, Сем, Голлум; Гарри, Рон ва Гермиона, Капитан Жек Читтак, Элизабет ва Уилл. Қаҳрамонлик учликларининг ўзига хос хусусиятлари нимада, жаҳон ва ўзбек маданиятидаги энг ёрқин намуналари қайсилар ва уч қаҳрамоннинг кучи нимада яширинган?
"Учлик" қиймати
Учлик кўплаб маданиятларда рамзий жиҳатдан жуда муҳим рақам ҳисобланади. Кино пайдо бўлгунга қадар турли халқлар фолклори, адабиёти ва театр санъатида уч такрор ва учликдан иборат жамоалар учраган.
Уч қаҳрамонли ҳикояларнинг афзаллиги нимада? Кўпинча учликда бош қаҳрамон бўлади ва уни ёрқинроқ очиб бериш учун қолган икки қаҳрамон керак бўлади. Улар ҳамроҳ, ёрдамчи, баъзан душман, баъзан мураббий сифатида талқин этилади. Икки қаҳрамон ҳикояни бўяйди, тўлдиради, зиддият қўшади ва уни олдинга силжитишга ёрдам беради. Шу билан бирга, ҳар бир қаҳрамон, умумий мақсадга қарамай, ўз аркасига эга бўлиши ва ролларни алмаштириши мумкин. Учлик ҳикояни мураккаброқ ва кўп қиррали қилишга ёрдам беради.
Кино ва адабиётдаги мифлар ва архетиплар
Архетиплар назариясини - турли халқлар маданиятида мавжуд бўлган намунавий қаҳрамонлар ва хулқ-атвор моделларини ХХ аср бошларида Юнг ривожлантирди ва унинг ғояларини 1949 йилда Жозеф Кемпбелл "Минг юзли қаҳрамон" китобида давом эттирилган. Архетиплар ва қаҳрамоннинг йўли ҳақидаги ғоялар Голливуд киносидан тортиб видео ўйинлар саноатигача бўлган оммавий маданиятга жуда катта таъсир кўрсатди.
Жорж Лукас Кемпбелл ёндашуви асосида Юлдузлар жанги оламини яратганини айтди. Эслатиб ўтамиз, бу асарда учлик ҳаракат қилади - Люк Скаюокер - отасини излаш ва ёвузлик билан курашиш йўлидан борадиган бош қаҳрамон, унинг иттифоқчилари Хан Соло (триcкер ёки фирибгарнинг архетипи) ва малика Лея.
Узуклар ҳукмдори фильмида учлик бир нечта, масалан, "Фродо - қаҳрамон, Сем - иттифоқчи ёки васий ва Голлум - соя" ёки "Арагорн - қаҳрамон, Legoлас - васий, Гимли - фирибгар/айёр."
Ўзбек киносида қаҳрамонлар учлиги
Миллий адабиёт ва кинематографияда қаҳрамонлардан иборат жамоалар унчалик кўп учрамайди - одатда биринчи ўринга Хўжа Насриддин, "Сен етим эмассан" фильмидаги қаҳрамон онани ҳимоя қилувчи Алпомиш жангчи каби ёрқин шахслар чиқади.
Учликнинг ўзаро таъсири кўпинча севги учбурчаги мотиви орқали очиб берилган: Навоийнинг "Фарҳод ва Ширин" достони, "Ошиқлар," "Оқ, оқ лайлаклар" фильмлари.
Қаҳрамонлик учлигига мисол қилиб, "Қирқ биринчи йил олмалари" фильмини келтириш мумкин, унда ўзбекистонлик уч кекса колхозчи аскар сифатида фронтга олма олиб кетаётгани ҳақида ҳикоя қилинади: ҳикоя қилувчи бош қаҳрамон Чойхоначи, унинг ўртоқлари Одил ва Мансур. Фильмнинг ўзида улар ўзларини "кўр, чўлоқ ва кекса" деб аташади - шу тариқа фильм муаллифлари қаҳрамонлар энг оддий одамлар - содда, аммо меҳрибон ва олижаноб бўлиши мумкинлигини кўрсатишга ҳаракат қилишади.
Шу тариқа, "уч қаҳрамон" мавзуси узоқ йиллар давомида хорижий ва маҳаллий кино ва адабиётда учраб келганини кўришимиз мумкин. Янги маҳаллий "Уч қаҳрамон" фильми муаллифлари қаҳрамонлар учлигининг тарихини қандай очиб берганини кўриш янада қизиқарли бўлади. Эслатиб ўтамиз, фильмни Yandex Plus обунаси билан Кинопоискъда томоша қилиш мумкин.
Изоҳ (0)