• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +36°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Янги COVID-19 Ухань лабораторияси маҳсулими? Мутахассис жавоб беради

    Бугун бутун дунёни коронавирус пандемияси қамраб олган бир пайтда қатор олимлар унинг келиб чиқиш сабабларини ўрганишда давом этмоқда. Айниқса, Нобель мукофоти лауреати Люк Монтаньенинг коронавирус Ухань лабораториясида яратилган дейиши кескин баҳсларни келтириб чиқарди. Нобель эгасига бу масалада қай даражада ишониш мумкин? Бу саволга Хитойнинг Жануби-ғарбий университети докторанти, ўзбекистонлик ёш биолог Бахтиёр Шералиев жавоб беради.

    Нобель мукофоти совриндори, француз вирусолог олими Люк Монтанье 16 апрель куни Pourquoi Docteur сайтига берган интервьюсида SARS-CoV-2 вирусининг Ухандаги ёввойи ҳайвонлар бозоридан келиб чиққанига ишонмаслигини билдирди. У бу ҳақида «Ҳаммаси ажойиб чўпчак, бундай бўлиши мумкин эмас. Бу вирус Ухандаги лабораториядан чиққан», дейди.

    Люк Монтанье.

    Люк Монтанье.
    Фото: Google Photos

    Шу билан бирга олим коронавирус геномига ОИTС касаллигини келтириб чиқарувчи ОИВ вируси геноми киритилганини айтар экан, балки у ерда мутахассислар коронавирус геноми ва ОИВ геномидан фойдаланган ҳолда ОИTС га қарши вакцина яратишаётган бўлиши мумкин, деб айтди. Бу ҳақида интервьюнинг эртасига Франциянинг машҳур CNews нашри хабар тарқатди.

    Люк Монтанье ўзи ким?

    Келинг, юқоридаги олимнинг кимлигига бироз назар ташласак, ана ундан кейин айни мавзуни муҳокама қиламиз. Люк Монтанье 1983 йилда ҳамюрти Франсуаза Барре-Синусси билан биргаликда ОИTС касаллигининг қўзғатувчиси бўлган ОИВ вирусини кашф қилди. Кашфиёт учун иккала олим 2008 йилда физиология ёки тиббиёт йўналишида Нобель мукофотини қўлга киритди. Шундан сўнг Люк Монтаньенинг илмий карьерасида қулаш бошланади.

    Олим 2009 йилда ўзи бош муҳаррир бўлган журналда «Бактерия ДНК кетма-кетлиги асосида сув нанотузилмалари электромагнит сигналлар ишлаб чиқаради» деган зиддиятли мақоласини чоп этди. Мақолада хулоса қилинишича, патоген бактерия ва вирусларнинг ДНКси суюқлик (сув)да ўзидан ишлаб чиқарган маълум радиотўлқинларни қолдиради. Кейинчалик сув унда патоген бактерия ва вирус ДНК бўлмаса ҳам янги вирус ёки бактерияни ҳосил қилиши мумкин.

    Люк Монтанье бу ҳодисани «ДНК телепортацияси» деб номлади. Шундан сўнг олим илмий жамоатчилик томонидан жуда ҳам кескин танқид остига олинди. У сохта фан (pseudoscience) билан шуғулланаётганликда ва бундан ташқари халқаро илмий жамоатчилик томонидан сохта фан деб эътироф этилган ҳомеопатияни (ҳомеопатия – табибликнинг бир йўналиши) қўллаб-қувватлашда айбланди.

    Бундан ташқари, олим 2009 йилда ОИВнинг келиб чиқиши ва унинг юқиши ҳақида мунозарали назарияларни илгари сурди. 2017 йилда 100 нафар академик унинг эмлашга қарши позициясини танқид қилди ва шифокорлар коллежидан унга нисбатан санкцияни киритишни талаб қилди. Ҳамкасби Франсуаза Барре-Синусси Люк Монтаньенинг ҳаракатлари ҳақида ўз фикрини билдирар экан, «унинг мияси суюлиб қолган», деб айтди.

    Чиндан ҳам коронавирус лабораторияда ишлаб чиқарилганми?

    Коронавирус пандемияси бошланганидан бери вируснинг келиб чиқиши борасида жуда кўплаб олимлар томонидан фикрлар билдириб келинмоқда. Коронавирус геноми таҳлили январь ойидаёқ бутун жамоатчиликка эълон қилинди. Дунё бўйича вируснинг одам томонидан яратилган бўлиши мумкинлиги ҳақидаги миш-мишлар авж олишига қарамасдан ушбу тахминни соҳа мутахассислари бир овоздан рад этди. Жумладан, Nature Medicine илмий журналида 17 март куни SARS-CoV-2 нинг келиб чиқиши ҳақида илмий мақола чоп этилди.

    Фото: Google Photos

    Унда айтилишича, коронавируслар оиласининг бета коронавируслар гуруҳига мансуб вируснинг геном тузилиши бундан аввалги маълум бўлган бирорта вирус намунасига мос келмайди, бу уни лабораторияда яратилмаган деб хулоса қилиш имконини беради. Бундан ташқари, SARS-CoV-2’нинг геноми бошқа барча коронавируслар геноми билан солиштириб кўрилганда улардан ўзига хослиги билан фарқ қилаётгани ва аввал кам ўрганилган, одам учун хавфи борлиги маълум бўлмаган панголинларда учрайдиган коронавирус геномига жуда ўхшаш экани маълум бўлади.

    Февраль ойида Financial Times нашри бутун дунёда коронавирусларни ўрганиши билан маълум бўлган машҳур олим Тревор Бедфорднинг сўзларини келтирди, унда олим коронавируснинг келиб чиқиши ҳақида қуйидагича фикр билдирди: «Ушбу вируснинг ген муҳандислиги йўли билан яратилгани тўғрисида ҳеч қандай далил мавжуд эмас. Бизнинг қўлимиздаги мавжуд барча далиллар вируснинг табиий танланиш натижасида ҳосил бўлганини кўрсатмоқда. Энг ишончли сценарийга кўра, коронавирус 20–70 йил аввал кўршапалакдан бошқа бир сутэмизувчига ўтган. Ана ўша кимлиги тўлиқ аниқланмаган оралиқ хўжайин ҳисобланган сутэмизувчидаги вирус одамга Ухань шаҳрида ноябрнинг охири, декабрнинг бошларида юққан».

    Люк Монтанье ҳақ бўлиши мумкинми?

    Люк Монтанье ўз интервьюсида коронавирус геноми орасига ОИВ вирусининг геноми бўлаклари қўшилганини иддао қилди. Хўш, бу нима дегани? Унинг айтиши бўйича аввалдан маълум бўлган қайсидир бир коронавирус (юқори эҳтимоллик билан SARS-CoV-1’ни назарда тутган) геноми билан ОИВ вируси геноми ўзаро ген муҳандислиги йўли билан бириктирилган. Ва ҳозир биз кўриб турган хавфли пандемияга сабаб бўлган коронавирус келиб чиққан.

    Шундай бўлиши мумкинми? Албатта, мумкин, лекин буни ҳозирги фан методлари ёрдамида «икки дақиқада» фош қилиш мумкин. Юқорида эслаб ўтганимиз Nature Medicine журналидаги мақоланинг ўзиёқ Люк Монтанье даъвосининг асоссиз эканини кўрсатиб беради. Шундай бўлса ҳам мен Люк Монтанье иддаосини текшириб кўришга қарор қилдим. Аввало, халқаро «Биотехнологик маълумотлар миллий маркази»даги геном базасидан SARS-CoV-2 геномини (МN908947), ОИTС хасталигини келтириб чиқарувчи ОИВ вирусининг HIV type-1 (L20587) ва HIV type-2 (М15390) формаларини юклаб олдим.

    Уларнинг барчасини биргаликда ClustalX2 дастури орқали текширдим. Дастур учала вирус геномини ўзаро солиштириб, уларнинг ўхшаш қисмларини кўрсатиб беради. Мана шу орқали осонгина SARS-CoV-2 геноми таркибидаги ОИВ вируси қисмларини аниқлаб олса бўлади. Натижа эса Люк Монтанье фойдасига бўлмагани аниқ. Вируслар геноми йирик бўлгани учун унинг барча қисмини келтира олмасам-да, лекин айрим қисмларини қуйидаги расмда келтирганман:

    Скрин: «Дарё»

    Расмдан ҳам кўриниб турибдики, SARS-CoV-2 ва ОИВ вирусларининг мутлақо ўхшаш томони мавжуд эмас. Юқоридаги олимларнинг фикрлари ва кичик шахсий текширув натижасида айтишим мумкинки, коронавирус ҳеч қандай лаборатория маҳсули эмас, аниқроғи, коронавирус Люк Монтанье айтганидек, ОИВ вируси геноми асосида яратилмаган. Қолган хулосани эса ўқувчининг ўзига қолдирамиз.

    21.04.2020, 09:58   Изоҳ (0)   234385
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Путин коронавирусга қарши вакцинанинг давлат рўйхатидан ўтказилишини тезлаштиришга буйруқ берди

    21.04.2020, 09:43

    Путин АҚШ ва Италияга нима учун инсонпарварлик ёрдами жўнатганини тушунтирди

    21.04.2020, 08:59

    Коми, Ёқутистон ва Мурманск Россиядаги коронавируснинг жиддий ўчоқларига айлангани маълум қилинди

    21.04.2020, 07:21

    Санкт-Петербургда коронавирусга чалинган тиббиёт ходимларига 4000 доллардан берилади

    21.04.2020, 06:51

    Украинада коронавирусга чалинган беморни даволашнинг бир кунлик нархи маълум қилинди

    21.04.2020, 06:19

    Афғонистонда коронавирусга чалинганлар сони 1005 кишига етди

    21.04.2020, 04:35
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


     Coca-Cola жамғармаси ва Глобал атроф-муҳит ва технологиялар жамғармаси (ГЕТФ) “Айланма иқтисодиёт келажаги учун ҳамкорлик битими (PACТ)” ни эълон қилганлиги ҳақида маълум қилди


    Sello Ecosystem Фарғона, Андижон ва Наманганда Sello Summer Fest ёрқин фестивалини ўтказди


    Навоий инновациялар университети — келажагингизни кафолатлайдиган замонавий таълим маскани! 


    InfinBLACK - ортиқча тўловлар талаб қилмайдиган кредит карта


    Сув — бебаҳо неъмат: Агробанкдан фермерлар учун янги методик тўплам


    Замонавий Haval Jolion энди 0% муддатли тўлов шартида 


    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 


    Hyundai Uzbekistan - фоизсиз бўлиб тўлаш имконияти қайтди!


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- халқаро PLAS-Форумида қатнашди


    Чирчиқдаги янги боғ - замонавий кўнгилочар ва дам олиш маскани очилди


    AVO'дан янги омонат: йиллик 25% гача — 6 ойда орзуингизни амалга оширинг


    Янги уфқлар: Centrum Air ҳафтасига икки марта Тошкентдан Бишкекка парвозларни амалга оширади


    Centrum Air ёзги йўналиш очади: Тошкентдан Иссиқкўлга тўғридан-тўғри рейслар


    Молиявий фирибгарликлар: фирибгарлар кексаларни қандай алдамоқда 


    Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари Европага йўл олмоқда

     

    Тавсия этамиз

    Чумчуқларга ем бўлган бургутлар. “Ўргимчак тўри” операцияси Россия учун қанчага тушади?

    4 июн, 18:49
    Audio Icon

    Қуриб қолган кўчатлар, миллионлар шамолга учдими?

    4 июн, 15:03

    Фелдмаршалга алмаштирилмаган Сталиннинг зурриёти — “доҳий” нега ўғлини урушга юборган эди?

    3 июн, 21:10

    Кўзи ўткир, қулоғи сезгир темир қушчалар. Разведкачи дронларнинг “катта акалари”

    3 июн, 20:40
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Британиялик олимлар дунёдаги энг кичик скрипкани ясади

    Лайфстайл | 5 июн, 11:11

    Болалар нафақаси: 2024 йил январдан бери қанча оилага тўлов тўхтатилгани маълум бўлди

    Иқтисодиёт | 5 июн, 10:55

    Ўзбекистонда олий ва касбий таълим муассасаларига қабул бошланди

    Ўзбекистон | 5 июн, 10:45

    Ортиқча ёғлардан халос бўлиш учун қандай нонушта қилиш керак? Мутахассислар маслаҳати

    Лайфстайл | 5 июн, 10:37

    Путин “Ўргимчак тўри” операцияси учун Украинага жавоб қайтарилишини айтди

    Дунё | 5 июн, 10:31

    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 

    Реклама | 5 июн, 10:30
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.