Тошкентда сўнгги саккиз кун ичида инсон ўлими билан боғлиқ тўртта йўл-транспорт ҳодисаси юз берди. Бу ҳодисалар оқибатида беш киши ҳалок бўлди. «Газета.uz» таҳририяти Ўзбекистон пойтахтида инсон ўлими билан боғлиқ йўл-транспорт ҳодисалари ҳар йили асосан бир хил жойларда юз беришини қайд этиб, муаммо — йўлларни лойиҳалаш ишларидаги уқувсизлик ва очиқ муаммоларни кўрмасликда эканини таъкидлади.
Омма орасида кенг тарқалган фикрларга қарши ўлароқ, йўл-транспорт ҳодисалари (ЙТҲ) — тасодиф ё муқаррарлик эмас. Йўллардаги аварияларнинг аксарияти уқувсиз лойиҳалаш ишларининг ҳосиласидир. Бу — бутун дунёда тан олинган йўл ва кўчалар қуриш бўйича методларнинг йиллар давомида рад этилиши оқибатидир.
Инсон манфаатлари энг олий қадрият деб эълон қилинган, ҳар минбардан болалар ва кексалар ҳақида қайғуриш лозимлиги ҳақида бонг урилаётган мамлакатда ҳар бир ЙТҲ изчил таҳлил этилиши ва янги шундай ҳодисалар юз бермаслиги учун шошилинч чоралар кўрилиши лозим. Бироқ Тошкентда одамлар йиллар оша ўша-ўша таниш жойларда автомобиль ғилдираклари остида қолиб кетишда давом этмоқда.
Бундай вазиятга нисбатан жамиятнинг эътироз билдирилмаслиги ва ҳукуматнинг ҳаракатсизлиги йўллардаги ўлим ҳолатлари ҳам аҳоли томонидан, ҳам амалдорлар томонидан тоқат қилса бўлгулик ҳолат сифатида қабул қилинаётганини тасдиқлайди. Бунда барча айбни «ҳайдовчилик маданияти»га юклаш одат тусига кирган, бироқ ҳеч ким йўл ҳаракатининг нотўғри ташкил этилгани ҳақида гапирмайди.
Йўлларда ЙТҲлар юз беришига имкон туғдирадиган шароитларни яратгани учун кимдир жавобгарликка тортилгани ҳақида эшитганмисиз? Пиёдалар ўтиш жойлари ва чорраҳаларга ўйламай ўрнатилган ажратувчи тўсиқлар ўрнатилгани учун, светофорлар ва хавфсизлик оролчалари йўқлиги учун, чизиқлар нотўғри чизилгани ёки йўл белгиларининг етишмаслиги учун-чи?
Ўзбекистон йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматининг фаолияти самарасиз ташкил этилганини тан олиш вақти келмадимикан? Татбиқ этилаётган методлар эса аллақачон эскириб бўлганини-чи? Йўлларда ЙҲХББнинг кўплаб ходимлари хизматда туриши ҳам йўллардаги авариявийлик даражасини камайтира олмаслигини балки тан олармиз?
Тушуниб бўлмас сабабларга кўра, Ўзбекистон авариялар ва йўллардаги ўлимнинг асосий сабаби юқори тезлик эканини аллақачон тушуниб етган дунёнинг ривожланган мамлакатлари қаторига киришга ҳаракат қилмайди. Бу мамлакатларда шаҳар кўчаларида рухсат этилган тезлик соатига 50 километрдан, мактаб ва болалар боғчалари олдида эса сўзсиз «соатига 30 километр»лик ҳудудлар амал қилади. Бу мамлакатларда ҳайдовчилар хоҳласа ҳам тезликни ошира олмайдиган, ҳаракатни сокинлаштирувчи шароитлар яратилади.
«Авваламбор, олимларимиз тажрибалар ўтказиши лозим. Тезликнинг пасайтирилиши экологиянинг ёмонлашувига олиб келади. Агар мактаб ўқувчиси йўл ҳаракати қоидаларига амал қилмаётган бўлса, бунга ота-онаси айбдор», — бу ЙҲХББ вакилларининг турли давра суҳбатларида «Газета.uz»нинг саволларига қайтарган сўзма-сўз жавоблари.
Тайёр, ҳар томонлама тадқиқ этилган ва асосланган таклифлар ўн йиллардан бери кўплаб мамлакатларда татбиқ этилиб, йўллардаги ўлим ҳолатлари сони камайишига сезиларли ҳисса қўшиб келмоқда (ва бунда гап муштарийларимиз таклиф этаётган ерости ва ер усти пиёдалар ўтиш йўллари ҳақида эмас). Шунчаки очиқ-ойдин кўриниб турган нарсаларга назар солиш ва йўллардаги ўлим ҳолатлари сонини нолга туширишни мақсад қилиб қўйиш керак, холос.
Изоҳ (0)