Қон томирларда тромблар пайдо бўлганидан дарак берувчи 7 белги

Тромблар томирлардаги қон қуюқлашиб қолишидан ҳосил бўлади. Одатда тромблар организмни жароҳатлардан ҳимоя қилади: қон қуюқлашиб, зарарланган капилляр ёки венадан қон кетишини тўхтатади. Вазифасини бажаргандан сўнг бир неча соат ёки кун ичида у хавфсиз тарзда парчаланади ва йўқолади. Аммо ҳар доим ҳам бундай бўлавермайди.

Тромблар нима учун хавфли?

Тромблар қон томирларида ҳам пайдо бўлиши мумкин. Ушбу ҳолат тромбоз деб аталади. Кўпинча кам ҳаракат қиладиганларнинг оёқларига таъсир қилади. Аммо баъзи ҳолатда тананинг ҳар қандай қисми хавф остида бўлиши мумкин.

Агар қотиб қолган қон умумий қон оқимига кирса, юрак, мия ёки ўпкадаги қон томирлари йўлини тўсиб қўяди. Бу юрак хуружи, инсульт ёки ўпка эмболияси касаллигига олиб келиши мумкин бўлган ҳаёт учун хавфли ҳолатни юзага келтиради.

Қандай ҳолларда тез ёрдам чақириш керак?

• тўсатдан нафас олиш қийинлашиб, кислород етишмаса;
• йўталганда ёки чуқур нафас олганда кўкракда оғриқ кучайса;
• йўталганда қон билан балғам ажралиб чиқса;
• гапиришда қийинчилик юзага келса;
• кўриш қобилияти ёмонлашса — кўз олдида «туман» пайдо бўлса;
• қон босими кескин пасайиб кетиб, бош айланиши, ҳушидан кетиш содир бўлса.

Асоратларнинг олдини олиш учун тромбозни энг эрта босқичда аниқлаш муҳимдир. Муаммо шундаки, томирларда тромблар борлигини аниқлаш осон иш эмас. Кўпчиликда бу деярли намоён бўлмайди. Шунга қарамай, тромблар мавжудлигини тахмин қилиш мумкин.

1. Оёқ ёки қўлда шиш пайдо бўлиши

Шиш тромблар ҳосил бўлган жойда пайдо бўлиши ёки бутун аъзога тарқалиши мумкин. Бундай ҳолатда фақат битта қўл ёки оёқ зарарланади.

2. Оёқ томирлари тортишиши

Мунтазам равишда бўладиган томир тортишиши қон айланишининг ёмон аломатидан дарак беради. Тромблар ҳам бунга сабаб бўлиши мумкин.

3. Оёқларнинг тўсатдан оғриши

Бу томир тромбозининг асосий белгиларидан биридир. Мушаклардаги оғриқ қон айланиши ўткир бузилишининг деярли ягона белгисидир.

4. Тери рангидаги ўзгаришлар

Тромблар қоннинг нормал айланишини қийинлаштиради. Натижада қон томирларининг бир қисми қон билан тўлиб кетади, баъзилари, аксинча, унинг етишмаслигидан азият чекади. Бу тери рангидаги ўзгаришларда ҳам намоён бўлиши мумкин: зарарланган аъзоларда қизил ёки кўк ранг, бошқа жойларда эса, аксинча, оқиш рангда бўлади.

5. Тери ҳароратининг ўзгариши

Тромблар пайдо бўлган соҳада тери мунтазам равишда қизиб кетади ва қичишади. Буни ҳарорат кўтарилганда терига тегиниш орқали сезиш мумкин.

6. Кўнгил айниши ёки қайт қилиш

Агар доимий равишда кўнгил айниса, бу мезентериал томирлар тромбозининг аломати бўлиши мумкин. Агар қайт қилганда ҳам енгиллик сезилмаса, кўнгил айнишни давом этса, бунга тромблар сабаб бўлади.

7. Қориндаги оғриқ

Ошқозон тўхтовсиз оғриса ёки оғриқ овқатдан кейин кучайса, бу ҳам тромбознинг белгиси ҳисобланади. Шунингдек, бундай ҳолатда диарея ва қорин шишиши ҳам кузатилиши мумкин.

Агар тромбоз белгилари кузатилса, нима қилиш керак?

Юқоридаги белгилардан атиги биттаси кузатилса ҳам, иложи борича тезроқ терапевт билан маслаҳатлашинг. Шифокор текширув ўтказади, аломатлар ҳақида сўрайди, керак бўлса, сизни тор соҳа мутахассиси — флеболог ёки қон томир жарроҳига юборади.

Тромбозни даволаш қон қуйқаси қаерда жойлашганига ва унинг чиқиб кетиш хавфи қанчалик юқори бўлишига боғлиқ. Даволаш усулларидан бири — шиш ва оғриқни камайтириш ва тромблар катталашишининг олдини олиш учун махсус пайпоқ кийишдир. Дорилар ҳам тавсия қилиниши мумкин. Охирги чора эса жарроҳлик амалиёти.

Шуни ёдингизда тутингки, даволанишда қайси усул энг самарали бўлишини фақат малакали шифокор ҳал қилиши мумкин. Бу масалада ўзбошимчалик билан даволаниш мумкин эмас.