8—11 октябрь кунлари Минск шаҳрида ўтказилган XXIV Беларусь халқаро энергетика ва экология форуми доирасида Ўзбекистон, Туркия, Миср, Польша, Литва, Россиянинг етакчи ОАВларининг 50 дан ортиқ журналистлари учун мамлакат ҳудудидаги илк атом электр станциясига пресс-тур ташкил этилди.
«Росатом» вакилларининг маълум қилишича, Жиззах вилояти Фориш туманидаги Тузкон кўли яқинида қурилажак Ўзбекистондаги илк атом электр станцияси ҳам худди шу лойиҳа бўйича барпо этилади.
Бутун дунёда, хусусан, Ўзбекистонда ҳам оммалашган «Чернобиль» сериалида фожиа оқибатларини бартараф этишда беларуслик олима аёл Уляна Хомюк ҳам иштирок этган. Ушбу образ сериалга киритилгани, умуман олганда сериалдан фожианинг Беларусга таъсири ҳақидаги сюжетнинг ўрин олгани бежизга эмас. Чунки Беларусь инсоният тарихидаги энг йирик техноген тусдаги фожиа Чернобиль АЭС фалокатидан энг кўп зарар кўрган мамлакатлардан бири ҳисобланади.
Бироқ, фожианинг миллионлаб инсонлар тақдирига аянчли таъсир кўрсатишига қарамай Беларусь ҳукумати 2007 йилда мамлакат аҳолисини арзон ва ишончли электр энергияси билан таъминлаш мақсадида атом электр станциясини қуриш ҳақида қарор қабул қилди. 2011 йилда Фукусимида рўй берган ҳалокат ҳам мамлакатни АЭС қуриш бўйича бошланган ҳаракатларини тўхтатиш учун асос бўла олмади.
Бугунги кунга келиб Островец шаҳрида барпо этилган АЭС деярли ишга туширишга тайёр.
Беларусь энергетика вазири Виктор Каранкевич мамлакат эҳтиёжларининг учдан бир қисмини арзон ва ишончли электр энергияси билан таъминлаш, ёқилғи турлари бўйича энергия манбаларини диверсификация қилиш имконини берувчи миллий ядровий энергия дастурини ривожлантиришга хизмат қилувчи қарорнинг 2007 йилда қабул қилинганини айтиб ўтди.
«АЭС қурилиши нафақат мамлакатнинг энергетика соҳасидаги эркинлигини мустаҳкамлаш, балки Беларусда транспорт, қурилиш ва миллий иқтисодиётнинг бошқа соҳаларида инновацион технологияларни ривожлантиришга ҳам туртки беради», — дейди Виктор Каранкевич.
Беларусь атом электр станцияси умумий қуввати 2400 МВт бўлган ВВЕР-1200 икки реакторга эга. АЭС учун Россиянинг халқаро атом энергияси агентлиги (МАГАТЭ) хавфсизлик бўйича халқаро меъёрлар ва тавсияларига тўлиқ мос келувчи 3+ авлоди лойиҳаси танлаб олинди.
БелАЭС лойиҳаси бугунги кунда энергоблокларнинг юқори техник тайёргарлик ҳолатида. Фоиз ҳисобида айтилганда 80 фоиздан ортиқ (биринчи блок — 97 фоиз, иккинчи блок — 70 фоиз).
«TBC симуляторлари билан жиҳозланган, инновацион фаол зонали биринчи блок реактори ишга туришнинг кейинги босқичларига тайёр.
Лойиҳамизнинг ўзига хослиги ва афзаллиги шундаки, симуляторларда ёқилғисиз реакторни ўрнатиш, биринчи блокли тизимлар, иккинчи контур тизимларини тўлиқ синовдан ўтказиш мумкин. Шундан сўнг фаол зонани ишга туширамиз. Жараён фаол зонага ёқилғи юклаш билан бошланади. Бу ишни биз кейинги йил январь ойи охирида қилишни режалаштирмоқдамиз.
АЭС ишга тушганидан сўнг у мамлакат энергия эҳтиёжининг 30 фоизини қамраб олади. Ҳозирда мамлакатдаги электр энергиянинг 95 фоизи газ ҳисобига ишлаб чиқарилмоқда. Бу битта энергия манбасига қарамлик дегани. АЭС ишга тушгач электр ишлаб чиқариш учун газ сарфи 60 фоизгача камаяди», — дейди АЭС директори Михаил Филимонов.
Филимоновнинг қайд этишича, АЭС қуриш жараёнида қўшни мамлакатлар билан маслаҳатлашилган ҳолда ҳамкорликда иш олиб борилган.
«Беларусь Республикаси имзолаган бир қатор халқаро конвенсиялар мавжуд, улардан бири атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш Конвенсияси. Ушбу ҳужжат доирасида биз қўшни мамлакатлар — Украина, Польша, Литва, Латвия ва Австрияга ҳисобот жўнатдик.
Биз Островец ва Вильнюс шаҳарларида атом электр станциясининг атроф-муҳитга таъсири юзасидан жамоатчилик эшитувларини ўтказдик, бир неча мамлакатлар билан маслаҳатлашдик. Сўнгра лойиҳадан кейинги таҳлил бўйича таклифларни юбордик ва қатор мамлакатлардан улар АЭС қурилишига розилиги ва жараён доирасида биз билан ҳамкорликда ишлашини маълум қилди», — дейди Филимонов.
Оммавий ахборот воситалари вакилларига электр энергияси ишлаб чиқаришга мўлжалланган ишга тушириш мажмуасининг асосий объектлари, жумладан, машина зали, КРУЭ 330 кв. комплект тарқатиш қурилмаси биноси ва пуркаш ҳавзалари майдони намойиш этилди.
Шунингдек, хорижий журналистлар илк марта атом электр станцияси яқинида жойлашган Беларусь Республикаси мудофаа вазирлиги ҳаво мудофааси ҳарбий қисмига ташриф буюриб, атом электр станциясининг ҳаво мудофааси билан танишди.
Бундан ташқари журналистлар ёнғин-авария-қутқарув бўлимида бўлди ва уларга мутахассислар томонидан фавқулодда вазиятларни бартараф этиш бўйича ишларни намойиш этди.
Островец шаҳри Беларусь пойтахти Минскдан 145 километр узоқликда жойлашган. Маҳаллий аҳоли вакилларининг айтишича, 10 йилча аввал шаҳар ўрнида кичик қишлоқ бор эди. Атом электр станцияси қурилиши бошланганидан сўнг ҳудуд ободонлаштирилди, йўллар қурилди, мавжудлари таъмирланди, ишчилар яшаши учун замонавий уй-жойлар барпо этилди, болалар боғчаси, мактаб ва шифохона қурилди.
Ҳозирда қачонлардир кичик қишлоқ бўлган ҳудуд замонавий шаҳарчага айланган. Бу ерга атом электр станцияси қурилиш жараёни билан танишиш учун кўплаб хорижий мамлакатлардан соҳа мутахассислари, олимлар, оммавий ахборот воситалари ходимлари ташриф буюради. Бу эса ўз навбатида ҳудудда туризмнинг ривожланишига ҳам туртки бўлмоқда.
Севара Нишонова, «Дарё» мухбири
Тошкент—Минск—Тошкент
Изоҳ (0)