Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириб, глобал интеграцияни тезлаштирар экан, Европа бизнеси анъанавий энергетикадан ташқари янги тармоқларни ҳам ўрганмоқда. “Европа-Ўзбекистон” иқтисодий ҳамкорлик ассоциацияси (EUROUZ) бош котиби Ойбек Шайхов “Дарё”га берган интервьюсида Европанинг мамлакатнинг транспорт алоқаси, тоғ-кон саноати ва қайта тикланувчи энергия манбаларига қизиқиши ортиб бораётгани ҳақида гапирди.
Транспорт ва муҳим хом ашёларга эътибор қаратилмоқда
“Транспорт алоқасини йўлга қўйиш муҳим”, деди Шайхов транспорт инфратузилмасини асосий устувор йўналиш сифатида таъкидлаб. “Транспорт алоқаси янги инвестициялар учун жуда муҳим нарсадир”.
Унинг қўшимча қилишича, Ўзбекистон муҳим хом ашё соҳасида ҳам истиқболга эга, бу эса тез орада Европа-Ўзбекистон ҳамкорлигининг янги йўналишига айланиши мумкин.
Энергетика, хусусан, қайта тикланадиган ресурслар кун тартибидаги асосий масала бўлиб қолса-да, Шайхов рақобат кучайиб бораётганини таъкидлади.
“Европа компаниялари Ўзбекистоннинг энергетика соҳасига сармоя киритишга содиқдирлар, бироқ бу бозорда Ўзбекистон ягона эмас. Хитой, Яқин Шарқ ва минтақанинг бошқа давлатлари ҳам бунда иштирок этмоқда”.
Шундай бўлса-да, у ҳамкорликда инвестиция имкониятларининг ўсиб бораётганини таъкидлади. Бу орқали у Суэз каби сув ресурсларини бошқариш бўйича Яқин Шарқ фирмалари билан ҳамкорлик қилиш ва EDF Nebras ҳамда Siemens билан энергия ишлаб чиқариш лойиҳаларида ҳамкорлик қилишига ишора қилади.
“Қўшма ташаббуслар кенг тарқалган бўлиб бормоқда. Европа компаниялари мослашувчанликни намойиш этмоқда ва мен буни тоғ-кон саноати ва транспортда ҳам кўришимизга ишонаман”, дейди у.
Европа ёндашуви: эҳтиёткор, аммо содиқ
Шайхов сармоявий хулқ-атворда маданий фарқни тан олди. “Европаликлар янги бозорларга киришда одатда шошилмайди. Улар анъанавий инвестиция йўналишларини афзал кўришади”.
Аммо бу ўзгармоқда, дея таъкидлади у, чунки компаниялар Тотал ва EDF каби дастлабки иштирокчиларнинг муваффақият йўлларини кўришади.
“Энди, кўпчилик, агар улар ҳаракат қилмасалар, имкониятни бой беришларини тушунишмоқда", деди у. “Европа бизнеслари бозорга сармоя киритгандан сўнг, улар қоладилар. ЕТТБга қаранг. Саккиз йил олдин улар Ўзбекистонда ҳам йўқ эди. Ҳозир бу уларнинг энг катта портфел бозори”. Шайховнинг сўзларига кўра, узоқ муддатли мажбурият бу асосий фарқ.
“Европалик сармоядорлар вақт шошилмасдан қарор қабул қилиши мумкин, лекин улар сармоя киритганда, улар чуқур илдиз отади. Бу Ўзбекистоннинг узоқ муддатли ривожланиши учун яхши”.
Монополияга қарши кураш ва рақобатни қўллаб-қувватлаш
Шайхов Ўзбекистон иқтисодиётидаги монополлашув ҳақида сўралганда, очиқчасига гапирди.
“Рақобат ҳар доим ижобий кучдир, унга қандай қарасангиз ҳам. Анъанавий равишда, бундай ҳолат Ўзбекистонда унчалик кўп бўлмаган — бир ўйлаб кўринг, бозор ҳали унчалик либераллашган пайтда кўпчилик маҳаллий ишлаб чиқарилган автомобилларни ҳайдаб юрган эди. Бироқ манзара ўзгармоқда”.
У президент Шавкат Мирзиёевнинг ўтган август ойида тадбиркорлар билан учрашуви чоғидаги муҳим воқеани эслади.
“Бир компания халқаро рақобатдан ҳимояланишни сўради. Президент: Агар биз жаҳон иқтисодиётининг бир қисми бўлишни истасак, глобал миқёсда рақобатлашишимиз керак, деб жавоб берди”.
Шайховнинг фикрича, Ўзбекистоннинг 2026 йилгача ЖСТга аъзо бўлиши либераллаштиришни тезлаштирадиган ва сунъий монополияларни камайтирадиган муҳим босқичдир.
“Бу мамлакат тараққиётида янги импулс яратади”, деди у.
Ойбек Шайхов Ўзбекистоннинг сармоявий келажаги борасида некбинлик билдирди. Мамлакат истиқболли ислоҳотлар йўлини белгилаб берган бўлса-да, кучли монополистик таъсир асосий муаммо бўлиб қолмоқда. Келгуси йиллардаги асосий масала ҳукумат ислоҳотлар дастурини муваффақиятли амалга ошира оладими ёки йўқми бўлади.
“Биз реалист бўлишимиз керак”, деб огоҳлантирди Шайхов. “Олдиндаги йўл қийин бўлади. Монополияларнинг лобби кучи ҳали ҳам кучли. Ҳукумат ислоҳотларни олға силжита оладими ёки йўқми, буни ҳали кўриш керак. Биз истиқболли йўлни белгилаб олдик. Энди шу йўлдан мустаҳкам туриб, олдинга юриш керак. Бу Ўзбекистон кейинги беш йил ичида дуч келадиган энг катта синовдир”.
Изоҳ (0)