Коронавирус пандемияси туфайли бугун бутун дунёда вирус эволюцияси ҳақида кўплаб илмий изланишлар олиб борилмоқда. «Дарё» Sciensce Alert платформасида эълон қилинган навбатдаги мақолани таржима тариқасида тақдим этади.
Вирус қандай эволюцияланади? Бир қарашда оддий кўринган ушбу савол сўнгги ярим йил ичида нафақат йирик халқаро илмий тадқиқотларга, балки яна кўплаб конспирологик (фитна) назариялар учун ҳам асос бўлиб қолди.
Шу пайтгача ўтказилган таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, катта эҳтимол билан ушбу инфекция табиий йўл билан келиб чиққан. Вирус аввалига кўршапалаклар организмида шаклланган ва кейин бошқа бир жонивор орқали мутацияланиб, одамларга ҳам юқишни «ўрганиб» олган.
Шаньдундаги Биринчи тиббиёт университети олимлари эълон қилган янги илмий тадқиқот натижалари ҳам вируснинг табиий йўл билан келиб чиққани ҳақидаги назарияни тасдиқламоқда. Мақолада айтилишича, олимлар кўршапалак танасидан ҳозирги кунда бутун дунёни забт этган SARS-CoV-2 вирусининг яқин қариндошини аниқлашга муваффақ бўлди.
Янги аниқланган вирусда ҳам ўхшаш инсерциялар, яъни вирус геномидаги генетик материалга ўрнатилган генетик мутациялар аниқланди. Бу эса мазкур турдаги ўзгаришлар табиий келиб чиқиши мумкинлигини исботламоқда.
Пандемияга сабаб бўлган вируснинг лабораторияда яратилганига даъво қилган кўпчилик фитна назариясига ишонувчилар SARS-CoV-2 вирусида айнан шундай ўрнатмаларнинг мавжудлигига урғу беришаётган эди.
Кўршапалакдан аниқланган янги вирусга олимлар RmYN02 деб ном берди. У 227 дона кўршапалакдан олинган 302 та таҳлил намуналари орқали идентификация қилинди. Кўршапалаклар Хитойнинг Юньнань провинциясида 2019 йилнинг иккинчи ярми давомида тутилган.
Таҳлиллар натижасида олимлар деярли бир хил геномга эга бўлган икки хил вирусни аниқлади. Улар RmYN01 ва RmYN02 вируслари сифатида қайд этилди. Лаборатория текширишлари шуни кўрсатмоқдаки, RmYN02 вирусининг геноми пандемия сабабчиси бўлган коронавирус геноми билан 93,3 фоиз бир хилликка эга бўлиб, айниқса, унинг 1аb гени 97,2 фоизга айнан бир хил чиқди.
Инсерциялар ҳақида гап кетганда, олимлар RmYN02 вирусининг S1 ва S2 ўрнатмалари орасида тикансимон оқсиллар мавжудлигини аниқлашгани айтилмоқда. SARS-CoV-2 вирусида ҳам сал бошқачароқ бўлса-да, ҳар ҳолда шу сингари оқсил қисми бор. Лекин RmYN02 вирусида бундай оқсилнинг борлиги фактининг ўзи унинг табиий йўл билан келиб чиққанидан далолат қилади, деб ҳисобламоқда мақола муаллифлари.
Шунингдек, RmYN02 ва SARS-CoV-2 вируслари орасидаги ушбу ўхшашлик факти уларнинг бири иккинчисини пайдо қилган аждоди эканини билдирмайди. Бундай ўзаро қариндошликка тўғридан-тўғри таъсир қиладиган энг муҳим генлардан бирининг ўхшашлиги атиги 61,3 фоизни ташкил қилган холос.
Шу каби янги вирус турларини табиатдан аниқланиши олимларга бу вирусларнинг табиатини тадқиқ қилишда ва уларга қарши курашнинг самарадор усулларини ишлаб чиқишда ёрдам беради.
Изоҳ (0)