У абадий шаҳарда Юлий Цезардан ҳам машҳурроқ. «Рим императори» Франческо Тотти ҳақида

Футбол анчадан бери пул катта рол ўйнайдиган спорт турига айланиб улгурган. Айниқса, бир жамоа, бир шаҳар ва бир мухлисга содиқ қолган футболчилар жуда кам.

Умид қиламанки, бу ерда абадий қоламан. «Рома»да ўйнайман – бу менинг жамоам, ўз шаҳримда яшайман. Ҳамма нарсага эгаман. Римлик бўлиб яшайман ва римлик бўлиб ўламан.

Ёшлик даври ўтгач, Тоттининг истеъдоди яна-да кучаяди ва кейинги босқичга йўл олади. 1992 йилда «Рома» бош мураббийи Вуядин Бошков Синиша Михайловичнинг тавсиясига кўра Тоттини асосий таркиб билан машғулот ўтказишга таклиф қилади. Франческо 16 ёшида, 1993 йилнинг 28 мартида Тотти А Серияда дебют қилади, «Брешиа»га қарши сафар учрашуви тугашига бир неча дақиқа қолганида майдонга тушади. Ўша учрашув «Рома»нинг 2:0 ҳисобидаги ғалабаси билан якунланади. Михайлович яна Тоттини қўллаб юборади, Бошковдан болакайни майдонга чиқаришни илтимос қилади.

«Мен захирада ўриндиғида ўтирардим ва майдонга тушаман деб ўйламагандим ҳам. Аммо Вуядин менга майдонга тушишга тайёр бўлишни айтгандан сўнг юрагим қинидан чиқиб кетай деди! Мен учун бу қандай ҳаяжонли лаҳзалар бўлганини тасаввур ҳам қила олмайсиз». 1994 йилнинг 4 сентябрида Тотти А Сериядаги биринчи голини урди. У «Фожи» дарвозасини ишғол қилди ва жамоасига дуранг натижа келтирди. Кучли рақобатга қарамай ўша мавсумда Франческо 21 ўйинда 4 та гол урди. 1996 йилда «Рома»га янги бош мураббий Карлос Бянки келади ва Тотти учун қийин давр бошланади: у майдонда кам кўриниш берарди, унинг «Сампдория» ёки «Аякс»га ўтишга бир бахя қолади.

Бош мураббийнинг фикри ўртоқлик мусобақасида ўзгаради деб ким ҳам ўйлабди. Тотти унда юқорида тилга олинган «Аякс»га 2 та гол уради. Муваффақият 1997/1998 йилги мавсум охирида Франческо Италиянинг энг яхши ўйинчиси деб топилганидан кейин ҳам давом этади. Шундан бери ҳеч ким ўз етакчисини сотиш ҳақида ўйлашни ҳам хоҳламаган.

Ягона скудетто 2001 йилда қўлга киритилади. Мавсумнинг сўнгги турида «Рома» «Парма»ни 3:1 ҳисобида мағлуб этади, Ческо ўша ўйинда ҳисобни очади. Бунгача у мавсум ўрталарида клуб билан шартномасини 4 йилга узайтириб, дунёнинг энг кўп маош олувчи футболчиларидан бирига айланади. «Рома» ўз сардорини қадрларди.

Тотти халқаро фаолиятини ёшлар терма жамоасида бошлаган. 18 ёшгача бўлган терма жамоа билан у 1995 йилда Европа вице-чемпионига айланди. Итальянлар ҳал қилувчи ўйинда Испанияга 1:4 ҳисобида ютқазиб қўяди. Италиянинг ягона голига Франческо муаллифлик қилади.

1998 йилги Жаҳон Чемпионатига борадиган футболчилар рўйхатидан Тотти жой олмаган бўлса, 2000 йилги Еврода гарчи Инзаги ва дел Пьеро билан рақобатда «олтин болага» таркибда кафолатланган жой ваъда қилинмаган бўлса-да, мураббийлар шунчаки «император»ни олмаслик ҳуқуқига эга эмасди. Италиянинг финалга чиқишида унинг саъй-ҳаракатлари ҳам катта бўлади. Жамоаси мағлубиятга учраса ҳам Франческо финалнинг энг яхши ўйинчиси деб топилади.

2004 йилнинг ёзида Тотти ва «Реал Мадрид» ўртасида музокаралар бўлиб ўтди, аммо якунда барибир футболчи абадий шаҳарда қолади. Олти ойдан сўнг эса «Рома» сардори ёқимсиз эпизод иштирокчисига айланади: Италия Кубоги доирасидаги «Сиена»га қарши ўйинда Рим клуби мухлислари голдан сўнг кўп миқдорда тутун чиқарадиган пиротехник воситаларини ёқишади. Тотти эса мухлисларни тинчлантиришга уринади, аммо улар уни давомли ҳуштаклар билан сийлайди. Франческо мухлисларнинг бундай хатти-ҳаракатлари келажакда унинг кетишига сабаб бўлиши мумкинлигини айтади. Январь ойида айтилган сўзларга қарамай 2005 йилнинг июнь ойида Тотти «Рома» билан шартномасини узайтиради ва ўзи учун клуб либоси қанчалик муҳимлигини тасдиқлаб қўяди.

2006 йилги Жаҳон Чемпионатидан сўнг Тотти терманинг янги устозидан жароҳат ва оғир мундиалдан кейин ўзига келиб олиши учун вақтинча терма жамоага чақирмасликни сўрайди. 2007 йилнинг 20 июлида эса терма жамоадаги фаолиятини якунлаганини расман эълон қилади.

«Менинг асосий муаммом – жисмоний ҳолатда. Тўпиқ ва елкамдаги муаммолар туфайли бир вақтда ҳам «Рома», ҳам терма жамоада ўйнай олмайман. Терма жамоа катта жисмоний куч талаб этади. «Рома» бу борада мутлақ устунликка эга».

Бу пайтга келиб ҳеч ким афсонанинг қадрдон клубидан кетиши ҳақида гапирмай қўйди. Барча миш-мишлар тинчланиб, ёш ва истиқболли янги «қурбон»лар қидирилаётган пайт эди.

25-мавсум Рим жамоатчилиги ёқимтойи учун сўнггиси бўлди. 2017 йилнинг 8 май куни Тотти учрашувнинг 54-дақиқасида майдонга тушиб, «Рома» сафидаги сўнгги учрашувини ўтказди. «Рома» унда «Женоа»ни 3:2 ҳисобида мағлуб этди ва миллий чемпионатни иккинчи ўрин билан якунлади. Ўйин сўнгида Франческо кўз ёшларини тўккан ҳолда барча билан хайрлашди.

Мана биз охирги нуқтага ҳам етиб келдик. Афсус. Мен ҳеч қачон бундай бўлмайди деб умид қилгандим. Сўнгги кунларда мен ҳақимда кўп яхши нарсалар айтилди. Сиз мени қийин пайтларда қўллаб-қувватладингиз, шунинг учун сизга раҳмат айтмоқчиман. Мен худди ақлдан озгандай йиғладим! Бу йилларни шунчаки унутиб бўлмайди. Ҳаммадан миннатдорман.

28 йилни бир нечта иборалар билан айтиб бериб бўлмайди. Мен уни қўшиқ ёки шеър қилишни хоҳлардим, лекин бунга маҳоратим етмайди. Буни оёқларим билан тушунтиришга ҳаракат қилдим, чунки бу менга осонроқ. Жин урсин, вақтни! У 2001 йил 17 июнида, Италия чемпионатида ғолиб бўлганимиздан бери жуда тез ўтмоқда. Ўшанда ҳакамнинг сўнгги ҳуштаги янграшини интизорлик билан кутгандим. Бу ҳақида ўйласам, ҳанузгача ажиб бир ҳисларни туяман. Вақт бўлди, у келиб, елкамдан қоқди ва эртага катта бўлишим кераклигини айтди.

Мен ўз фаолиятим ҳақида бир эртак каби ўйлашни яхши кўраман. Ва бугун унинг энг ёмон қисми. Бу ҳақиқатан ҳам тугади. Мен либосимни охирги марта ечаман ва яхшилаб тахлаб қўяман. Қабул қилишим керак бўлса ҳам мен буни тугади деб айтишга тайёр эмасман ва ҳеч қачон тайёр бўлмасам ҳам керак.

Охирги вақтлар интервью бермаганим ва келажагимга аниқлик киритмаганим учун узр сўрайман. Бу чироқни ўчириш мен учун осон бўлмайди. Мен қўрқяпман. Бу пенальти тепиш олдидан бўладиган қўрқув эмас. Бу сафар тўрнинг орқасида нима борлигини кўра олмаяпман. Қўрқувни бошдан кечиришга ижозат беринг. Бу сафар менга ҳар доим берган илиқлигингизга муҳтожман. 28 йиллик муҳаббатимни «Рома»га бағишлаганимдан бахтиёрман ва фахрланаман. Мен сизларни яхши кўраман.

Франческо Тотти