Bepul va sifatli ta’lim, zamonaviy va tenglikka asoslangan turmush darajasi, betakror tabiat qo‘ynida hordiq — Norvegiya o‘quv yurtlari haqida nimalar ma’lum?

Norvegiyada o‘quvchilar imtihon topshirmaydigan bepul maktablar borligini bilasizmi? Xususiy maktablar yaqin vaqtlargacha taqiq ostida bo‘lgani yoki kattalar orasida keng tarqalgan umrbod ta’lim haqida ma’lumotga egamisiz? Quyida Norvegiya o‘quv yurtlari bilan bog‘liq shu va boshqa qiziqarli ma’lumotlar bilan tanishish mumkin.

2005-yilgacha aksariyat xususiy maktablar noqonuniy sanalgan

Norvegiyada deyarli barcha talabalar davlat maktablariga qatnaydi, chunki 2005-yilgacha xususiy maktablar noqonuniy sanalgan. Ayrim diniy institutlar yoki pedagogik alternativlargina xususiy tarzda faoliyat yuritishi mumkin edi. Lekin bu qonun bekor qilinganidan beri standart xususiy maktablar ham paydo bo‘la boshladi.

Oliy ma’lumotli kishilar ichida ayollar ulushi ko‘proq

Dunyoning ko‘plab mamlakatlarida oliy ta’lim bo‘yicha erkaklar va ayollar o‘rtasida katta gender tafovut mavjud bo‘lib, erkaklar doim ustunlik qiladi. Norvegiyada esa aksincha: aholining oliy ma’lumotli qatlami ko‘proq ayollar hisobiga ortib bormoqda.

Hukumat ta’lim borasida barcha hududlarni birday qamrab olishni maqsad qilgan

Ta’lim sohasida butun dunyoda ro‘y berayotgan muammo — shaharlar qishloqlarga qaraganda ancha ilgarilab ketgani. Norvegiya hukumati shu kabi kichik hududlarni ham moliyalashtirish orqali mamlakatdagi har bir kishining ta’lim olishiga imkoniyat yaratadi. Shu maqsadda qishloqlarda ham bir qancha kollejlar ishga tushirilgan.

Talabalar hayoti juda boy kechadi

Norvegiyadagi aksar talabalarning hayoti boy, jamiyat bilan uzviy bog‘liq va faol tarzda kechadi. Ularning ko‘pchiligi tajriba yig‘ish va pul ishlash maqsadida o‘qishdan tashqari yarim kunlik ishga ham joylashadi. Chet ellik talabalar ham o‘qishdan bo‘sh vaqtida ishlashi mumkin, lekin bu haftasiga 20 soatdan oshib ketmasligi kerak.

Yashash juda qulay

Xalqaro diplom olish istagidagi talabalar uchun Norvegiya ajoyib tanlov bo‘la oladi. Yuqori sifatli ta’limdan tashqari, mamlakatda yashash ham juda qulay. Haqiqatan ham mamlakatning istalgan nuqtasida, ayniqsa, Oslo kabi yirik shaharlarda turmush darajasi juda yuqori.

Talabalar atrof-muhit muammolariga befarq emas

Norvegiyaliklarning atrof-muhitga bo‘lgan e’tiboriga boshqa mamlakatlar ham havas qilsa, arziydi. Mamlakat fuqarolari avvalroq har bir xonadon uchun bitta mashina bilan cheklanishga qaror qildi. Talabalar esa deyarli har doim jamoat transportidan foydalanadi. Jamoat transporti yirik shaharlarda yaxshi rivojlangan.

Darslar ochiq havodagi hordiq onlari bilan birgalikda kechadi

Norvegiyaning naqadar go‘zal mamlakat ekanligini hisobga olsak, talabalar betakror fyordlar (quruqlikka chuqur yorib kirgan, qirg‘oqlari tosh, har tomondan o‘ralgan dengiz ko‘rfazi — “Daryo” izohi) va ulug‘vor tog‘larni ko‘rmasa, uyat bo‘lardi. Shu sababli talabalar shimol yog‘dulari (Aurora Borealis) va boshqa har qanday tabiat hodisalaridan bahra olib yurganiga tez-tez guvoh bo‘lasiz. Norvegiyaning istalgan nuqtasida yovvoyi tabiat bilan hamnafas yashash mumkin.

Jamiyat juda zamonaviy va teng huquqli

Norvegiyada o‘qish uchun yana bir sabab — butun jamiyat juda zamonaviy hayot tarziga ega. Tenglik Norvegiya jamiyatda har doim eng muhim qadriyat bo‘lib kelgan — odamlar ongida ham, qonunchilikda ham. Shu sababli jamiyat tomonidan qabul kilinishingizda hech qanday muammo bo‘lmaydi. O‘qitish ham innovatsion usulda olib boriladi.

Ingliz tiliga e’tibor katta

Ingliz tili bugungi kunda qanchalik muhimligini Norvegiya hukumati tez anglab yetdi.Ko‘plab ta’lim dasturlari va kurslar ingliz tilida o‘qitila boshlandi. Bu nafaqat xalqaro talabalar uchun qulaylik tug‘diradi, balki ingliz tilini juda yaxshi biladigan mahalliy aholi uchun ham foydalidir.

Deyarli har bir bola bolalar bog‘chasiga qatnaydi

Bu majburiy emasligiga qaramay, bolalar bog‘chasiga talab katta. Mintaqaga qarab, Norvegiyadagi bolalar bog‘chalarida bir yoshdan besh yoshgacha bo‘lgan bolalar ulushi 88,2 foizdan 94,4 foizgacha, butun mamlakat bo‘yicha esa o‘rtacha 91,3 foizni tashkil qiladi.

O‘rta maktabdan keyingi kasb-hunar ta’limi mavjud

Yoshlar o‘rta maktabni bitirganidan so‘ng kasb-hunar institutlarida o‘qishi mumkin.Bu oliy ta’lim hisoblanmaydi, lekin u yerda faqat to‘liq o‘rta ta’limni tamomlagandan so‘ng o‘qish mumkin. U, odatda, olti oydan ikki yilgacha davom etadi.

Xalq o‘rta maktablari internat maktablarning muqobili hisoblanadi

Xalq maktablari endilikda boshqa o‘lkalarda ham ommalasha boshlagan bo‘lsa-da, asli  Sknadinaviyaga xosdir. Ular ta’limning juda o‘zgacha muqobili sanaladi. Norvegiya xalq o‘rta maktablarida imtihonlar ham, talabalar uchun to‘lovlar ham yo‘q. Lekin o‘quvchilar turar joy zallarida yashash va maktab materiallari uchun pul to‘lashi kerak.

Umrbod ta’lim kattalarga doimo o‘qib-o‘rganishda davom etish imkonini beradi

Ta’lim tizimi qanchalik yaxshi bo‘lishiga qarmay, turli sabablarga ko‘ra, kattalar o‘zi uchun zarur bo‘lgan asosiy bilimlarni olmagan bo‘lsa, bu muammoni umrbod ta’lim hal qiladi. Bundan maqsad kattalarning umumiy malakasini rivojlantirish bo‘lib, u har qanday boshlang‘ich va o‘rta ta’limni, shuningdek, davomiy dasturlarni taqdim qilishi mumkin.

Kattalar o‘z bilim va malakasini doimiy ravishda oshirib borishni istaydi

Norvegiyaliklarning ko‘pchiligi umrbod ta’limda ishtirok etadi. Bu asosiy bilim-ko‘nikmalarga ega bo‘lmagan kishilarga yordam beribgina qolmay, o‘quv dasturlari orqali qo‘shimcha diplomni ham qo‘lga kiritishga imkon yaratadi. Kasbini butkul o‘zgartirmoqchimi, o‘zini boshqa sohada sinab ko‘rmoqchimi yoki shunchaki qiziqish yuzasidanmi, farqi yo‘q: bu odamlar uchun o‘z malakasini oshirish va moslashish qobiliyatini o‘stirishning ajoyib usuli hisoblanadi.

Xodimlar qo‘shimcha kurslarda qatnashish uchun ish joyini uch yilgacha tark eta oladi

Norvegiyada hatto ish beruvchilar ham umrbod ta’limga juda jiddiy qaraydi.Shu sababli barcha xodimlar ma’lum bir ta’lim kursida ishtirok etish uchun ko‘pi bilan uch yilga qisman yoki to‘liq ta’til olish huquqiga ega. Ushbu kurslarning aksariyati kasb-hunar maktablarida o‘tkaziladi.

Ta’lim sohasi va mehnat bozori uzviy bog‘liq

Norvegiyada ta’lim tizimi yaxshi ekanligiga asosiy sabablardan biri talabalarning ish topishi juda osonligida. Mamlakatda ta’lim sohasi va mehnat bozori chambarchas bog‘langan. Kurslar muntazam ravishda bozor ehtiyojlariga moslashtirib boriladi.

Ta’limning aksariyat turlari bepul ekanligiga qaramay, grantlar va kreditlar ajratilgan

Norvegiyada barcha masalalarga, hatto kamdan-kam hollarda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan moliyaviy masalalarga ham yechim topib qo‘yilgan. Talaba hech bo‘lmasa o‘qish davomida foizsiz kreditlar olish huquqiga ega. Muayyan vaziyatlar, masalan, mustaqil hayot kechirish kabi holatlar uchun ular o‘qishni bitirganidan so‘ng kreditlarning bir qismini grantga aylantira oladi.

O‘qituvchilar malakasiga qarab uch toifaga ajratiladi

Norvegiyalik o‘qituvchilar o‘z darajasiga qarab turli toifalarga ajratiladi.

Birinchisi — maktabgacha ta’lim muassasasi o‘qituvchisi. U bolalar bog‘chasida va boshlang‘ich maktabning dastlabki to‘rt bosqichida dars beradi. Unga bakalavr darajasi kerak.

Ikkinchisi — yordamchi o‘qituvchi. U quyi sinf o‘quvchilariga va ba’zan yuqori sinf o‘quvchilariga ham dars bera oladi. Bu toifadagi o‘qituvchi ixtisoslashgan bo‘lishi kerak.

Uchinchisi — o‘rta maktab va litseylarda dars beradigan, magistr darajasiga ega bo‘lgan o‘qituvchi.

O‘qish uchun to‘lov yo‘q

Norvegiyada ta’lim olish bepul. Talabalardan universitetda o‘qigani uchun to‘lov undirilmaydi. Bundan tashqari, darslar malakali o‘qituvchilar tomonidan yuqori sifatda olib boriladi. Ammo Bergen universiteti kabi ayrim oliy o‘quv yurtlarida norvegiyalik talabalar har semesrt uchun kichik miqdorda to‘lov qilib borish kerak (taxminan, 60 yevro yoki 70 dollar). Chet ellik talabalar bundan ozod qilingan bo‘lsa-da, to‘lov qiluvchi talabalar bilan bir xil imtiyozga ega.

Yashash ancha qimmat

Chamadoningizni tayyorlab, tezroq Norvegiyaga jo‘nab ketishdan avval bu mamlakatda yashash kamida boshqa Yevropa mamlakatlariga qaraganda ancha qimmatligini unutmasligingiz kerak.

Albatta, daromad ham xarajatlarga yarasha bo‘ladi, lekin talabalik davrida shuncha pul topish imkonsiz.