2001 йил 26 январь эрта тонг 08:46 да Ҳиндистоннинг жануби-ғарбий қисмида жойлашган Гужорат штатида даҳшатли зилзила юз берди, унинг қуввати 7,7 баллга тенг эди. Зилзиланинг таъсири деярли бутун Ҳиндистон ҳудудида, шунингдек, Непал, Покистон ва ғарбий Хитойда сезилди. Турли хил тахминларга кўра унинг оқибатида 14 дан 20 минггача одам ҳалок бўлган, 167 мингга яқин киши жароҳат олган. 400 мингга яқин бино бутунлай вайрона ҳолига келиб қолган. «Дарё» мазкур фалокатли ҳодиса ҳақида ҳикоя қилади.
Талафот
Ҳиндистон ҳукуматининг маълумотларига кўра, мамлакат зилзила оқибатида 208,7 миллиард рупия (беш миллиард доллар атрофида) зарар кўрган. Штатнинг алоқа воситалари кўрган зарари ўн миллиард рупияни, давлатнинг ўрта ва кичик бизнесидаги зарари йигирма миллион рупияни ташкил этади. Расмийларнинг ҳисоб-китобларига кўра, зилзила оқибатларини бартараф этиш ва ундан кейинги қурилиш ишлари учун кўрилган зарарга тенг миқдордаги маблағ сарфлаш талаб қилинган. Зилзиладан сўнг порт иншоотлари вайрон бўлганлиги сабабли Ҳиндистон экспорти катта йўқотишларга дуч келган.
Бҳуж ва Аҳмадобод шаҳарлари зилзиладан энг кўп зарар кўрган. Зилзила қурбонларининг тахминан 15 минг нафари Бҳуж шаҳри аҳолиси эди. Табиий офат натижасида 339 минг бино вайрон бўлган ва 783 мингга яқини зарар кўрган. Бинолардан ташқари, ушбу ҳудудлардаги кўприклар ва йўлларнинг аксарияти яроқсиз ҳолатга келиб қолган.
Шунингдек, зилзила қўшни Покистоннинг жанубий ҳудудларига ҳам таъсир кўрсатади: мамлакатнинг 18 нафар аҳолиси вафот этади, 100 га яқин киши жароҳат олади. Бундан ташқари, зилзиланинг «акс-садоси» Бангладеш ва Непалда ҳам сезилган.
Тафсилотлар
Халқаро сейсмологик марказларнинг маълумотларига кўра, 1956 йилдан сўнг ушбу ҳудудда сейсмик фаолликнинг 4 баллдан юқори кўринишлари содир бўлмаган ва 1982 йилда рўй берган фақат иккита зилзила 4-4,2 баллни ташкил этган. 2001 йилги Гужорат зилзиласи илгари номаълум бўлган жанубга ботган ёриқ бўйича ҳаракатланиш натижасида ҳосил бўлган рифт тузилмаларига параллел равишда ҳаракатланиш натижасида юзага келган.
Кач вилоятидаги қурбонлар сони 12 300 кишини ташкил этди. Зилзила эпицентридан атиги 20 км узоқликда жойлашган Бҳуж деярли бутунлай вайрон бўлди. Анжар, Бҳуж ва Бхау Талукасидаги юзлаб қишлоқлар текислик ҳолига келиб қолди. Бир миллиондан ортиқ иншоотлар, шу жумладан, кўплаб тарихий бинолар ва сайёҳлик обектлари бутунлай вайронага айланди ёки жиддий талафот кўрди. Зилзила Бҳуждаги уйларнинг 40 фоизини, саккизта мактабни, иккита касалхонани ва 4 км масофали йўлни зарарлади ва шаҳарнинг тарихий Сваминараян ибодатхонаси ва Праг Маҳал ва Аина Маҳал тарихий қалъаларини вайрон қилди.
Ҳиндистон миллий санъат ва маданий мерос жамғармаси (INTACh) Кач ва Саураштра шаҳарларидаги 250 дан ортиқ маданий мерос ҳисобланган биноларни кўздан кечирди ва уларнинг 40%и ўта жиддий зарар кўрганлигини аниқлади. Фақат 10% иншоот зилзила зараридан омон қолган.
Тахминан 7 миллион аҳолиси бўлган Гужоратнинг тижорат пойтахти Аҳмадободда 50 га яқин кўп қаватли уй қулаб тушди ва бир неча юз киши ҳалок бўлди. Етказилган жами моддий зарар 7,5 миллиард долларга баҳоланди. Зилзиланинг энг катта йўқотиши Бҳуж фуқаролик касалхонасининг бутунлай яроқсиз ҳолатга келиб қолиши эди. Зарарланганларга Ҳиндистон ҳарбийлари фавқулодда ёрдам кўрсатдилар, кейинчалик Халқаро Қизил Хоч ва Қизил Ярим Ой Жамияти Федерациялари томонидан ёрдам кучайтирилди.
Тикланиш
Зилзиладан тўрт ой ўтгач Гужорат ҳукумати зилзила натижасида хароба аҳволига келиб қолган ҳудудларни қайта қуриш ва тиклаш сиёсатини эълон қилди. Ушбу сиёсат шаҳар ва қишлоқ қурилишига бошқача ёндашувни таклиф қилди. Бу қурилишнинг тахминий қиймати 1,77 миллиард АҚШ долларини ташкил этарди.Уй-жой сиёсати вайроналарни тозалаш, вақтинчалик бошпаналарни ташкил этиш, бузилган уйларни тўлиқ реконструкция қилиш ва бузилмаган маъмурий бирликларни жиҳозлашга қаратилди. Таъмирлашга лойиқ уйларнинг умумий сони 929 682 тани ва реконструкция қилинадиган уйларнинг умумий сони 213 685 тани ташкил этди. 2003 йилга келиб 882 896 (94%) уйлар таъмирланди ва 113 271 таси (53%) реконструкция қилинди.
Бҳуж шаҳри учун янги шаҳар режасини тақдим этиш Атроф-муҳитни режалаштириш бўйича ҳамкорлик (EPC) ташкилотига топширилди. Режада шаҳарга фавқулодда кириш имкониятини таъминлаш учун кенгроқ йўл тармоғини яратишга эътибор қаратилди. Шаҳарни қайта тиклашни қўллаб-қувватлаш мақсадида Гужарат ҳукумати қиймати 1 миллиард АҚШ долларигача бўлган тўртта ёрдам пакетини яратди. Ушбу пакетлар 300 мингга яқин оилага ёрдам сифатида тарқатилди. Шунингдек, ҳукумат кичик, ўрта ва катта саноатини жонлантириш учун 2,5 миллион АҚШ доллари миқдоридаги маблағ ажратди. Шунингдек, Жаҳон банки ва Осиё тараққиёт банки тегишли равишда 300 ва 500 миллион доллар миқдорида кредитлар ажратдилар.
Хотира
Кўплаб мамлакатлар ва ташкилотлардан ёрдамлар таклиф қилинди. Смритиван ва Бҳужиа тепалигида зилзила қурбонларига бағишланган ёдгорлик боғи ва музейи барпо этилди. Боғда ҳар бир зилзила қурбонига бағишлаб дарахт экилган ва тепаликда 108 та кичик сув ҳавзалари ташкил этилган.Дилбар Исматуллаева тайёрлади
Изоҳ (0)