Мамлакатларнинг глобал қарзи 4 йилдан бери биринчи марта камайди
Йил бошидан буён глобал қарз 3,5 триллион долларга камайиб, 300,1 триллион долларни ташкил қилган. Қарзнинг номинал ҳажмининг қисқариши сўнгги тўрт йил ичида биринчи марта қайд этилди. Бу ҳақда «Коммерсантъ» хабар берди.
Халқаро молия институти ҳисоб-китобларига кўра, жорий йилнинг биринчи чорагида қарийб 2,5 триллион долларга ошган глобал қарз иккинчи чоракда 5,5 триллион долларга қисқариб, 300,1 триллион долларга етган. Бу 2018 йилнинг учинчи чорагидан бери биринчи чораклик пасайишдир.
Қарзлар қисқаришининг бир қисми қайта баҳолаш эффекти билан изоҳланади — йил бошидан буён йирик ривожланаётган мамлакатлар валюталари долларга нисбатан 12 фоизга заифлашди, қимматли қоғозлар эмиссияси ҳажмининг кескин қисқариши эса йил бошидан буён 12 фоизни ташкил этди.
Шундай қилиб, ривожланган бозорларда қарзлар ҳажми 4,9 триллион долларга қисқариб, 201 триллион долларни ташкил этди (қарзини оширган ягона давлатлар АҚШ ва Канада эди).
Ривожланаётган мамлакатларда иккинчи чоракда қарзнинг қисқариши қарийб 600 миллион долларни ташкил этиб, уни 99 триллион долларга туширди.
Ривожланаётган мамлакатлар учун қўшимча хавф озиқ-овқат нархларининг ошиши ҳисобланади (уларнинг ўсиши 2020 йил ўрталаридан бошлаб кузатилмоқда).
Умуман олганда, Озиқ-овқат хавфсизлиги ахборот тармоғи маълумотларига кўра, 35 мамлакат озиқ-овқат инқирозига дуч келмоқда, улардан 21 таси бундай муаммоларни сурункали равишда бошдан кечирмоқда.
16 та давлатда (15 та Африка давлати ва Афғонистон) қарз юки даражаси билан боғлиқ муаммолар мавжуд, қарзнинг 80 фоизи бошқа давлатлар ҳукуматлари ва халқаро ташкилотлар ҳиссасига тўғри келади. Хитой ушбу мамлакатлар гуруҳидаги энг йирик кредитор (унинг улуши 18 фоиз).
Ўзбекистонда вазият қандай?
Ўзбекистоннинг ялпи ташқи қарзи 2021 йилда биринчи марта 40 млрд доллардан ошиб, 41,6 млрд долларни ташкил қилди.
Ўтган йилга нисбатан қарз 12,7 фоизга ошди. ЯИМга нисбатан ялпи ташқи қарз 0,6 фоизга камайиб, 60,1 фоизни ташкил қилди.
Молия вазирлигининг маълум қилишича, жорий йилда давлатнинг жами қарзи 26,3 миллиард долларни ташкил этади. Шундан 2,7 миллиард доллари ички қарз, 23,6 миллиард доллари ташқи қарз ҳисобланади.
Ташқи қарзнинг асосий қисми — 5,9 миллиард доллар давлат бюджетини қўллаб-қувватлашга сарфланса, кейинги ўринларда электр-энергия тармоғи ва энергетика тизими жойлашган.
