ЎзА Тошкент шаҳарида вақтинчалик прописка борасида ҳамон бирор-бир енгиллик амалга оширилмаётгани борасида мақола эълон қилди.
Апрель ойидан Тошкент шаҳрида вақтинчалик прописка бўйича енгилликлар берилади, деб қувонган эдик. Аммо, мана, апрель тугул май ойининг ярмидан ўтдики, бу борада бирор янгилик бўлмади.
Вақтинчалик пропискамнинг муддати тугагани учун яна туман ички ишлар бўлимига йўл оламан. Ижарада турган уйнинг эгасини чақириб, ҳужжат тўплашга киришаман. Тушгача навбат кутиб, хунобим ошади. Уй соҳибининг энсаси қотади. Навбатимиз келгач, амаллаб ҳужжатларни топширамиз. Ички ишлар ходими вақтинчалик рўйхатга олиш муддатини бу гал 5 ойга чўзишини айтади. Сабабини сўрасам, ижара шартномамнинг муддати 5 ойда тугашини пеш қилади. Индамай рози бўламан. Уй эгаси ижара ҳақини кечиктирмай олиб боришимни тайинлаб, мен билан хайрлашади...
Апрель ойидан Тошкент шаҳрида вақтинчалик прописка бўйича енгилликлар берилади, деб қувонган эдик. Аммо, мана, апрель тугул май ойининг ярмидан ўтдики, бу борада бирор янгилик бўлмади.
Белгиланган лойиҳаларга ижро учун масъуллар – Адлия вазирлиги, Ички ишлар, Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирликлари, Бош прокуратурага 20 мартгача муддат берилганди. Бироқ ижродан дарак йўқ. Ҳали ҳамон пойтахтга келган меҳмонлар 3 кундан кўп туриб қолса, хавотир билан юрибди. Ишлаётганлар ижара шартномаси тўғрилаш учун нотариусларда навбат кутмоқда, вақтинча пропискаси тугаганлар жарима тўламоқда ва ҳоказо ноқулайликлар давом этмоқда. Ҳалигача Ўзбекистонда яшаб туриб, пойтахтимизда эмин-эркин ишлаш, яшаш, саёҳат қилиш имкониятидан маҳруммиз.
2017—2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини «Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили»да амалга оширишга оид Давлат дастурининг 28-бандида фуқароларни доимий ва вақтинча рўйхатга қўйиш (ҳисобга олиш) тартибини соддалаштириш, уларнинг мамлакат ҳудудида эркин ҳаракатланиш ҳамда меҳнат қилиш ҳуқуқларини таъминлаш назарда тутилган эди. Мазкур банд юзасидан юртдошларимиз энг кўп мулоҳаза ва таклифлар билдиргани ҳам рост. Чунки бу нафақат пойтахт аҳолиси, балки ҳар бир юртдошимизга дахлдор муаммо.
Мен ҳам шу масалада ўз фикримни билдириб, қуйидагича изоҳ қолдирган эдим. «Беш йилдан зиёд Тошкент шаҳрида вақтинчалик рўйхатда туриб, муқим жойда ишлаётганларга ипотека кредитлари асосида уй олиш учун рухсат бериш керак. Қанчадан-қанча яхши кадрлар Тошкент шаҳрида олган ойлигини фақат ижара уйи учун сарфлаб, бири икки бўлмаяпти».
Дарҳақиқат, шундай. Мана, ўзимдан мисол келтирай. Оилам билан 1 хонали уйда ижарада турамиз. Ҳар ойда уйнинг эгасига кечиктирмасдан 1 миллион сўм тўлайман. Бундан ташқари, коммунал тўловлар учун ҳам 100 минг сўм бераман. Ҳалиям, мен турган уйнинг шароити яхши эмаслиги, ҳамма жиҳозларни ўз ҳисобимдан олганим учун шундай арзон қилиб қўйган. Йўқса, янаям нархи ошиб кетаверади. Энди тасаввур қилинг, ойма-ой ҳисобласак, бир йилда 13 миллион 200 минг сўм тўлашимга тўғри келмоқда. Бу ўн йилда 132 миллион дегани, шундайми? Асло ундай эмас. Уй ижараси нархи йилдан йилга ошиб бормоқда ва 10 йиллик ижара ҳам камида 200 миллиондан кам бўлмаслиги аниқ. Бу сумма энг минимал қийматда ҳисоблаганда шундай. Бундан ташқари, ижара шартнома тузиш, ҳар 6 ойда вақтинчалик рўйхатга қўйиш, ижарачи билан келишолмай қолиб, янги уйга кўчганда маклер ва юк машинаси хизматидан фойдаланиш каби харажатлар ҳам бор.
Тўғри, бизнинг ортимиздан кимлардир даромад кўряпти, оиласини боқяпти. Аммо шу фойдани давлат кўрса бўлмайдими? Ипотека кредити асосида уй олиш имконини яратиб, Тошкентнинг доимий аҳолиси билан тенг ҳуқуқли қилиб қўйса, биздан-да уйга муҳтож одам топилармикан? Ижара учун бераётган (кўп ҳолларда ноқонуний) пулимизни Ипотека кредити учун тўласак, ўн йилга ҳам бормасдан қоплаб юборишимиз тайин. Бу ҳам банкка, ҳам бизга фойда эмасми?
Яна бир масалага алоҳида эътибор қаратилишини истардим. Мен «беш йил давомида ишлаётган», деганимда фақат доимий равишда муқим жойда давлатга солиқ тўлаган ҳолда фаолият кўрсатаётган фуқароларни назарда тутгандим. Бинобарин, беш йилдан бери ишлаётган одам ўз ишини пойтахтсиз тасаввур қила олмай қолади. Вақтинчалик рўйхатда туриб бўлса-да, умрининг охиригача ишлайверади. Тегишли солиқ инспекциялари орқали ана шундай фидойиларни аниқлаш қийин бўлмаса керак. Ана шунда сохта ҳужжат тўғрилаб, бирор ташкилотга «ишлади», деб печат бостириб олиш каби найранглар ўтмайди.
Прописка ҳақида куюниб гапирсам, баъзилар эътироз билдирди. «Тошкентга бунча осилмасдан ўзингнинг вилоятингга бориб ишласанг, ҳудудингни ривожлантирсанг бўлмайдими? Ахир, ҳамма жойда бир хил шароит яратамиз деяпмиз-ку. Чекка-чекка ҳудудларни ҳам ривожлантиришни мақсад қилганмиз-ку».
Тўғри, ҳар ким аввало ўзининг туғилиб ўсган жойини обод қилиши керак. Лекин шундай мақсадлар борки, унга эришиш учун фақат пойтахтдагина ишлаш керак бўлади. Бутун республика бошқаруви пойтахтда бўлгандан кейин, (давлат ва нодавлат ташкилотда ишлаётган кадрларнинг аксарияти вилоятликлар) унга интилиш дунёнинг барча мамлакатларида ҳам шундай кучли. Баланд чўққини кўзлаган бургут ҳар қандай қаршилик, қаҳратонни писанд этмайди. Беш йилдан зиёд вақт давомида Тошкентда вақтинчалик прописка билан, ижарама-ижара, арзимаган ойликка ишлаб, кечаси, дам олиш кунлари мардикорлик қилиб кун кўраётган ўз иқтидорини, истеъдодини намоён этиш учун тиришаётганларни кўрсам, ана шундай парвоз қилаётган бургутлар кўз ўнгимга келади. Чунки уларнинг ҳатто қачон уй-жой қилишию, қачон доимий рўйхатга олиниши ҳам номаълум. Шундай бўлса-да, ўз мақсадидан чекинмайди, бир йилда икки-уч марта ота-онасидан хабар олгани қишлоғига борса боради, бўлмаса йўқ. Шундаям бир совға олишга пули етмайди. Аммо кўнгли доим хуш. Чунки унинг мақсади олий, кўзлаган марраси бор. Шу юрт учун холис хизмат қилишдек улкан орзуси кўксида барқ уради.
Бундайларни ҳеч қандай қийинчилик, йўқчилик тўхтата олмайди. Ўзи бир хонали, шароити ҳаминқадар уйда яшаб, фарзандини мактабда ўқитаётган, боғчага бераётган, ўзи уч-тўрт километр йўл босиб ишга пиёда қатнаб, боласи учун нон топаётган оилалар бор. Энг алам қиладигани, уларнинг аксарияти олий маълумотли, иқтидорли, истеъдодли кадрлар. Улар тадбиркорлик қилолмаслиги мумкин, аммо ўз ишининг устаси: журналист, ёзувчи, ўқитувчи, шифокор... Улар катта ташкилотларда ишламайди, аммо жамиятимиз учун керакли.
Ишлайдиган одам шундоғам пойтахтга оқиб келаверади. Доимий бўлмаса, вақтинча, ошкора бўлмаса, яширинча йўллар билан рўйхатдан ўтиб, ўз ишини қилаверади. Доимий рўйхатдан ўтишнинг қийинлашиши ва ваколатнинг вазирлик, қўмиталар, юқори ташкилотларга берилиши, истаймизми-йўқми, коррупциянинг ривожланишига туртки бўлаверади. Ўртада, барибир яна ўша «қора халқ» жабр чекиб қолаверади.
Президентимизнинг қарор ва фармонларига кўра, жамиятимизда алоҳида хизмат кўрсатган ёш ижодкорлар, маданият ва санъат вакиллари, шоиру ёзувчилар, дин пешволари ва бошқа соҳа вакиллари арзон уй-жойлар билан таъминланмоқда. Аммо Тошкент шаҳрида неча йиллардан бери ишлаб келаётган доимий пропискасиз минглаб фидойи кадрлар (журналистлар) ҳам борки, уларни-да шундай рағбатлантирадиган, янада фидокорлик кўрсатиши учун далда берадиган пайт аллақачон келди, назаримда.
Бугун Тошкентни мегаполис шаҳарга айлантиришни мақсад қилганмиз. Бунинг учун унинг ҳудудини кенгайтириш, замонавий шаҳарсозлик инфратузилмасини яратиш билан бирга энг яхши кадрларни пойтахтда жамлаш керак бўлади. Биз эса фақат давлат ташкилотларининг айрим тоифаларигагина шундай имконият беряпмиз. Тадбиркорлар учун, иқтидорли, истеъдодлилар учун имконият қолдирмаяпмиз. Иккита иш ўрни очган тадбиркорни бошимизда кўтаришга тайёрмизу, вилоятлик тадбиркорларнинг пойтахтда фаолият юритишини чеклаб қўйибмиз...
Хуллас, санайверсак, муаммолар болалаб кетаверади. Ўйлаймизки, айни пайтда шошилмасдан, пишиқ ва пухта ишлаб чиқилаётган фуқароларни доимий ва вақтинча рўйхатга қўйиш (ҳисобга олиш) тартибини соддалаштириш, уларнинг мамлакат ҳудудида эркин ҳаракатланиш ҳамда меҳнат қилиш ҳуқуқларини таъминлашга оид ҳуқуқий ҳужжат билан юқоридаги барча муаммоларга барҳам берилади, бизнинг таклифларимиз ҳам инобатга олинади.
Изоҳ (0)