FinCEN O‘zbekiston milliy banki va Latviya banklari o‘rtasidagi 2016-yildagi 8,7 mln dollarlik 16 ta tranzaksiyani shubhali deb topdi

Surishtiruv jurnalistikasi bilan shug‘ullanuvchi mutaxassislar xalqaro konsorsiumi ICIJ va BuzzFeed News Financial Crimes Enforcement Network yoki FinCEN AQSh tarmog‘iga kirishga muvaffaq bo‘ldi. Tarmoq AQSh moliya vazirligining byurosiga tegishli va u yerda pul yuvish, terrorchilikni moliyalashtirish va moliyaviy-iqtisodiy jinoyatlarga oid axborotlar to‘plangan. Bu haqda “Gazeta.uz” xabar qildi.

Deyarli 90 ta mamlakatning jurnalistlari AQShdagi moliyaviy jinoyatlarga oid maxfiy hujjatlar tarmog‘ini (FinCEN) ochib, u yerdagi ma’lumotlarni o‘rgandi. Xorij ommaviy axborot vositalarining yozishicha, hujjatlarda O‘zbekiston milliy banki, shuningdek, o‘zbekistonlik taniqli tadbirkor Alisher Usmonov kompaniyasiga taalluqli shubhali o‘tkazmalar mavjud.

Qayd etilishicha, ushbu tarmoqqa kirib, u yerdagi ma’lumotlarning olinishi AQSh tarixidagi eng katta “sizdirgi” bo‘lishi mumkin va mamlakatdagi moliyaviy tizim orqali amalga oshirilgan shubhali tranzaksiyalarning umumiy qiymati 2 trillion dollardan ham oshadi. 2017-yilda BuzzFeed News nashri jurnalistlari FinCEN’ning 2100 dan ziyod maxfiy fayllariga kirishga muvaffaq bo‘lgan, keyinchalik jurnalistlarning “Kassandra” surishtiruv loyihasi ushbu jarayonga aralashgandi, loyihada 88 ta davlatdan 110 ta media nashr, jumladan, ICIJ va OCCRP vakillari ham qo‘shilgan.

“Gazeta.uz” ICIJ ma’lumotlarini tahlil qilib, ularda O‘zbekiston tashqi iqtisodiyot milliy banki bilan bog‘liq tranzaksiyalar ham qayd etilganini aniqlagan. Umumiy qiymati 8,7 million dollarni tashkil qiluvchi 16 ta tranzaksiya NBU hisobiga kelib tushgan (3,6 million dollar) yoki bank orqali jo‘natilgan (5,1 million dollar) va FinCEN’ning shubhali operatsiyalar ro‘yxatiga kiritilgan.

O‘tkazmalar bitta AQSh banki The Bank of New York Mellon orqali amalga oshirilgan va FinCEN hisobotlariga ko‘ra, mazkur moliya muassasasining harakatlari shubhali bo‘lishi mumkin.

2016-yil 13-yanvardan 21-yanvargacha bo‘lgan hisobotlarga ko‘ra, NBU’ga Latviyaning Baltikums Bank’idan 920 ming AQSh dollari miqdorida mablag‘ o‘tkazilgan (Latviyaning ushbu banko 2017-yilda BlueOrange Bank’ga aylangan va BBG holding kompaniyasiga qarashli). Shuningdek, NBU 14–19-yanvar oralig‘ida mazkur Latviya bankiga to‘rtta tranzaksiya bilan 2,8 million dollar o‘tkazgan, 15– 27-yanvarda Baltikums Bank O‘zbekiston bankiga 2,77 million dollarini oltita tranzaksiya bilan o‘tkazgan.

ICIJ ma’lumotlari bo‘yicha 5–6-aprel kunlari NBU ikkita tranzaksiya bilan boshqa bir Latviya banki Norvik Banka’ga (PNB Banka) 1 million dollardan ko‘proq, 19-aprelda esa 1,2 million dollar o‘tkazgan.

Shuningdek, ICIJ hujjatlarida Qozog‘istonda 131,9 million dollarlik 202 ta shubhali tranzaksiya, Koreya Respublikasida 10,7 million dollarlik 39 ta tranzaksiya, Ozarbayjonda 67,2 million dollarlik 50 ta tranzaksiya, Belarusda 11 ta tranzaksiya (42,1 million dollar) va Turkmanistonda 49 ta tranzaksiya (6,8 million dollari) shubhali harakat sifatida qayd etilgan.

Jurnalistlar tahlil qilgan hujjatlarda Rossiya fuqarolari bilan, jumladan, “Severstal” kompaniyasi egalari guruhiga kiruvchi Aleksey Mordashov, USM Holdings asoschisi Alisher Usmonov, Rossiya prezidentining sobiq maslahatchisi Valentin Yumashev va MTS kompaniyasining o‘tkazmalari ham shubhali ekani bayon qilingan.

Xususan, “Vajniye Istorii” nashri hujjatlarga asoslanib, rossiyalik tadbirkorlar Vladimir Putinga yaqin bo‘lgan kishilarning hisob raqamlariga millionlar tushirib berganligini taxmin qilgan.

Nashr FinCEN sizdirgisida 2006–2008-yillardagi 6 million dollarlik o‘tkazma Putinning sobiq masalahatchisi Valentin Yumashev hisobiga Britaniyaning Virginiya orollaridagi Epion Holdings Limited kompaniyasidan kelib tushganini aniqlagan.

Mualliflarning qayd etishicha, firma Alisher Usmonovga qarashli. Hisobotlar bo‘yicha, pullar xizmatlar uchun kelishuv asosida ikki yil davomida hisob raqamiga tushirib berilgan.