Фарзандли ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларини уч тоифага бўлиш мумкин. Баъзилар интернетда боласининг расмларини бемалол намойиш этади, бошқалари боланинг юзини эможилар билан яширади, учинчиси эса уларнинг фотосуратларини умуман нашр қилмайди. Буларнинг қайси бири тўғри, қайси бири нотўғри эканлигини аниқлашга ҳаракат қиламиз.
2023 йилнинг ёзида Марк Цукерберг ижтимоий тармоқдаги саҳифасига катта қизларининг юзига эможилар қўйилган оилавий суратни жойлаштирди. Медиамагнатнинг пости дарҳол қизғин муҳокамаларга сабаб бўлди. Обуначилардан бири шундай фикр билдирди: “Бу одам нима учун ижтимоий тармоқларда болаларнинг юзини яшириш кераклигини яхши билади”.
Гарчи кўпчилик ижтимоий тармоқларга юзларида эможилар бўлган болалар суратларини жойлаштирса-да, Цукербергнинг яқинда жойлаган сурати бу масалани чуқурроқ муҳокама қилиш учун имконият бўлди.
Интернетда болаларнинг юзларини кўрсатмаслик учун камида иккита яхши сабаб бор. Аввало, уларнинг хавфсизлиги ҳақида — бегоналар боланинг шахсий маълумотларига кириш учун юзни таниш технологиясидан фойдаланишлари мумкин.
Албатта, кўпчилик Марк фақат катта қизларининг юзини яширганини, кичигини оммага кўрсатганини ҳам эътибордан четда қолдирмади. Гап шундаки, нейрон тармоқлар чақалоқларнинг юзларини таний олмайди, деган қараш бор. Аммо мутахассисларнинг фикрига кўра, бундай эмас. Сунъий интеллект чақалоқнинг ташқи кўринишини таҳлил қилиш, ҳатто унинг ёшидаги ўзгаришларни “башорат қилиш” қобилиятига эга.
.webp)
Эможидан фойдаланишнинг иккинчи сабаби — боланинг шахсий ҳаётига бўлган ҳуқуқи. Бола ижтимоий тармоқларда машҳур бўлишни хоҳлайдими ёки йўқми, онгли қарор қабул қила олмайди. Келажакда у онасига ёки дадасига кулгили кўринадиган расмни жойлаштиргани учун “раҳмат” айтмаслиги ҳам мумкин. Интернет ҳамма нарсани эслаб қолишини ҳисобга олсак, бу тўғри қарор.
Аммо ижтимоий тармоқлар бўйича қўлланма муаллифи Лея Планкетт ҳам ота-оналарни фарзандларига интернетда ўзини намоён қилиш имкониятини беришга чақиради. Унинг сўзларига кўра, болалар ва ўсмирлар медиа маконида синов ва хатолардан ўтиши керак.
Кўпгина машҳурлар фарзандларининг юзларини айнан шу сабабли ёпишади. Хусусан, актриса Кристен Белл шундай деди:
“Биз қизимизнинг юзи интернетда танилишига қаршимиз, қачонки у буни хоҳлашини ўзи айтмагунча. Бу шахсни ҳурмат қилишнинг оддий кўриниши”.
Журналист Келли Konaбой эса шундай дейди:
“Агар таниқли одам бўлсангиз, буни тушуниш мумкин, ўз ҳаётингизнинг шахсий томонларини баҳам кўришни хоҳлайсиз. Катта эҳтимол билан сиз буни муҳим деб ҳисоблайсиз. Лекин шахсан мен бундай деб ўйламайман”.
Келлининг сўзлари қанчалик қаттиқ бўлмасин, обуначи нуқтаи назаридан унинг фикрига қўшилиш мумкин: чақалоқларнинг суратлари катта бадиий аҳамиятга эга. Ахир уларнинг юзи жуда ёқимли кўринади. Буни юлдузлар ҳам билади, эҳтимол шунинг учун ҳам улар шу йўл билан ҳам машҳурликларини мустаҳкамлаб олар.
Эҳтимол, болаларнинг юзларини эможилар билан ёпишдан кўра, уларнинг расмларини умуман нашр этмаслик маъқулдир? Фортис Healthcare компаниясининг руҳий саломатлик ва хулқ-атвор фанлари бўлими бошлиғи Камна Чиббер бундай ёндашувни маъқулламайди:
“Ота-оналарнинг қувончларини баҳам кўриш ва ҳаётлари қандай ўзгарганини кўрсатиш истаги мутлақо табиий. Аммо агар бир вақтнинг ўзида болага қандайдир зарар етказиш қўрқуви бўлса, унда дилемма пайдо бўлади. Ечим — фотосуратни қисман ёпишдир”.
Ҳиндистон каби баъзи маданиятларда “ёмон кўз” — бузғунчининг болага шунчаки қараш орқали зарар етказиш қобилиятига ишонишади. Чиббер бу ҳақда шундай дейди: “Сиз болангизга ҳеч ким салбий муносабатда бўлишини хоҳламайсиз, шунинг учун уни ҳимоя қиласиз”.
Ижтимоий тармоқлар асрида эса негативлик етарли. Хулоса қилиб айтиш мумкинки, фақат ота-оналаргина фарзандларининг расмларини қандай нашр этишни ёки умуман нашр этмасликни ҳал қилишади.
Изоҳ (0)