ДСҚ картадаги пул айланмаси ҳақида ахборот олиш тизими бўйича қарор лойиҳасини қайта кўриб чиқади

Давлат солиқ қўмитаси ва Марказий банк бошқарувининг «Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ва тижорат банклари томонидан банк ҳисобварақларига оид ахборотларни Давлат солиқ қўмитасига электрон узатиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида»ги қўшма қарори лойиҳаси турли мулоҳазаларга сабаб бўлганди.

Ҳужжат лойиҳасига кўра, Давлат солиқ қўмитасининг сўровига биноан, бир ой давомида жисмоний шахсларнинг барча банк карталарига келиб тушган пул маблағлари айланмаси 30 миллион сўмдан (шу жумладан, чет эл валютаси миллий валюта эквивалентида бўлган тақдирда) ва транзакциялар сони 10 тадан ошган P2P операциялари (жисмоний шахсларнинг картасидан картасига) тўғрисидаги ахборотлар 3 иш кунида миллий ҳамда чет эл валютасида тақдим этилиши талаб қилинаётганди.

Қарор лойиҳаси кескин танқидларга учраганидан кейин қўмита аксарият хорижий мамлакатлар тижорат банкларида AML (Anti-Money Laundering — Пул ювишга қарши кураш) ва KYC (Know Your Customer — Ўз мижозингизни билинг) тизимлари ишлаши, тижорат банклари улардан фойдаланиш жараёнида шубҳали операцияларни таҳлил қилади ва ноқонуний пул оқимлари белгилари аниқланса, бу ҳақда солиқ идораларига ва иқтисодий жиноятларга қарши курашиш органларига хабар беришини таъкидлади. Ўзбекистонда солиқ органлари тижорат банкларидан бундай маълумотларни олмаслиги, бу борада назорат йўқлиги ‘яширин иқтисодиёт’нинг пайдо бўлиши ва ривожланишининг асосий омилларидан бири эканини билдирди.

Қўмита ушбу чоралар интернет орқали амалга оширилаётган ноқонуний савдо-сотиқ, Telegram-каналлар ва ижтимоий тармоқлардаги нолегал интернет-дўконларга қаратилганини маълум қилган.

«P2P-транзакциялар ноқонуний савдога алоқадор бўлмаса, бу борада чора кўрилмайди. Хусусан, энди оёққа тураётган блогерларга нисбатан чора кўрилмайди, уларнинг ўтказмаларини кузатиб, қанча маблағ келиб тушаётгани ҳисоб-китоб қилинмайди», — дея таъкидлаган Давлат солиқ қўмитаси раиси ўринбосари Абдулла Азизов.

Шунингдек, у қоидабузарлик қайд этилди деб ҳисобланиши учун иккита сабаб бўлиши лозим, яъни P2P-транзакциялар сони 10 тадан ошиши, уларнинг умумий миқдори 30 миллион сўмдан кўп бўлиши керак.

«Масалан, жисмоний шахснинг пластик картасига бир уринишда 50 миллион сўм маблағ тушган бўлса, бу каби ҳолат текширилмайди», — деган ДСҚ вакили.

Савдо-саноат палатаси Солиқ қўмитасининг қарори лойиҳасида тадбиркорлик фаолиятига салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳолатларни аниқлаб, бу борадаги мулоҳазаларини эълон қилган.