Хабарингиз бор, Конституциявий қонун лойиҳасининг умумхалқ муҳокамаси қизғин паллага кириб бормоқда. Қонун лойиҳасида давлат ҳокимияти ва бошқаруви тизимини ислоҳ қилишда жойлардаги ҳокимлар ва маҳаллий Кенгашлар ваколатини ажратиш кўзда тутилган. Шундан келиб чиқиб, ҳокимлар бир вақтнинг ўзида халқ депутатлари Кенгашларига ҳам бошчилик қилиши ҳақидаги қоидани Конституциядан чиқариб ташлаш таклиф этилган.
Мазкур масала кўпчилик қатори менда ҳам кўплаб саволлар юзага келишига сабаб бўлмоқда. Мазкур таклифнинг Конституция даражасида мустаҳкамланиши бизга нима беради? Унинг зарурати нималарда кўринмоқда? Шу ва бошқа саволлар юзасидан Тошкент давлат юридик университети кафедра мудири Бекзод Нариманов билан суҳбатлашдик.
— Жойларда ҳокимлар ва маҳаллий Кенгашлар ваколатини ажратиш масаласининг Конституцияда акс этиши нимани англатади? Сиз бунга қандай қарайсиз?
Шунингдек, ҳокимлар бир вақтнинг ўзида халқ депутатлари Кенгашларига ҳам бошчилик қилиши ҳақидаги қоидани Конституциядан чиқариб ташлаш ҳам анчадан бери кутилаётган эди. Мутахассис сифатида мазкур таклифнинг мазмун-моҳиятини ўқувчиларга тушунтириб берсангиз.
— Очиғини айтсак, ҳоким маҳаллий кенгашга раҳбарлик қилиши худдики, ҳоким ўз қарорларини маҳаллий кенгаш қўли билан мустаҳкамлаб олаётгандек таассурот уйғотарди. Ҳоким ўзи раҳбарлик қиладиган вакиллик органга ҳисобдорлиги ҳам тушунарсиз ва мантиқсиз эди. Мазкур англашилмовчиликларга қонуний ечим берилишини анча йиллардан бери кутиб юргандик.
Ҳокимнинг ҳам маҳаллий кенгашларга, ҳам маҳаллий ижро ҳокимиятига раҳбарлик қилиши ўзаро тийиб туриш ва манфаатлар мувозанатини таъминлашга доир демократик принципларига мос келмайди. Амалдаги тизим ҳокимлар ва маҳаллий кенгашларнинг ўз вазифаларини самарали бажаришига салбий таъсир этмоқда.
Президентимиз ўз Мурожаатномасида ҳокимликларда қарийб 300 та вазифа ва функция мавжудлиги, уларнинг 175 таси уларга хос эмаслиги ва бошқа идоралар функцияларини такрорлаши, бу эса уларнинг фаолияти етарли даражада самарали эмаслиги ва ортиқча қоғозбозликлар мавжудлигидан далолат беришини таъкидлаган эди.
Кенгашларнинг ваколатларини кенгайтиришнинг аҳамиятли жиҳати шундаки, халқимиз ўз вакиллари, яъни депутатлар орқали мамлакатимизнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини нафақат кузатиб, балки назорат қилиб боради. Ижро ҳокимияти органларининг вакиллик органлари олдидаги масъулияти ва ҳисобдорлигини ошириш ҳокимиятнинг ижро бўғини демократик даражасини аниқлаб берувчи Ўзбекистон Республикасида амалга оширилаётган маъмурий ислоҳотларнинг муҳим йўналиши ҳисобланади.
Бу ислоҳотнинг жорий этилиши ҳокимият ваколатларини бўлиниш принципини маҳаллий даражада татбиқ этишга, маҳаллий кенгашлар фаолияти самарадорлигини, ҳокимларнинг халқ вакиллари олдидаги масъулиятини оширишга олиб келади. Ҳудудларда халқ манфаатларини тўлиқ таъминлашга, ҳокимликлар фаолияти устидан Кенгашлар ва жамоатчилик назоратини кучайтиришга хизмат қилади.
Бундан ташқари, ҳокимлар бир вақтнинг ўзида халқ депутатлари Кенгашларига ҳам бошчилик қилиши ҳақидаги қоиданинг Конституциядан чиқариб ташланиши ҳокимиятнинг тийиб турилиши қоидасига тўлиқ мос келади, ҳокимнинг маҳаллий Кенгаш олдидаги ҳисоботи ҳам, истиқболдаги вазифалари ҳам халқ вакиллари депутатлар томонидан ҳеч қандай босимсиз эркин муҳокама қилинади, холис баҳоланади.
Таъкидлаш лозимки, маҳаллий даражада ижро ва вакиллик органининг алоҳида тарзда ташкил этилиши ва бошқарилиши хорижий мамлакатлар амалиётида ҳам учрайди. Масалан, Франция Республикасида ҳар бир ҳудудий бирлик иқтисодий, ижтимоий, маданий ва экологик масалалар учун масъул бўлган ва маҳаллий харажатларни назорат қилувчи танланган Кенгаш (1986 йилдан бери тўғридан-тўғри сайловлар орқали сайланади) томонидан бошқарилади. Маҳаллий ижро ҳокимияти Президент томонидан тайинланадиган ва лавозимдан озод этиладиган энг юқори ижро этувчи мансабдор шахс – префект томонидан бошқарилади.
Хулоса сифатида айтиш мумкинки, жойларда ҳокимлар ва маҳаллий Кенгашлар ваколатини ажратиш ҳамда ҳокимлар бир вақтнинг ўзида халқ депутатлари Кенгашларига ҳам бошчилик қилиши ҳақидаги қоидани Конституциядан чиқариб ташлаш ҳокимиятнинг ўзаро тийиб туриш ва манфаатлар мувозанатини таъминлаш принципига тўлиқ мос келади.
Маълумот шериклик ҳуқуқи асосида тайёрланди
Изоҳ (0)