O‘zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirib, global integratsiyani tezlashtirar ekan, Yevropa biznesi an’anaviy energetikadan tashqari yangi tarmoqlarni ham o‘rganmoqda. “Yevropa-O‘zbekiston” iqtisodiy hamkorlik assotsiatsiyasi (EUROUZ) bosh kotibi Oybek Shayxov “Daryo”ga bergan intervyusida Yevropaning mamlakatning transport aloqasi, tog‘-kon sanoati va qayta tiklanuvchi energiya manbalariga qiziqishi ortib borayotgani haqida gapirdi.
Transport va muhim xom ashyolarga e‘tibor qaratilmoqda
“Transport aloqasini yo‘lga qo‘yish muhim”, dedi Shayxov transport infratuzilmasini asosiy ustuvor yo‘nalish sifatida ta’kidlab. “Transport aloqasi yangi investitsiyalar uchun juda muhim narsadir”.
Uning qo‘shimcha qilishicha, O‘zbekiston muhim xomashyo sohasida ham istiqbolga ega, bu esa tez orada Yevropa-O‘zbekiston hamkorligining yangi yo‘nalishiga aylanishi mumkin.
Energetika, xususan, qayta tiklanadigan resurslar kun tartibidagi asosiy masala bo‘lib qolsa-da, Shayxov raqobat kuchayib borayotganini ta‘kidladi.
“Yevropa kompaniyalari O‘zbekistonning energetika sohasiga sarmoya kiritishga sodiqdirlar, biroq bu bozorda O‘zbekiston yagona emas. Xitoy, Yaqin Sharq va mintaqaning boshqa davlatlari ham bunda ishtirok etmoqda”.
Shunday bo‘lsa-da, u hamkorlikda investitsiya imkoniyatlarining o‘sib borayotganini ta’kidladi. Bu orqali u Suez kabi suv resurslarini boshqarish bo‘yicha Yaqin Sharq firmalari bilan hamkorlik qilish va EDF Nebras hamda Siemens bilan energiya ishlab chiqarish loyihalarida hamkorlik qilishiga ishora qiladi.
“Qo‘shma tashabbuslar keng tarqalgan bo‘lib bormoqda. Yevropa kompaniyalari moslashuvchanlikni namoyish etmoqda va men buni tog‘-kon sanoati va transportda ham ko‘rishimizga ishonaman”, deydi u.
Yevropa yondashuvi: ehtiyotkor, ammo sodiq
Shayxov sarmoyaviy xulq-atvorda madaniy farqni tan oldi. “Yevropaliklar yangi bozorlarga kirishda odatda shoshilmaydi. Ular an’anaviy investitsiya yo‘nalishlarini afzal ko‘rishadi”.
Ammo bu o‘zgarmoqda, deya ta‘kidladi u, chunki kompaniyalar Total va EDF kabi dastlabki ishtirokchilarning muvaffaqiyat yo‘llarini ko‘rishadi.
“Endi, ko‘pchilik, agar ular harakat qilmasalar, imkoniyatni boy berishlarini tushunishmoqda", dedi u. “Yevropa bizneslari bozorga sarmoya kiritgandan so‘ng, ular qoladilar. YTTBga qarang. Sakkiz yil oldin ular O‘zbekistonda ham yo‘q edi. Hozir bu ularning eng katta portfel bozori”. Shayxovning so‘zlariga ko‘ra, uzoq muddatli majburiyat bu asosiy farq.
“Yevropalik sarmoyadorlar vaqt shoshilmasdan qaror qabul qilishi mumkin, lekin ular sarmoya kiritganda, ular chuqur ildiz otadi. Bu O‘zbekistonning uzoq muddatli rivojlanishi uchun yaxshi”.
Monopoliyaga qarshi kurash va raqobatni qo‘llab-quvvatlash
Shayxov O‘zbekiston iqtisodiyotidagi monopollashuv haqida so‘ralganda, ochiqchasiga gapirdi.
“Raqobat har doim ijobiy kuchdir, unga qanday qarasangiz ham. An‘anaviy ravishda, bunday holat O‘zbekistonda unchalik ko‘p bo‘lmagan — bir o‘ylab ko‘ring, bozor hali unchalik liberallashgan paytda ko‘pchilik mahalliy ishlab chiqarilgan avtomobillarni haydab yurgan edi. Biroq manzara o‘zgarmoqda”.
U prezident Shavkat Mirziyoyevning o‘tgan avgust oyida tadbirkorlar bilan uchrashuvi chog‘idagi muhim voqeani esladi.
“Bir kompaniya xalqaro raqobatdan himoyalanishni so‘radi. Prezident: Agar biz jahon iqtisodiyotining bir qismi bo‘lishni istasak, global miqyosda raqobatlashishimiz kerak, deb javob berdi”.
Shayxovning fikricha, O‘zbekistonning 2026-yilgacha JSTga a’zo bo‘lishi liberallashtirishni tezlashtiradigan va sun’iy monopoliyalarni kamaytiradigan muhim bosqichdir.
“Bu mamlakat taraqqiyotida yangi impuls yaratadi”, dedi u.
Oybek Shayxov O‘zbekistonning sarmoyaviy kelajagi borasida nekbinlik bildirdi. Mamlakat istiqbolli islohotlar yo‘lini belgilab bergan bo‘lsa-da, kuchli monopolistik ta‘sir asosiy muammo bo‘lib qolmoqda. Kelgusi yillardagi asosiy masala hukumat islohotlar dasturini muvaffaqiyatli amalga oshira oladimi yoki yo‘qmi bo‘ladi.
“Biz realist bo‘lishimiz kerak”, deb ogohlantirdi Shayxov. “Oldindagi yo‘l qiyin bo‘ladi. Monopoliyalarning lobbi kuchi hali ham kuchli. Hukumat islohotlarni olg‘a siljita oladimi yoki yo‘qmi, buni hali ko‘rish kerak. Biz istiqbolli yo‘lni belgilab oldik. Endi shu yo‘ldan mustahkam turib, oldinga yurish kerak. Bu O‘zbekiston keyingi besh yil ichida duch keladigan eng katta sinovdir”.
Izoh (0)