Қулоқларда шовқин организмдаги қандай муаммолардан дарак беради?

Тиннитус субъектив шовқин деб ҳам аталади, чунки уни фақат одамнинг ўзи эшитади. У бир ёки икки томонда пайдо бўлиши, доимий ёки пулсацияланувчи, юқори ёки паст частотали бўлиши мумкин. Marie Claire нашри СМ-Клиника отоларингологи Алена Юревна Агаркова билан биргаликда  бу ҳодиса нимани англатиши мумкинлигини маълум қилди.

Албатта, тиннитуснинг пайдо бўлиши депрессив ҳолатларнинг ривожланиши, концентрациянинг пасайиши, уйқу бузилиши ва натижада ҳаёт сифатининг ёмонлашишига олиб келиши мумкин. Бироқ шовқин ҳар доим ҳам патологик ҳолат эмаслигини тушуниш керак. Инсон организмида муайян товуш ҳодисаларини келтириб чиқарадиган жараёнлар доимо содир бўлади. Бу, масалан, мушакларнинг қисқариши, бўғимларнинг ҳаракати туфайли кузатилиши мумкин.

Қулоқлардаги шовқинга нима сабаб бўлиши мумкин?

Тиннитуснинг сабаблари патологик ҳолат сифатида қуйидагилардир:

• эндокрин тизимнинг турли касалликлари (масалан, қандли диабет, гипо ва гипертиреоз, гипогликемия);
• томирларнинг атеросклерози;
• гипертоник касаллик;
• юрак нуқсонлари;
• қон томир аномалиялари ёки бош ва бўйин томирлари тузилишининг анатомик хусусиятлари;
• умуртқа поғонасининг беқарорлиги ва унинг деформацияси;
• неврологик касалликлар (шу жумладан депрессия, склероз);
• жароҳатлар;
• ототоксик дориларнинг таъсири;
• ташқи шовқиннинг таъсири;
• баъзи ноёб генетик касалликлар.

Аммо яна, кўп ҳолларда тиннитус эшитиш органининг касалликлари, масалан, олтингугурт тиқинлари, ташқи отитлар, отосклероз, ўсимта ва бошқаларнинг натижасидир.

Юқоридаги касалликларнинг аксарияти даволанади, натижада шовқин ва тиннитуснинг бутунлай йўқолишига олиб келади. Америка Оториноларингологлар Академияси маълумотларига кўра, тиннитус кўпинча сенсоневрал эшитиш ҳалокати натижасида юзага келади, бунда эшитиш нерви шикастланади, у кейинги бир неча соат ёки кун ичида тикланиши мумкин. Эшитишнинг кескин пасайиши қулоқни текшириш (аудиометрия ва тимпанометрияни ўтказиш) ва тегишли терапияни тайинлаш учун оториноларингологга шошилинч ташриф буюришни талаб қилади.

Шунингдек, тиннитуснинг сабабларидан бири ҳаддан ташқари баланд товушларнинг таъсир қилиши ёки атроф-муҳитнинг атмосфера босими даражаси ва қулоқнинг ҳаво бўшлиқларидаги босим ўртасидаги фарқ бўлиб, акустик ва баротравмага олиб келади. Бу кўпинча самолётнинг учиши ёки қўниши пайтида кузатилади. Бундай ҳолда қулоқ пардаси, суяк занжири ёрилиши, юқори частоталарда (4000-8000 Гц) бош айланиши ва эшитиш қобилиятининг йўқолиши тиннитусга олиб келиши мумкин.

Тиннитус шикоятлари учун қандай ташхис қўйилади?

Тиннитусни аппарат усуллари билан қайд этиб бўлмайди, шунинг учун ташхис қўйишда шикоятларни тўғри ва батафсил айтиш жуда муҳимдир. Аудиологик тадқиқот ва тимпанометрияни ўтказиш мажбурийдир. Эшитиш органи томонидан патология бўлмаса, тегишли мутахассислардан (невропатолог, эндокринолог, кардиолог ва бошқалар) маслаҳат олиш тавсия этилади.

Қулоқлардаги шовқинга қарши қандай курашиш мумкин?

Ҳозирги вақтда тиннитусдан бутунлай халос бўладиган самарадорлиги тасдиқланган дорилар йўқ. Мумкин бўлган усуллар орасида қон айланишини ва эшитиш нервининг озиқланишини яхшилайдиган препаратларни қўллаш мумкин. Жаҳон амалиётида когнитив хулқ-атвор терапияси, ташқи товуш манбаларидан фойдаланган ҳолда овоз терапияси, овоз генераторлари, рақамли ниқобли эшитиш асбоблари ва бошқалар тиннитус ва шовқинни камайтириш учун қўлланилади.