• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +21°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Қрим конференциясининг мақсади нима эди: тинчлик ўрнатишми ё дунёни қайтадан бўлиш?

    Иккинчи жаҳон уруши якунига етиб қолиши арафасида ғолиб давлатлар ўртасида бир қатор конференциялар ўтказилди. Москва, Потсдам, Қрим конференциялари шулар жумласидандир.

    1945 йил февраль ойининг 4–11-саналарида АҚШ, СССР ва Буюк Британия етакчилари ўртасида Қора денгизда жойлашган Ялта шаҳрида тарихда «Қрим конференцияси», «Ялта конференцияси» номлари билан қайд этилган конференция бўлиб ўтди. «Дарё» колумнисти Жаҳонгир Остонов ушбу конференция ҳақида фикр юритади.

    Кун тартиби

    1945 йил 4–11 февраль кунлари АҚШ предизденти Франклин Делано Рузвельт, СССР халқ комиссарлари кенгаши раиси Иософ Сталин ва Буюк Британия бош вазири Уинстон Черчилль Қрим ярим оролида жойлашган Ялта шаҳридаги Ливадия саройида учрашди.

    Қрим конференцияси, пастки қаторда чапдан ўнгга: Черчилль, Рузвельт, Сталин.

    Қрим конференцияси, пастки қаторда чапдан ўнгга: Черчилль, Рузвельт, Сталин.
    Фото: Wikipedia

    Учрашув кун тартибида мағлуб бўлган фашист Германиясининг урушдан кейинги тақдири қўйилган эди. Немислар мағлубиятига ҳали уч ой бўлса-да, амалда уларнинг мағлуб бўлиши аниқ бўлиб улгурган эди : Қизил армия бу пайтга келиб Берлиндан 100 километр узоқда эди.

    Конференцияда яна бир қатор масалалар муҳокама этилди. Жумладан, фашист Германиясидан озод этилган Европа мамлакатлари тақдири, СССРнинг Тинч океанида Японияга қарши урушга кириши ва БМТ таъсис этилган Сан-Франсиско конференциясига тайёргарлик кўриш.

    Баъзи манбаларда бу конференция кучлилар ўртасида «дунёни бўлиб олиш» учун ташкил қилингани ҳақидаги маълумот ҳам келтирилади.

    Нега Қрим?

    Аслида Ялта конференцияси ундан олдин ўтган Теҳрон ва ундан кейин ўтган Потсдам конференциялари тизимининг бир қисми ҳисобланади. Теҳронда (1943 йил 28 ноябрь – 2 декабрь) Нормандияга қўшин тушириш масаласи кўриб чиқилган бўлса, Потсдамда (1945 йил 17 июль – 2 август) мағлуб давлатлар (Германия, Италия, Япония) тақдири белгиланди. Аммо Қрим конференцияси Иттифоқчилар ғалабасининг рамзи бўлиб қолди.

    Ялта танлови Сталиннинг талаби эди. Конференциянинг Совет Иттифоқи ҳудудида ўтказиш билан Сталин кучини кўрсатиб қўймоқчи эди. Чунки Қизил армия кучлари Берлин остонасида турган бир пайтда ғарбий кучлар Арден ва Рена дарёси ортида қамалда эди.

    Қандай келишувларга эришилди?

    Уч буюк давлат етакчилари ўртасида имзоланган шартномаларга кўра қуйидагиларга келишиб олинди:

    • Озод этилган Европа давлатлари ҳудудида муваққат ҳукуматлар тузиб, уларни демократик асосда ўтказиладиган эркин сайловларга тайёрлаш;
    • 1945 йилнинг апрель ойида Сан-Францискода конференция ташкил қилиш;
    • Германия мағлуб этилганидан кейин СССР Японияга қарши урушга кириши. Бунга жавобан СССР Сахалин ва Курил оролларига эга бўлиши;
    • Фашист Германияси армиясини тарқатиб юбориш;
    • Германияни уч қисмга бўлиб юбориш. АҚШ, СССР ва Буюк Британия бўлинган ҳудудларни бошқариши лозим эди. Потсдам конференциясидан бир оз олдин Черчиллнинг талаби билан тўртинчи давлат – Франция ҳам бунга қўшилди ва Германия тўртга бўлинди;
    • БМТ доирасидаги баъзи масалалар юзасидан ҳам келишувларга эришилди. Жумладан, Хавфсизлик кенгашига вето ҳуқуқини бериш; СССР БМТда таркибидаги республикалар сони бўйича ўрин талаб қилди, бироқ унга учта ўрин ажратилди: битта бутун Иттифоқ учун, иккита Украина ва Беларусь учун.
    Чақирилмаган Де Голь

    Ўз хотираларида генерал Шарл де Голь Ялтага таклиф қилинмагани ҳақида қуйидагиларни айтади: «Бизни таклиф қилмаганлари мени хафа қилди, лекин бунда ҳеч ҳам ажабланмадим».

    Хўш, Франция озодлиги рамзи бўлган генерал ғолиблар йиғилишига нега чақирилмади?

    Бу АҚШ президенти Франклин Рузвельтнинг қарори эди. Сабаби, баъзи америкалик тарихчилар фикрига кўра, Рузвельт генерални авторитар диктатор сифатида кўрарди. Сорбонна университети фахрий профессори Роберт Франкнинг фикрича, унга АҚШда яшаётган французлар таъсир кўрсатган.

    «Аммо ўша вақтдаги Франциянинг таъсири ҳам қолган уч давлатникидек эмас эди. Рузвельт Де Голни ўзини Жанна д’Аркка қиёслашда ва Франциянинг урушдаги ролини катталаштириб кўрсатишда уринишда айблади», – қўшимча қилади тарихчи.

    Париж VII университети тарих ўқитувчиси Анни Лакруа-Ризнинг фикрича, Рузвельтнинг мақсади Франция суверенитетини йўқотиш эди. Бу стратегияни Рузвельт олдиндан ишлаб чиққан эди. Мабодо Франция мағлубиятга учрагудек бўлса, у барча суверен ҳуқуқлардан, жумладан пул зарб қилишдан маҳрум протекторат мақомида қолиши керак эди. Шунингдек, Рузвельт деколонизация тарафдори эди. Аммо Черчиллдан колониялардан воз кечишни талаб қилолмас эди. Шундай вазиятда буни кучсизланган Франция ва Бельгиядан талаб қила оларди. Франция Европада кучсизланиши АҚШнинг таъсир кучини ўстирар эди.

    СССР қаршисида Европада яккаланиб қолишни истамаган Черчилль Франциянинг аввалги мавқеини қайта тиклашини истаётган эди. Шунинг учун ҳам бўлинган Германиядан Францияга ҳам ҳудуд ажратилишига эришди. Буюк Британия бош вазирининг давлат котиби Эдуард Стеттиниус ўз ҳисоботида шундай ёзади:

    «Францияга аввалги мавқеини тиклашда ёрдам бериш бизнинг манфаатларга мос келади ва бизнинг ҳукумат Франциянинг ҳозирги ҳолатидан кўра унинг аввалги мавқеини тиклашига кўмаклашишдан, албатта, ютади».

    Хулоса

    Қрим конференцияси ягона мақсад йўлида бирлашиш учун қилинган сўнгги уриниш бўлиб қолди. Конференция натижасига кўра Польшанинг чегаралари ғарбга томон силжиди. Германия тўрт қисмга бўлинди. Кейинчалик унинг СССР таъсир доирасидаги шарқий қисмида коммунистик Германия Демократик Республикаси, Ғарб давлатлари таъсирида гаърбий қисмида эса Германия Федератив Республикаси ташкил этилди. Энг катта натижа эса бутун марказий ва Шарқий Европа Қизил армия назорати остидалиги эди. Ушбу ҳудудлар узоқ давр мобайнида коммунизм ғоялари остида яшади.

    Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.

    17.02.2020, 09:20   Изоҳ (0)   97154
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Accor Тошкентда Swissôtel Tashkent очилишини нишонламоқда, швейсария услубидаги ҳашшаматни Ўзбекистон пойтахтига олиб келмоқда


    Imzo Glass маҳсулотлари Буюк Британияга экспортга юборилди


    BI Group Ўзбекистонда турар жой биносининг зилзилабардошлигини очиқ синовдан муваффақиятли ўтказди


    Kapitalbank ва Корпоратив спорт ассоциацияси ҳамкорлик меморандумини имзолади


    Mobiuz Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларида 5G нинг янги имкониятларини очмоқда


    Smart Business Ўзбекистонда UZCARD ва Humo карталарини қабул қилиш учун ягона ечимни тақдим этади 


    HONOR талабаларни қўллаб-қувватловчи акцияни эълон қилди 


    “Трастбанк” кичик бизнесни ривожлантириш учун 1 млрд сўмгача кредит таклиф этади


    Uzbekistan Airways билан Истанбулга фойдали парвоз қилинг!


    “Бизнесни ривожлантириш банки” 1 трлн 273 млрд сўмлик ипотека кредити ажратди


    Келажак – бугунги қилган ҳаракатингиз самарасидир. Ўзингизга ишонч эса ҳар қандай ютуғингизнинг бошланиши 


    Pepsi Taste Challengе 2025: Pepsi яна олдинда — Ўзбекистонда 59,28% овозга сазовор бўлди  


    UZTELECOM симли интернетни модернизация қилмоқда: абонентлар GPON ва FTTx орқали 100 Мбит/с дан юқори тезликка эга бўладилар


    Universalbank ўзини ўзи банд қилган фуқаролар учун янги “Микрокредит 300 ”ни ишга туширди 


    HAVAL Ўзбекистонда янги моделларни намойиш этди: HAVAL H6 Facelift ва HAVAL H9 тақдимот кечаси

     

    Тавсия этамиз

    Яҳудийларнинг “Тарихий ватан” ва “Буюк Исроил” ҳақидаги пуч даъволари: Фаластин аслида кимга тегишли?

    23 август, 13:22

    “Руснинг шармандали блицкриги”. Уруш тақдирини белгилаб берган Киев жанги қандай якунланган эди?

    22 август, 20:08

    Ислом Каримовнинг собиқ матбуот котиби “Отамдан қолган далалар” фильми тақиқланиш сабабини ошкор қилди 

    21 август, 11:58

    Туркияда оёқ суякларини синдириб, бўйни ўстириш операцияси оммалашмоқда (фото)

    21 август, 11:52
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    NASA ҳамкорлигида яратилган сунъий интеллект Қуёшдаги чақнашларни 2 соат олдин прогноз қила олади

    Дунё | 23 август, 22:50

    “АҚШ босимига қарши бирдаммиз”: Хитой Ҳиндистонни қўллаб-қувватлади

    Дунё | 23 август, 22:10

    Суперлига. “Насаф” “Сурхон”дан устун келди, “ОКМК” “Хоразм” дарвозасига 3 та гол киритди

    Спорт | 23 август, 21:50

    Хитойда кўприк қулаши оқибатида 12 нафар ишчи ҳалок бўлди (видео)

    Дунё | 23 август, 21:35

    Рауф Парфи, Муҳаммад Юсуф ва бошқа марҳум ижодкорлар орденлар билан мукофотланди

    Ўзбекистон | 23 август, 21:11

    Муфтий Нуриддин Холиқназаров “Олий даражали имом Бухорий” ордени билан тақдирланди

    Ўзбекистон | 23 август, 20:46

    Испаниядаги пляжлар заҳарли ва ноёб шиллиққурт сабаб ёпилди

    Дунё | 23 август, 20:10
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.