Statistika agentligi tahliliga qaraganda, go‘sht narxlari yanvardan beri har oy oshib bormoqda. Mart oyida O‘zbekistondagi go‘sht narxi MDH davlatlariga nisbatan qimmatlagan. Markaziy bank so‘rovlarida ham aholi tomonidan go‘sht qimmatlashgani kuzatilgan.
O‘zbekistonda go‘sht narxining oshib borishiga olib keluvchi sabab va omillar yuzasidan veterinariya fanlari doktori, professor Qurbon Norboyev “Daryo”ga izoh berdi.
-wwPVzbxn.avif)
Dunyo bo‘ylab go‘sht narxi oshmoqda
O‘zbekistondagi qishloqlar, tumanlar, viloyat markazlaridagi go‘sht narxi bilan qiziqdik. Bizda go‘sht narxi hozir qishloqlarda asosan dehqon fermer xo‘jaliklar tomonidan 92-95 ming so‘mga narxlab, qassobga beriladi. Chorvachilik tumanlarida qassob go‘shtni 100 ming so‘mdan narxlayapti, sug‘oriladigan, dehqonchilik qilinadigan tumanlarda esa maksimum 105-110 ming so‘mdan sotilyapti. Viloyat markazlarida go‘sht narxi 120 ming so‘mdan, lahm go‘sht, suyaksiz go‘sht faqat Toshkent shahrida 130-140 ming so‘mgacha sotilyapti.
-557buvQc.avif)
Go‘sht narxi qimmat deb bo‘lmaydi. Chunki qo‘shni respublikalarimizda mol go‘shtining narxi 160-170-180 ming so‘mgacha sotilyapti. Rossiya Federatsiyasining Moskvada shahrida 1 kilogramm go‘shtning narxi 200-250 ming so‘mgacha sotilyapti. Umuman olganda, dunyoda go‘shtning narxi 2025-yil hisobiga birmuncha ko‘tarildi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti — FAOning maʼlumotiga qaraganda, dunyoda 2025-yilning fevraldan beri hozirgacha go‘sht narxi 18 foizga oshgan.
O‘zbekistonda go‘sht ishlab chiqarish o‘sib boryapti. Mana misol uchun, 2022-yilda tirik vazn hisobida 2,7 million tonnani tashkil etgan bo‘lsa, 2023-yilda bu raqam 2,8 million tonnani tashkil etgan. 2024-yilda esa 2,9 million tonnani tashkil etgan. Demak, o‘sish tendensiyasi mavjud.
-1FDXRNqd.avif)
Mol boshi uchun ajratilgan yer maydonlari kam
O‘zbekiston ichki bozorida ishlatiladigan go‘shtning asosiy qismini dehqon xo‘jaliklarida, fermer xo‘jaliklarida yetishtiryapti. Soha mutaxassisi sifatida go‘sht narxining oshishiga quyidagi omillar taʼsir etyapti deb hisoblayman. Shulardan birinchisi, mol boshi uchun ajratilgan yer maydonining kamligi. Aslida sug‘oriladigan dehqonchilik qiladigan hududlardan bir shartli bosh mol uchun 0,3 gektar yer ajratilishi kerak. O‘zbekistonda mana shu ko‘rsatkich 0,19 ni tashkil etadi. 0,11 gektar yer yetishmayapti, yaʼni 34,5 foiz yer yetishmayapti. Albatta, bu ko‘rsatkichni joylarda hokimlar imkoniyatini topadigan bo‘lsa, shu yerni ajratib berish kerak bo‘ladi.
Tarixda bo‘lmagan yemish narxi
Ajratilgan yerdan to‘g‘ri foydalanish, ularda demak chorva ekinlarini to‘g‘ri joylashtirish. Beda, paxta, almashlab ekishni joriy qilish, tritikale, raps kabi ekinlarni ekish, shu uchun chorva ozuqasini, demak uni to‘yimliligini oshirish uchun xizmat qiladigan soha bo‘ladi. O‘zbekistonda hozir 1 kilogramm bug‘doy kepagi 3000-3300 so‘mni tashkil etadi. 1 kilogramm paxta shroti 6000-6500 so‘m. 1 kilogramm paxta sheluxasi tarixda bo‘lmagan 5000 so‘mni tashkil etadi.
Dehqonlar mehnati hisobga olinganicha yo‘q
Tirik vaznda 1 kilogramm natija olish uchun, 11,5-12 oziq birligi talab etiladi. Agar shu oziq birligini hisobini beradigan ozuqalarni ro‘yxat qilib, ularning narxini belgilaydigan bo‘lsak, bu 80-85 ming so‘mga borib yetyapti. Demak, bu yarim kilogramm go‘sht hisobi. Aslida 1 kilogramm go‘shtning narxi bu hisobda 160-170 ming so‘mga tushadi.
Qishloq joylarda mol boqib yetishtiruvchilar hali o‘zining mehnatini go‘sht ustiga qo‘yayotgani yo‘q. Olti oy mol boqadimi, bir yil mol boqadimi — bu hisobga olinmayapti.
Degradatsiyaga uchrayotgan yerlar
O‘zbekistonda 16,5 million gektar yaylov bor. Uning ham 40 foizi degradatsiyaga uchragan. Qozog‘istonda yaylovlar esa 124 million gektar. Hosildorligi bizga nisbatan ancha baland. Qozog‘istonda yaylovlarning hosildorligi 7-8 sentnerni tashkil etadi. O‘zbekistonda esa yaylovlarning hosildorligi 2 sentner atrofida. Bu tomondan ham bizda go‘sht ishlab chiqarish uchun ancha qiyinchilik bor.
-a1zzo19l.avif)
Go‘shtga bo‘lgan talab oshdi.
Barcha supermarketlarda, rastalarda, go‘sht do‘konlarida go‘sht yetarli miqdorda. Xalqimizning talabi oshganligi bu xalqning farovonligini oshganligini dalolati bu.
Narxga elektr energiyasi ham taʼsir qilgan
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi vazirligi bergan bayonotiga ko‘ra, go‘sht narxi oshishi global miqyosda kuzatilayotganini qayd etgan. Bu dunyoda go‘sht ishlab chiqarish hajmi sekinlashayotgani, yirik importchi davlatlarda talab yuqoriligi va ozuqa xom ashyosi va transport xarajatlari ortishi bilan bog‘liq.
Bayonotda 2025-yil I choragida go‘sht narxiga taʼsir qiluvchi yem—ozuqa, elektr energiyasi va yoqilg‘i–moylash materiallari qimmatlashgani keltirilgan.
Maʼlumot uchun, O‘zbekiston o‘rtacha 4 dollardan go‘sht import qilmoqda. Importning juda katta qismi Belarus va Qozog‘iston hisobiga to‘g‘ri keladi.
Iqtisodiyot va moliya vazirligi o‘rganishlariga (13-iyun sanasi bilan) ko‘ra, Toshkent shahridagi bozorlarda mol go‘shtining ulgurji narxi 73 ming so‘mdan 95 ming so‘mgacha, qo‘y go‘shti esa 83 ming so‘mdan 98 ming so‘mgacha tashkil etmoqda.
Izoh (0)