Innovatsion rivojlanish vaziri o‘rinbosari Sherzod Shermatov o‘zining Facebook sahifasida Massachusets texnologiyalar instituti (MIT — Massachusetts Institute of Technology) professori Loren Grexem Rossiyada yangilik yaratuvchilar ko‘p bo‘lganiga qaramasdan, nima uchun innovatsiyalar joriy qilishda doimo orqada qolayotgani haqidagi fikrini izohladi.
Aytilishicha, Rossiyada (sobiq SSSRda) juda ko‘p yangiliklar yaratilgan, lekin foydani g‘arb davlatlaridagi kompaniyalar olmoqda. Ikki nafar rossiyalik olim lazer sohasida Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan, lekin Rossiya lazer texnologiyalari bozorida deyarli hech qanday o‘ringa ega emas. Elektr chirog‘ini rossiyalik olim o‘ylab topgan, biroq bozor dastlab AQShda joriy etilgan. Birinchi radio va birinchi sun’iy yo‘ldosh Rossiyada (SSSRda) yaratilgan, lekin telekommunikatsiya bozorida ham mamlakatning o‘rni deyarli yo‘q. Bu kabi misollarni ko‘plab keltirish mumkin. Nega Rossiyada yangiliklar yaratish shunchalik yaxshi rivojlangan bo‘lsa-da, ularni amaliyotga joriy qilish bo‘yicha Rossiya orqada qolmoqda? Professorning fikricha, ko‘pchilik rahbarlar rivojlanish uchun aynan yangi texnologiya kerak, deb hisoblab kelgan, lekin ijtimoiy-iqtisodiy muhitning muhimligini esdan chiqargan.
Professor bir misolni keltiradi. MIT instituti vakillari Rossiyaga kelib universitetlarda uchrashuvlar o‘tkazadi. Uchrashuvlardan birida “Innovatsiyalar rivojlanishining asosiy omili nima? Qanday qilib biz ham MIT darajasiga chiqishimiz mumkin?” kabi savollarga institut rahbari “Bu Bostonda va umuman AQShda yaratilgan muhit, ya’ni qonun ustuvorligi, tadbirkorlarning erkinligi, o‘z fikrini ayta olishi, mualliflik huquqi himoyasi, xato qilib kasodga uchrashdan qo‘rqmaslik va hokazo” deb javob bergan. Rossiya universitetlari vakillari tushunmay, “Qanday aniq yuqori texnologiyalar ishlatasizlar?”, “Qanday qilib biz ham shunday yuqori texnologiyalarni qo‘llay olishimiz mumkin?” va shu kabi savollar bergan. Savollardan MIT rahbari taajjubga tushib, “Sizlar “sigirsiz sut”ni so‘rayapsizlar”, — degan. Ya’ni, avvalo, tegishli muhit – ekosistema yaratiladi (sigirni parvarishlash), keyingina innovatsiyalar joriy etiladi (ya’ni sigirning sut berishi).
“Ushbu postdan maqsad, – deydi Sherzod Shermatov. – Rossiyadagi ahvolning yomonligini ko‘rsatish emas. Ikki davlat orasida tarixiy bog‘liqlik bo‘lgani bois Rossiyadagi holatni misol sifatida keltirdim. Prezidentimiz bir necha bor olimlar bilan uchrashuvlarda bizda ham innovatsiyalarni joriy etish bilan bog‘liq holatning yomonligi haqida ta’kidlab o‘tgan. Millionlab dollarga so‘nggi texnologiyalar olib kelingani bilan, ulardan foydalanadigan olimlarning erkin faoliyat yuritishiga sharoit yaratilmasa va o‘z ilmiy izlanishlari natijalarini bemalol erkin raqobat muhitidagi xususiy sektor orqali hayotga joriy etishga imkoniyatlar berilmasa, biz ham “sigirsiz sutni” xohlayotgan bo‘lib chiqamiz”.
Sherzod Shermatovning ta’kidlashicha, Global innovatsion indeksda birinchi o‘rindagi eng katta ko‘rsatkichlar guruhi bu – aynan boshqaruv institutlari bilan bog‘liq.
“2015-yildagi hisobotning O‘zbekistonga tegishli qismidan xulosa qilish mumkinki, bu yo‘nalishda hali amalga oshirilishi kerak bo‘lgan ishlar juda ko‘p. Shuning uchun, ishlab chiqarilayotgan Innovatsion rivojlanish strategiyasida bu yo‘nalishdagi o‘zgarishlarga ham alohida e’tibor qaratishga harakat qilmoqdamiz. Ko‘pchilik haligacha Innovatsiya vazirligi olimlar tomonidan yaratilgan ishlanmalarni sotib berishi (kommersializatsiya qilishi) kerak, degan fikrda yuribdi. Vaholanki, hech qaysi vazirlik tijorat bilan shug‘ullanmasligi kerak. Davlat organlarining vazifasi aynan xususiy sektorga tijoratlashtirish bilan shug‘ullanish uchun sharoit yaratib berishdan iborat”, – deya o‘z xulosasini bildirgan vazir o‘rinbosari.
Sherzod Shermatov o‘z postida videodagi muhokamaning to‘liq matni havolasi hamda videoning to‘liq talqinini ham keltirgan:
Izoh (0)