O‘zbekistonda elektr taʼminotidagi uzilishlar sabab tadbirkorlar ko‘rgan moliyaviy zararlar qoplab berilishi kerak. Bu haqda 2025-yil 14-iyul kuni kafe-restoran va savdo sohasi vakillari bilan o‘tkazilgan yig‘ilishda tadbirkor Nargiza Ulug‘ova taklif berdi.
Nargiza Ulug‘ovaning aytishicha, elektr toki tez-tez o‘chirilayotgani sabab biznesga zarar yetkazilmoqda. Bu borada elektr energiyasi yetkazib beruvchi korxonada masʼuliyat yetishmaydi. Shu sabab aybdor biznes ko‘radigan zararlarni qoplashi kerak.
“Mening korxonam elektrsiz umuman ishlay olmaydi. Lekin energiya oldindan ogohlantirmasdan o‘chirilmoqda. Keyin esa “avariya bo‘lgan” degan so‘z aytiladi. Bunday jarayon kuniga hatto 10 martagacha takrorlanishi mumkin. Elektr o‘chirilaversa, uskunalarimiz buziladi, sotuvlar yo‘qoladi. Energiya yetkazib beruvchi kompaniya tok uzilishi sabab ko‘rayotgan zararimizni qoplab berishi masalasini ko‘tarmoqchiman. Biz depozitlar asosida ishlaymiz, tijorat tariflari bo‘yicha katta pul to‘laymiz. Shu sababli, men kompensatsiya mexanizmini joriy etishni so‘rayman”, dedi Testo kafesi hammuassisi.
Kafe-restoran sohasida faoliyat olib boruvchi yana bir tadbirkor Alina Simerman yuqoridagi taklifni qo‘llab-quvvatladi. U poytaxtda elektr taʼminotidagi uzilishlardan ko‘p aziyat chekayotganini aytdi.
“Biz — oddiy isteʼmolchimiz. Shartnomada elektr energiyasi yetkazib beruvchi korxona tokni uzish uchun oldindan xabar berishi shartligi yozilgan. Shunchaki o‘chirishga haqlari yo‘q. Ular masʼuliyatni his qilmaydi. Biz tushuntiryapmiz — odamlar oyliksiz qolishi mumkin, mahsulotlar buziladi, uskunalar yonib ketyapti. Har kuni sakkiz marta tok o‘chsa, uskuna qanday holatda bo‘ladi, o‘ylab ko‘ring”, dedi restorator.
Muloqotda Forish tumanidagi “Karbonat”AJ rahbari Farrux Sodiqxo‘jayev korxonasida gaz o‘chishi sabab yuz bergan muammoga to‘xtaldi. Uning aytishicha, ohak ishlab chiqarishda gaz o‘ta muhim rol o‘ynaydi.
“Biz uch oylik gaz iste’moli uchun oldindan 4 milliard so‘m to‘lagan edik. Eksport qiluvchi korxona bo‘lganimiz sabab gazni o‘chirishlari mumkin emasdi. Shunga qaramay, gazni o‘chirishdi. Har doim xodimlarga o‘z vaqtida ish haqini berib kelganmiz. Ammo gaz o‘chirilgandan so‘ng, pul oqimida uzilish yuz berdi”, dedi u.
Farrux Sodiqxo‘jayev so‘zlariga ko‘ra, gaz ulishi sabab korxona daromadi to‘xtab, xodimlar ish haqlari kechikkan. Keyin ishchilar Mehnat kodeksining 333-moddasiga asosan kompensatsiya undirish bo‘yicha sudga ariza bergan. Oqibatda korxona 8 milliard so‘m miqdorida kompensatsiya to‘lashga majbur bo‘lgan.
“Bir yarim yildan beri manzilma-manzil yurib ariza yozdim, foydasi bo‘lmadi. Ilgari korxonamizda 370 kishi ishlagan bo‘lsa, hozir 50 kishi qoldi. 333-modda juda xavfli”, deydi tadbirkor.
Iqtisodchi Otabek Bakirov muloqotda ko‘tarilgan energetika muammosi bo‘yicha munosabat bildirdi. Tahlilchi “svet” o‘chirganlik uchun energetiklar kompensatsiya to‘lamasligi, ammo ish haqi kechiksa, biznes sindiruvchi kompensatsiya to‘lashga majburligiga eʼtibor qaratgan.
“Biznes vakillari yana elektr va gaz taʼminotidan ogohlantirishsiz o‘chirishlardan dod deyishmoqda. Uskunalar ishdan chiqishi, xomashyo, zaxiralarning buzilishidan zararlar haqida gapirilmagan gap qolmadi. O‘tgan yili ham bu muammo bir necha bor ko‘tarilgan edi, lekin yechim yo‘q, o‘zgarish yo‘q, natijada vaziyat og‘irlashmoqda xolos. Absurd shuki, ish va xizmat ko‘rsatish to‘xtab qolishi natijasida ishchi-xodimlarga maosh kechiksa, yillik 511 foiz miqdorida kompensatsiya to‘lash kerak. Tasavvur qilayapsizmi, qanaqa ikkiyuzlamachilik? Zarar yetkazayotgan energetiklarga hech qanday javobgarlik yo‘q, lekin tadbirkorlar o‘zlariga bog‘liq bo‘lmagan holda, energetik uzilishlar ortidan ish to‘xtab, oylik bera olmasa, ishchilari oldida sindiradigan kompensatsiya to‘lashga majbur. Forishlik tadbirkor bilan yuz bergan holat bu kulfat. Lekin shonli energetiklar har kuni yetkazyotgan kulfatning bittasi xolos”, deya fikr bildirgan iqtisodchi.
Avvalroq “Hududiy elektr tarmoqlari” Toshkent shahrida va viloyatlarda tok o‘chishlariga kuz-qish mavsumiga tayyorgarlik ishlari ketayotgani sabab qilib keltirilgan. Shu bilan birga, issiq kunlarda avariyaviy holatlar yuzaga kelishi ham elektr energiyasida uzilishlarga olib kelmoqda.
Izoh (0)