Telegram’даги @davletovuz канали қарийб 100 кунлик сайлов кампанияси бўйича айрим мулоҳазалари билан ўртоқлашди.
Биринчидан, кампания энг катта муаммо — халқнинг давлат идораларига бўлган ишончи нечоғли эканини, умуман, халқ ва давлат ўртасидаги ишончнинг ҳаминқадар эканлигини кўрсатди. Яъни, сайлов кампаниясида партиялараро кураш эмас, балки сиёсий партиялар ва сайловчилар ўртасида кураш кетди. Агар кейинги беш йилда ҳам сиёсий партиялар, айниқса, ўзича «мухолифат» сиёсий партиялар халқ тараф бўлмас экан, кейинги сайловларда ҳам улар бир-бири билан эмас, балки халқ билан курашишига, тортишишига тўғри келади. Сиёсий партиялар ташкил қилиш тартиб-таомилларини осонлаштириш керак. Бешта эмас, 20 та партия бўлсин. Ҳақиқий сиёсий рақобат бўлади. Уларда сайловда ўрин олсин деган гап йўқ. Сайловлар оралиғида партиялар лидерларини алмаштириш билан янгича платформа юзага келиб қолмайди.Иккинчидан, одамлар партияга овоз берадими ёки унинг номзодига? Бизнинг-ча, сиёсий партияларни кучайтирмоқчи бўлсак, қисман пропорсионал сайлов тизимини жорий қилиш ҳақида ҳам ўйлашнинг вақти келди. Бундан ташқари, мустақил номзодларнинг сайловларда иштирок этишини ҳам қонунийлаштириш керак. Айниқса, ўлик партиялар шароитида мустақил ташаббускор гуруҳларидан умид катта бўлади.
Учинчидан, сайловчилар давомати борасида бу йилги рақам (67,8 фоиз) ҳақиқатан ҳам ҳаётга яқин. Бу бизни Туркманистон, Чеченистон, Шимолий Корея сингари давлату ҳудудлардан феълан йироқлаштиради. Келажакда ҳам «явка»ни сайловга, сайлов ташкилотчиларининг фаолиятига баҳо беришнинг мезони сифатида умуман инобатга олмаслик керак. Кимда «явка» кам бўлса, у дакки эшитмаслиги керак. Бу энг ёмон одатимиз — оилавий овоз беришга қарши энг самарали ишлардан бўларди, партиялар ҳам ўз электорати сайлов участкасига келиши учун ўлиб-тириларди. Ҳақиқий партиялар, албатта.
Тўртинчидан, сайлов кампанияси яхши бўлди. Лекин унинг айнан энг муҳим қисми — овоз натижаларини ҳисоблаб чиқиш жараёни жуда кўплаб саволлар туғдирмоқда, асосий ўйинлар шу босқичда юз бераяпти. Бизнинг-ча, кейинги сайловларгача ҳеч қурса Тошкент, Самарқанд ва Фарғона шаҳарларидаги барча сайлов участкаларини онлайн кузатиш учун камералар билан жиҳозлаш, кейинги парламент сайловида эса барча сайлов участкаларини кузатув камералари билан таъминлаш лозим. Бирорта кичикроқ ситини кейинроқ қурсак ҳам бўлади.
Бешинчидан, бир кун олдинги сукунат куни тушунчаси ҳозирча бизга керак эмасга ўхшайди. Одамларимиз шундоқ ҳам партиялар фаолиятини яхши билмайди, бунақа чекловлар ортиқча, бизнинг-ча. Шунингдек, ижтимоий сўровларга қўйилган тақиқларни бекор қилиш, профессионал жамоатчилик фикрини ўрганувчи давлат ва хусусий таҳлил марказлари орқали экзит-полни йўлга қўйиш керак.
Буларнинг барчаси ИМҲО, албатта.
Изоҳ (0)