“Дарё” интернет-нашри Тошкент шаҳри ҳокимлиги қошидаги Жамоатчилик кенгаши билан биргаликда “Маҳалла. Муаммо. Мулоҳаза” лойиҳасини тақдим этиб келмоқда. Лойиҳанинг 18-сони мавзуси “Таълимга эътибор бор, тарбияга-чи?” бўлиб, дастур меҳмони сифатида таълим соҳаси эксперти Баҳодир Ғаниев таклиф этилди.
— Биринчи навбатда, тарбиянинг таърифини тушуниб олайлик. Унинг ичида диний тарбия ҳам бор, бу масалага ота-она бошқача, давлат бошқача қараши, уларнинг нуқтаи назари ўзаро зид бўлиши мумкин. Биламиз, Ўзбекистонда ислом дини жуда ривожланиб келмоқда. Кўп ота-оналар боласига диний билим бериб, унинг маълум даражада диндор бўлишини хоҳлайди. Мактаблар эса болаларнинг диндор бўлишига нейтрал муносабатда. Давлат эса авваллари динлашув жараёнларига қарши бўларди. Буни очиқ айтиш керак, 30 йил ҳатто оддий ташқи кўринишга — соқол, ҳижоб каби муҳокама қилишга арзимайдиган масалаларга қарши курашиб келинди. Худога шукур, охирги йиллар бу масала муҳокамалардан секинлик билан чиқиб кетяпти. Айтмоқчиманки, тарбияни амалга оширувчиларнинг манфаати бир-бирига зид бўлган жиҳатлар ҳам бор.
Яқин тарихда, совет даврида тарбия, биринчи навбатда, давлатнинг коммунистик мафкурасини сингдиришга қаратилган тизим эди. Ўшандан келиб чиқиб, болалар октябрият, пионер, комсомол, кейин коммунист бўлиши керак эди. Шу аснода улар атеизм ғоясига эргашиши, ўзини ўзбек эмас, СССР фуқароси деб ҳис қилиши, Ўзбекистонни эмас, бутун бир совет давлатининг манфаатини ҳимоя қилишга, унинг учун жонини беришга тайёр бўлиши учун тарбияланарди.
Афсуски, тарбия тарғибот тизимига асосланган эди ва бу тизим узоқ йиллар давомида ишланганлиги сабабли мустақил бўлганимиздан кейин ҳам ўша шаклда давом этди. Фақат мазмунан коммунизм, атеизм деган тушунчалар тарғиботдан чиқиб кетса-да, ўша-ўша шакл маълум вақтгача ишлашга ҳаракат қилди. Унинг орқасида маълум қатъий идеология бўлмаганлиги сабабли тарбиячилар, яъни маънавиятчилар (чунки маънавият тарғиботи орқали “Юксак маънавият — енгилмас куч” ғояларига ҳам асосий урғу берилди) уни тўлдиришга, асосий устун кетгач, тизимни бошқа устунларнинг тагида қуришга ҳаракат қилди. Лекин у коммунизм мафкурасига асосланган эди.
Совет давридан кейинги 31 йил давомида ҳам давлат томонидан тарбиявий ишлар ҳануз шакллантира олинмади, деб аниқ айтоламан. Бунинг тизимли элементлари биринчи навбатда таълим муассасаларига, иккинчидан, шаклан (ўзини оқламаса ҳам) маҳалла тизимига, керак бўлса йирик корхоналарга асосланган — ёш ходимлар билан маълум ишлар амалга ошириб келинган. Давлат томонидан турли телеканаллар орқали маълум тушунчалар, қадриятларни тарғибот шаклида ёшлар онгига сингдириш механизмларидан фойдаланилган. Афсуски, бу механизмларнинг бирортаси ҳам самарали деб айтолмаймиз. Чунки болаларни, ёшларни тарбиялашга ёндашувлар замонавий эмас, — дейди Баҳодир Ғаниев.
Кўрсатувни тўлиқ тарзда “Дарё”нинг YouTubeъдаги саҳифаси орқали томоша қилиш мумкин.
Изоҳ (0)