Ўзбекистонни ривожлантириш давлат стратегияси (“Ўзбекистон-2030”) фонд бозорининг 7 йил ичида 20 баровар ўсишини назарда тутади. Ушбу масалада ҳукуматга етакчи маҳаллий брокер Freedom Broker Uzbekistan фаолияти қандай ёрдам беради ва ўзбекистонликларга инвестициялар мавзуси қанчалик қизиқ? Буни брокерлик компаниянинг ижрочи директори ва Freedom Holding Corp. топ-менежери, 20 йиллик тажрибага эга Yerzhan Abdykerov билан муҳокама қилдик.
2023 йилнинг 12 сентябрь куни Ўзбекистонда мамлакатнинг 2030 йилгача ривожланиш стратегияси тасдиқланди. Ушбу стратегия 2030 йилга келиб фонд бозорининг ўтган йилги 340 миллион АҚШ долларидан 8 миллиард АҚШ долларигача ўсишини кўзда тутмуқода. Соҳага бўлган бундай қизиқиш ва бунчалик катта мақсад қўйилиши сабаби нимада?
Ўзбекистонда бозор капиталини ривожлантириш — бу, менинг назаримда, қочиб бўлмайдиган жараён. Бу ҳар бир нормал тарзда ривожланаётган бозор иқтисодиётининг ниҳоятда муҳим бир қисмидир. Агар аниқ гапирадиган бўлсак, Ўзбекистонда фонд бозорини ривожлантиришга бир неча сабаб бор, хусусан:
- компаниялар учун қўшимча молиялаштириш манбаларини яратиш зарур;
- молиявий барқарорлигини оширган ҳолда, мамлакатга капитал оқимининг келиб туришини таъминлаш керак;
- хусусий инвесторлар учун қўшимча молиявий воситаларни яратиш муҳим;
- умуман олганда, мамлакатнинг молиявий тизимининг самарадорлигини, шаффофлигини ва рақобатбардошлигини ошириш.
Freedom Broker ушбу глобал жараёнларда қандай рол ўйнайди?
Freedom Broker олдида мамлакатда шунчаки бизнес юритиш ва пул ишлаб топиш вазифаси эмас, балки ўзининг асосий мақсади – мижозларга инвестициялар воситасида ўзининг ёрқин келажагини қуришга ёрдам бериш вазифаси ҳам турипти. Бунинг учун биз:
- Аҳолининг молиявий саводхонлиги даражасини ошириш ва фуқароларга сармоя киритиш асосларини ўргатиш мақсадида маърифий тадбирлар ўтказамиз.
- Инвесторларга савдо стратегияларини ишлаб чиқишда ва активларни, уларнинг рискларини минималлаштирган ва яхши рентабеллик даражасини таъминлаган ҳолда, танлашда ёрдам берамиз.
- Бизнесларга, уларнинг ривожланиши ва кенгайиши учун маблағ тўплашда ёрдам берамиз.
Мен ўйлайманки, бизнинг вазифамиз ва ҳукуматнинг мамлакат фонд бозорини ривожлантириш борасида ўз олдига қўйган мақсадлари тўлиқ мос келади.
Freedom Broker Uzbekistan, 20 та давлатда ўз ваколатхонасини ташкил этган, Freedom Holding Corp. халқаро холдингининг бир қисми ҳисобланади. Биз Қозоғистонда яратилган, ипотека кредитлаш, онлайн суғурта ва банк инфратузилмаси ҳамда бошқа бир қатор соҳаларни қамраб олган экотизим билан фахрланамиз.
Холдинг вакили бўлган ҳар бир мамлакатда бизнес юритишда асосий эътибор маҳаллий аҳоли ва бизнес билан ишлашга қаратилади. Ички фонд бозорини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилиб, бу ерда биз ўз савдо платформамиз ва кўрсатилаётган хизматлар орқали унинг турли сегментлари ўртасида алоқалар ўрнатамиз. Ушбу стратегия ўзини тўлиқ оқлайди.
Мен инвестиция соҳасида 20 йилдан зиёд ишлаб келмоқдаман ва ходимларимизнинг ноёб тажрибаси ва билими, шунингдек, ривожланиш ва инновацияларга доимий интилиши туфайли Ўзбекистон фонд бозорига кўп нарса бера олишимизни кўриб турибман.
Freedom Broker компанияси ҳозирги кунда Ўзбекистонда ўз фаолиятида қандай натижаларга эришди?
Ўзбекистонда фаолият юритган йиллар давомида Freedom Broker бир қатор ёрқин ютуқларга эришди. Биз биринчилардан бўлиб Ўзбекистон фонд биржасида акцияларни иккиламчи оммавий жойлаштиришни муваффақиятли ўтказдик (“КМЗ” SPO АЖ), биржада биринчи бўлиб МЧЖ облигацияларини оммавий жойлаштиришни ташкиллаштирдик, валюта биржасининг банк бўлмаган илк аъзоси бўлдик. Шу билан бирга, мамлакатда энг йирик бирламчи акциялар (SPO) жойлаштиришни амалга оширдик – UzAutoMotors учун 57 млрд сўм жалб қилдик.
Ҳозирда Ўзбекистонга “халқ IPO”си доирасида фонд бозорига 40 та корхонанинг чиқиш режаси келишилган ва биз ушбу жараённинг фаол иштирокчиси сифатида иштирок этмоқчимиз. Биринчидан, буни ҳукумат томонидан қабул қилинган тўғри қарор деб ҳисоблайман, сабаби бу йўналишда ишнинг олиб борилиши ҳам маҳаллий бизнес, ҳам чакана инвесторлар, ҳамда мамлакат иқтисодиёти учун муҳим аҳамият касб этади. иккинчидан, Freedom Broker Uzbekistan 一 бизнес учун андеррайтинг масалаларида чуқур экспертизага эга бўлган давлат бўйлаб ягона брокер. Ҳар бир жойлаштириш босқичига синчковлик билан тайёргарлик кўришдан ташқари биз савдоларда иштирок этиш учун ўзимизнинг мижозлар базасини ҳам жалб қиламиз. Биз турли ҳудудларнинг аҳолиси инвецициялаш мавзуси билан танишиб чиқишлари учун мамлакат бўйлаб филиаллар тармоғини очдик. Компанияда очилган ҳисоблар сони 12 мингдан ошди. Мижозларимиз томонидан тузилган битимлар ҳажми 2023 йилда 24% га ошди ва 171 млрд сўмни ташкил қилди.
Ишонч билан айта оламанки, ўзбекистонликлар фонд бозоридаги инвестицияларга тобора кўпроқ эътибор қаратмоқда, биз молиявий саводхонликни ошириш қисмида амалга ошираётган ишлар эса натижа бермоқда. Бизнинг мижозларимиз ўз портфелларини диверсификация қилмоқда, янги воситаларга қизиқиш билдирмоқда ва олибсотарликни эмас, балки узоқ муддатли инвестициялашни маъқул кўришни бошламоқда.
2023 йилда биз биринчи марта Тошкент ва Самарқандда фонд бозорига инвестиция киритишга бағишланган кенг кўламли форумларни ўтказдик ва сармоявий маслаҳатчиларимиз республиканинг 30 дан ортиқ олий ўқув юртларида маърузалар ўқидилар.
Freedom Broker Uzbekistan компаниясининг яқин келажакка ривожланиш режалари қандай?
Биз 2024 йилда, компания ва бозорни ривожлантириш учун муҳим ҳисобланган бир неча йўналишларга диққатимизни жалб қилмоқчимиз, хусусан:
- Аҳолининг молиявий саводхонлигини оширишни режалаштирмоқдамиз.
Фаолиятимиз давомида биз бир қатор муваффақиятли тадбирлар ўтказдик: ўргатувчи вебинарлар, “Сармоялаш санъати”, “Молиявий дегустация” ва “Инвесторлар кураши” каби интерактив тадбирлар, Тошкент ва Самарқандда офлайн-табирлар. Шу каби тадбирларни ўтказишда давом этмоқчимиз. - Мижозларга хизмат кўрсатиш сифатини яхшилашда давом этамиз.
Биз инвестицион маслаҳатчиларимизни мижозлар учун самарали инвестиция портфелларини яратиш ва таҳлилчиларимизни янги ва қизиқарли инвестиция ғояларини топишга ўргатишда давом этамиз. - Янги маҳсулотлар устида ишлашни давом эттирамиз.
Тафсилотларни ошкор қилмайман, лекин ҳозирда бизда бир нечта лойиҳалар ишлаб чиқилмоқда, улар муваффақиятли бўлса, инвесторлар ҳамжамиятида катта қизиқиш уйғотади. Биз молиявий таълим ва янги инвестиция маҳсулотларини яратиш йўналишида ишлаймиз
Сизнингча, яқин келажакда Ўзбекистон фонд бозоридаги ўсишнинг асосий омили нима бўлади?
Бизга компанияда, ҳозирда Ўзбекистонда одамларни фонд бозорига қизиқтириш учун кўп ишлар қилинаётгани жуда ёқади. Масалан, яқинда солиқ кодексига ўзгартиришлар киритилган бўлиб, унга кўра "индивидуал инвестиция ҳисоби (IIH)" тушунчаси киритилди. Қимматли қоғозларни сотиб олиш учун солиқ тўловчиларининг IIH га юборадиган иш ҳақи ва бошқа даромадларининг бир қисми, пул IIH дан камида 12 ой давомида олиб чиқилмаган тақдирда, даромад солиғига тортилмайди. Таъкидлаш жоизки, солиқ ундирилмайдиган максимал миқдор йилига 100 та энг кам иш ҳақи билан чекланган.
Шунингдек, 2023 йил сентябрда солиқ имтиёзларининг амал қилиш муддати 2028 йилнинг оҳиригача узайтирилган бўлиб, уларга асосан:
- жисмоний шахслар (резидентлар ва норезидентлар) томонидан дивидендлар шаклида олинган даромадлар даромад солиғига тортилмайди;
- юридик шахслар (резидентлар ва норезидентлар) томонидан дивидендлар кўринишида олинадиган даромадларга 5 % пасайтирилган ставка бўйича солиқ солинади;
- жисмоний ва юридик шахслар (резидентлар ва норезидентлар) томонидан облигациялар бўйича купон тўловлари шаклида олинган даромадлар даромад солиғига тортилмайди.
Буларнинг барчаси, менинг назаримда, фонд бозорига янада кўпроқ янги инвесторларни жалб қилиши мумкин. IIH ишга туширилиши биланоқ банк депозитларининг жиддий рақиби пайдо бўлади. Умид қиламанки, ушбу воситанинг жорий этилиши маҳаллий фонд бозори ўсишининг янги тўлқини бўлиб хизмат қилади.
Батафсил маълумот учун:
Телефон: 1135
Telegram: https://t.me/konsultant_ff
E-mail: info@ffin.uz
Реклама ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)