Менталитет соясига жойланган бирёқлама фикрларга қарамай, мустақил фикрлашдан тўхтамайдиган, бошқалардан ажралиб туришдан чўчимай, ўзи танлаган соҳа ортидан жамиятда ўрнини топаётган ёшлар бор экан, эртанги кунга бўлган умид ҳам сўнмайди. «Дарё» «Ҳали умид бор(ми)?» лойиҳаси доирасида ҳозирги таълим ва санъатга эски тизим билан қарамаслик керак, деб ҳисобловчи замонавий рассом Сардор Эркинов билан суҳбатлашди.
Танлаган касби билан келажакда Ўзбекистоннинг халқаро имижини ривожлантиришга ҳисса қўшишни истайдиган ёшларнинг борлиги қувонарли. Аҳолининг аксарияти асосли ва аксинча асоссиз сабабларга кўра куни ўтиши ва қорин ғамида яшаётган бир вақтда бундай ёшларни қўллаб-қувватлаш, дардини эшитиш керак, менимча. Акс ҳолда истеъдодли, ақлли кадрларни уларнинг қийматини муносиб баҳолайдиган мамлакатларга шундоқ бериб, ўзимиз ботқоққа ботиб кетаверамиз.
«Болаликда ҳамма рассом бўлади»
Асарларида шарқона нозикликни ғарбона услуб билан умумлаштираётган, долзарб муаммо, кечинма ва ноодатийликни акс эттираётган Сардор Эркинов 2018 йилда Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институтининг Дастгоҳли рангтасвир йўналишини тамомлаган.26 га кирган суҳбатдошимизнинг санъатга бўлган қизиқиши болалик пайти — оила аъзолари билан биргалашиб китоб ўқиш, эртак қаҳрамонларининг суратини чизиш, бувиси билан театрларга борган пайтларда куртак отган. «Болалигида сурат чизмаган ўғил-қиз бўлмайди, рассомлар эса ўша беғуборликни ўзида сақлаб қолган касб эгалари», — дейди у.
«Касб танлашда эркак-аёл деб ажратмаслик керак»
Уни одамларнинг рассомликни касб сифатида менсимаслиги, қизларга тўғри келмайди, эркак кишига эса ярашмайди, бунинг ўрнига савдо-сотиқ билан шуғулланиш керак, деган гаплар ранжитади. Бунинг ортидан қорин тўйдиролмайсан, деганлар хорижлик замонавий мусаввирларнинг суратлари миллионлаб маблағга сотилаётганидан бехабар. Унинг фикрича, шундай бир тарафлама хулосалар ва ижтимоий хоҳишларни қондириш важида ёшларнинг ўзи хоҳламаган касб бўйича ишлаши, истамаган ҳаётда яшашларига тўғри келиши ачинарли.«Дунё ўзгаряпти ва биз бугунги кунда санъатга ўтган аср ёки йиллардаги тизим билан қарай олмаймиз», — дейди у. Яна у таълим эски тизимда қолиб кетганига урғу беради. Шунингдек, хорижий тажрибалар, грант ва танловлар бизга татбиқ этилмаса, эртага нафақат санъат, балки иқтисодиёт ва бошқа соҳаларда ҳам ортда қолиш мумкинлигини яширмайди.
Унинг айтишича, катта пулга расм сотиб олиб, уни уйга илиб қўйиш мумкин, деган тушунча бизга ҳали кириб келмаган, одамлар буни энди-энди ўрганяпти. Ҳозиргача 10 дан ошиқ кўргазмалар қилган бўлса, уларнинг аксариятида картиналари сотилмаган, сарф-харажатини эса ўз ҳисобидан қоплаган.
Бугун замонавий санъат билан боғлиқ мавзуда маърузалар ўқиш билан бирга, бир нечта ҳамкорликдаги лойиҳаларда арт-танқидчи ва креатив директор сифатида ҳам фаолият юритаётган Сардорнинг давлат ёки ҳомийлар томонидан қўллаб-қувватланса, ёш истеъдод эгалари мамлакат манфаати учун хизмат қилишига ишончи комил.
Ёшларнинг қандай дарди бор?
Институтни битириб ижод қиламан, халқимнинг маданиятини дунё миқёсида танита оладиган асарлар чизаман, деб бир ёшнинг ичида олов ёнса-ю, муҳтожлик рассомни синдирса ва у бошқа касбни танласа, ачинарли, дейди у. Ёш дўстимизни менталитетдан келиб чиқиб инсонлар муайян стандарт асосида яшаши: мактабни тугатиши, институтга кириши, уни тамомлаганидан кейин оила қуриб, болали бўлиши керак, деган тушунча ўйлантиради.Унинг фикрича, хорижий мамлакатларда ишлаб, юртини танитишни истаган ўғил-қизга «қўлингдан нима келарди, мен бозорда ишлаяпман, сен ҳам бозорга чиқ», мазмунидаги «маслаҳатлар» кўплаб ёшларнинг ўзига бўлган ишончини туширмоқда.
Жамиятда ҳамма нарсани қўл учида, хўжакўрсинга қилиш, бугунги куним ўтса бўлди, деган тизимда яшаш унинг ҳафсаласини ўлдиради. Бошқарувчи учун санъатнинг аҳамиятсизлиги, одамлар учун эса пул ва юқоридагиларнинг буйруғини тезроқ бажариш муҳимроқ эканини таъкидлайдиган Сардор Европага кетгани билан европалик рассом бўлиб қолмаслиги, у ерда ўзбек маданиятини танитадиган санъат асарлари яратишни хоҳлашини қўшимча қилади.
Суҳбатнинг тўлиқ вариантини «Дарё»нинг YouTube’даги саҳифаси орқали томоша қилишингиз мумкин.
Гулираъно Мусаева суҳбатлашди.
Тасвирчи ва монтажчи – Маъмуржон Обраҳматов.