Халқаро молия корпорациясининг (IFC) Яқин Шарқ, Марказий Осиё, Туркия, Афғонистон ва Покистон бўйича минтақавий вице-президенти Хела Шайхруҳи Марказий Осиё минтақасида геотермал энергиядан фойдаланиш истиқболлари ҳақида ўз фикрларини билдириб ўтди.
Геотермал энергия бу — ернинг ички қисмидаги иссиқлик энергиясидан геотермал электр станцияларда электр энергиясини ишлаб чиқариш ёки биноларни иситиш ва иссиқ сув таъминоти учун фойдаланишга асосланган энергия тармоғидир. Одатда қайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланадиган муқобил энергия турига киради.
“Дунё зудлик билан иқлим инқирозини енгиш учун ечимларга муҳтож. Сунъий интеллектдан электр транспорт воситаларига қадар биз тобора кўпроқ технологияга эътиборимизни қаратмоқдамиз ва бу табиий ҳол. Бироқ баъзида ечим шундоққина қўл остингизда ёки бу ҳолда оёқларингиз остида бўлиши мумкин.
Геотермал ечимлар оқилона ва кенг миқёсда амалга оширилса, қишда доимий иситиш ва ёзда совитиш, йил давомида мавжуд бўлган тоза энергия, иш ўринлари ва бизнес имкониятларини яратиш имконини беради. Мен ишлаётган минтақа давлатлари бундай ечимларга муҳтож.
IQAir маълумотларига кўра, Қирғизистон Республикаси ва Тожикистон ҳавонинг ифлосланиши бўйича дунёнинг етакчи 20 та давлати қаторига киради, бу эса ушбу мамлакатларда респиратор касалликларнинг юқори кўрсаткичларида намоён бўлади. Қолаверса, Марказий Осиё ҳали ҳам кўмирга қаттиқ боғлиқ, бу эса вазиятни янада оғирлаштирмоқда. Минтақа давлатлари қазиб олувчи саноатга қарамликни камайтириш мақсадида муқобил вариант сифатида қўшни давлатлардан табиий газ импортини оширмоқда. Моҳиятан бу қазилма ёқилғининг бир турига қарамликдан бошқасига ўтишни англатади, аммо бундай ривожланиш билан кейинчалик яна бир жиддий муаммо пайдо бўлиши мумкин: ташқи энергия манбаларига қарамлик мамлакатнинг энергия хавфсизлигига путур этказади. Шу сабабли иқтисодий барқарорликни сақлаб қолиш учун давлатлар аввало ўз ҳудудида топилган ресурслардан фойдаланишлари керак.
Баъзан мен геотермал лойиҳалар қиммат ва ривожланаётган мамлакатлар учун амалда қўллаб-қувватланмаслигини эшитаман. Бироқ биноларни иситиш ва совитиш учун геотермал энергиядан фойдаланиш фақат Европа Иттифоқи ёки АҚШ мамлакатлари учун мўлжалланган қимматбаҳо ечим эмас. Ушбу ечимлар ушбу мамлакатлар фуқаролари учун узоқ муддатли имтиёзлар беради. Ҳисоб-китобларга кўра, 2050- йилга келиб, АҚШда 28 миллионга яқин уй хўжаликлари бутун мамлакат бўйлаб геотермал марказлаштирилган иситиш тизимига уланиши мумкин, бу эса ўша даврда камида 300 миллиард доллар тежаш имконини беради.
Бинони иситиш ва совитиш учун геотермал энергиядан фойдаланиш кўплаб афзалликларга эга. Тўғри шароитларда ушбу технологияларни жорий этиш харажатлари кўмир ёки табиий газдан фойдаланиш харажатлари билан таққосланади. Демак, мамлакатлар импорт қилинадиган ёқилғига камроқ қарам бўлиши ва бунинг натижасида ўз энергия хавфсизлигини ошириши мумкин. Геотермал энергия, шунингдек, товар нархларининг ўзгаришига қарши ҳимоя вазифасини ҳам бажариши мумкин. Қайта тикланадиган энергия манбаларининг бошқа турларидан фарқли ўлароқ, бу манба, энг муҳими, барқарор иситиш ёки совитишни таъминлаши мумкин, бу эса уй хўжаликларига энергия харажатларини узоқ муддатда режалаштириш имконини беради.
Бундан ташқари, геотермал энергетиканинг ривожланиши маҳаллий иқтисодий ривожланиш ва иш ўринлари яратишга ёрдам беради. Ҳар бир мегаватт қувват учун тахминан 34 та иш ўрни талаб қилинади, бу шамол энергетикаси учун яратиладиган 19 та иш ўрни ва қуёш электр станциялари учун яратилган 12 та иш ўринларидан анча юқори. Бу иш ўринлари бевосита геотермал электр станцияси лойиҳасини ишлаб чиқиш, уни қуриш ва фойдаланишга топшириш жараёнида яратилади. Одатда юқори малакали кадрларни талаб қиладиган йирик газ ишлаб чиқариш ёки энергия ишлаб чиқариш лойиҳаларидан фарқли ўлароқ, ҳатто кичик корхоналар ҳам геотермал лойиҳаларни амалга ошириш ва уларга хизмат кўрсатиш билан шуғулланиши мумкин.
Марказий Осиё, жумладан, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистоннинг ерости бойликлари бинони иситиш ва совитиш учун геотермал технологияларни жорий этиш учун қулайдир. Тоза энергиянинг барқарор таъминотини таъминлаш учун геотермал энергия салоҳиятидан фойдаланиш минтақанинг янада яшил ва барқарор келажакка ўтишини тезлаштириши, энергия импортига қарамликни камайтириши мумкин. Анъанавий равишда қазиб олинадиган ёқилғига қарам бўлган минтақа учун бу янги ва самарали ечимларни англатади.
IFC геотермал ечимлар Марказий Осиёда барқарор ривожланиш учун муҳим деб ҳисоблайди. Биз тасдиқланган технологияларни қўллаш, иқтисодий имкониятлар, молиялаштириш имкониятлари, шунингдек, геотермал энергиядан винони иситиш ва совитиш учун фойдаланишнинг қонунчилик ва меъёрий жиҳатларини ўрганиш орқали минтақанинг иқтисодий ривожланишига ҳисса қўшамиз. Давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари, шунингдек, хусусий сектор билан яқиндан ҳамкорлик қилиб, биз ер усти геотермал энергия лойиҳаларини амалга оширишга ёрдам берамиз. IFC кўмагида Марказий Осиё минтақанинг ўсиб бораётган энергия эҳтиёжларини қондира оладиган қайта тикланадиган энергетика секторини ривожлантириб, муҳим геотермал энергияга эга бўлади”.
Хела Шайхруҳи, IFC’нинг Яқин Шарқ, Марказий Осиё, Туркия, Афғонистон ва Покистон бўйича минтақавий вице-президенти
Изоҳ (0)