Ўпка фибрози коронавируснинг хавфли асоратларидан биридир, аммо у ҳатто пневмония ёки ковид-19 билан касалланмаганларда ҳам ривожланиши мумкин, деб ёзади «Новий очаг».
Пневмония ва айниқса, коронавируснинг хавфли асоратларидан бири ўпка тўқималарида чандиқларнинг шаклланиши ҳисобланади. Аммо бу ҳолат, ўпка фибрози, бошқа сабабларга кўра ҳам пайдо бўлиши мумкин. Кўпинча у 40 ёшдан ошган одамларда, асосан эркакларда ривожланади. Зарарланган майдон қанчалик катта бўлса, қонга кислород камроқ киради ва ўпканинг ўзи камроқ эластик бўлади, ундан ўтиши мумкин бўлган ҳаво миқдори камаяди. Фибрознинг оқибатлари жуда жиддий, ҳатто ўлимга олиб келиши мумкин.
Фиброз нима?
Зарар даражасига қараб, фиброз бир томонлама (бир ўпка таъсирланган), икки томонлама (ҳар иккала нафас аъзоси ҳам таъсирланган), ўчоқли (фақат кичик ҳудуд таъсирланган) ва умумий (ўпка деярли тўлиқ таъсирланган) бўлади. Шикастланиш майдони қанчалик катта бўлса, касаллик шунчалик хавфли бўлади, аммо, афсуски, вазият ёмонлашиши ва чандиқлар ўпканинг бутун майдонига тарқалиши мумкин. Фиброзни даволаб бўлмайди, бу сурункали касаллик, аммо терапия, биринчи навбатда, беморнинг аҳволини яхшилайди, иккинчидан, чандиқ тўқималарининг тарқалишини секинлаштиришнинг имкони бор. Шунинг учун касалликни эрта босқичда аниқлаш жуда муҳимдир.
Фиброзга нима сабаб бўлади?
Кўпгина ҳолларда фиброз ривожланишининг аниқ сабабини аниқлаш мумкин эмас, аммо тўқима чандиқларининг шаклланишига ёрдам берадиган баъзи омиллар мавжуд. Энг кенг тарқалганлари қуйидагилар:
- дори-дармонлар, биринчи навбатда, нитрофурантоин ёки этамбутолни ўз ичига олган антибиотиклар, бетартиб юрак уриши ва яллиғланишга қарши дори воситалари;
- чекиш;
- экологиянинг ёмонлиги;
- дерматомиозит, полимиозит, волчанка, ревматоид артрит, саркоидоз, склеродерма ёки пневмония;
- кечиктирилган нур терапияси;
- вируслар, айниқса, герпес вируслари: баъзи тадқиқотлар вирусли инфекциялар фиброз хавфини 3 баробар оширишини тасдиқлайди;
- ирсият.
Якуний ташхисни фақат шифокор бир қатор тадқиқотлардан сўнг қўйиши мумкин, аммо бу аломатлар кузатилса, дарҳол мутахассисга мурожаат қилиш керак:
- нафас қисилиши;
- қуруқ йўтал;
- чарчоқ;
- сабабсиз вазн йўқотиш;
- мушаклар ва бўғимларда оғриқ;
- бармоқ учларининг кенгайиши;
- иштаҳанинг йўқолиши;
- кўкрак қафасида оғриқ ва сиқилиш.
Изоҳ (0)