“Millionlab yoshlar muhtojlik sabab o‘zi xohlamagan kasb va hayotni tanlashga majbur”. Suratlarida Sharq va G‘arb dunyosi umumlashgan 26 yashar rassom bilan suhbat

Mentalitet soyasiga joylangan biryoqlama fikrlarga qaramay, mustaqil fikrlashdan to‘xtamaydigan, boshqalardan ajralib turishdan cho‘chimay, o‘zi tanlagan soha ortidan jamiyatda o‘rnini topayotgan yoshlar bor ekan, ertangi kunga bo‘lgan umid ham so‘nmaydi. “Daryo” “Hali umid bor(mi)?” loyihasi doirasida hozirgi ta’lim va san’atga eski tizim bilan qaramaslik kerak, deb hisoblovchi zamonaviy rassom Sardor Erkinov bilan suhbatlashdi.

Tanlagan kasbi bilan kelajakda O‘zbekistonning xalqaro imijini rivojlantirishga hissa qo‘shishni istaydigan yoshlarning borligi quvonarli. Aholining aksariyati asosli va aksincha asossiz sabablarga ko‘ra kuni o‘tishi va qorin g‘amida yashayotgan bir vaqtda bunday yoshlarni qo‘llab-quvvatlash, dardini eshitish kerak, menimcha. Aks holda iste’dodli, aqlli kadrlarni ularning qiymatini munosib baholaydigan mamlakatlarga shundoq berib, o‘zimiz botqoqqa botib ketaveramiz.

“Bolalikda hamma rassom bo‘ladi”

Asarlarida sharqona noziklikni g‘arbona uslub bilan umumlashtirayotgan, dolzarb muammo, kechinma va noodatiylikni aks ettirayotgan Sardor Erkinov 2018-yilda Kamoliddin Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn institutining Dastgohli rangtasvir yo‘nalishini tamomlagan.

26 ga kirgan suhbatdoshimizning san’atga bo‘lgan qiziqishi bolalik payti — oila a’zolari bilan birgalashib kitob o‘qish, ertak qahramonlarining suratini chizish, buvisi bilan teatrlarga borgan paytlarda kurtak otgan. “Bolaligida surat chizmagan o‘g‘il-qiz bo‘lmaydi, rassomlar esa o‘sha beg‘uborlikni o‘zida saqlab qolgan kasb egalari”, — deydi u.

“Kasb tanlashda erkak-ayol deb ajratmaslik kerak”

Uni odamlarning rassomlikni kasb sifatida mensimasligi, qizlarga to‘g‘ri kelmaydi, erkak kishiga esa yarashmaydi, buning o‘rniga savdo-sotiq bilan shug‘ullanish kerak, degan gaplar ranjitadi. Buning ortidan qorin to‘ydirolmaysan, deganlar xorijlik zamonaviy musavvirlarning suratlari millionlab mablag‘ga sotilayotganidan bexabar. Uning fikricha, shunday bir taraflama xulosalar va ijtimoiy xohishlarni qondirish vajida yoshlarning o‘zi xohlamagan kasb bo‘yicha ishlashi, istamagan hayotda yashashlariga to‘g‘ri kelishi achinarli.

“Dunyo o‘zgaryapti va biz bugungi kunda san’atga o‘tgan asr yoki yillardagi tizim bilan qaray olmaymiz”, — deydi u. Yana u ta’lim eski tizimda qolib ketganiga urg‘u beradi. Shuningdek, xorijiy tajribalar, grant va tanlovlar bizga tatbiq etilmasa, ertaga nafaqat san’at, balki iqtisodiyot va boshqa sohalarda ham ortda qolish mumkinligini yashirmaydi.

Uning aytishicha, katta pulga rasm sotib olib, uni uyga ilib qo‘yish mumkin, degan tushuncha bizga hali kirib kelmagan, odamlar buni endi-endi o‘rganyapti. Hozirgacha 10 dan oshiq ko‘rgazmalar qilgan bo‘lsa, ularning aksariyatida kartinalari sotilmagan, sarf-xarajatini esa o‘z hisobidan qoplagan.

Bugun zamonaviy san’at bilan bog‘liq mavzuda ma’ruzalar o‘qish bilan birga, bir nechta hamkorlikdagi loyihalarda art-tanqidchi va kreativ direktor sifatida ham faoliyat yuritayotgan Sardorning davlat yoki homiylar tomonidan qo‘llab-quvvatlansa, yosh iste’dod egalari mamlakat manfaati uchun xizmat qilishiga ishonchi komil.

Yoshlarning qanday dardi bor?

Institutni bitirib ijod qilaman, xalqimning madaniyatini dunyo miqyosida tanita oladigan asarlar chizaman, deb bir yoshning ichida olov yonsa-yu, muhtojlik rassomni sindirsa va u boshqa kasbni tanlasa, achinarli, deydi u. Yosh do‘stimizni mentalitetdan kelib chiqib insonlar muayyan standart asosida yashashi: maktabni tugatishi, institutga kirishi, uni tamomlaganidan keyin oila qurib, bolali bo‘lishi kerak, degan tushuncha o‘ylantiradi.

Uning fikricha, xorijiy mamlakatlarda ishlab, yurtini tanitishni istagan o‘g‘il-qizga “qo‘lingdan nima kelardi, men bozorda ishlayapman, sen ham bozorga chiq”, mazmunidagi “maslahatlar” ko‘plab yoshlarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini tushirmoqda.

Jamiyatda hamma narsani qo‘l uchida, xo‘jako‘rsinga qilish, bugungi kunim o‘tsa bo‘ldi, degan tizimda yashash uning hafsalasini o‘ldiradi. Boshqaruvchi uchun san’atning ahamiyatsizligi, odamlar uchun esa pul va yuqoridagilarning buyrug‘ini tezroq bajarish muhimroq ekanini ta’kidlaydigan Sardor Yevropaga ketgani bilan yevropalik rassom bo‘lib qolmasligi, u yerda o‘zbek madaniyatini tanitadigan san’at asarlari yaratishni xohlashini qo‘shimcha qiladi.

Suhbatning to‘liq variantini “Daryo”ning YouTube’dagi sahifasi orqali tomosha qilishingiz mumkin.

Gulira’no Musayeva suhbatlashdi. 

Tasvirchi va montajchi – Ma’murjon Obrahmatov.