• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12531.78
    • RUB159.82
    • EUR14538.12
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +25°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘zbekistonda “yashirin” iqtisodiyot qachon qisqaradi?

    Ma’lumotlarga ko‘ra, Markaziy bank banklar, mikrokredit tashkilotlari, lombardlar va kredit byurolari faoliyatini tartibga soladi hamda nazorat qiladi. Shuningdek, ular tomonidan ichki nazorat qoidalariga hamda jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bilan bog‘liq axborotni maxsus vakolatli davlat organiga taqdim etish tartibiga rioya etilishi ustidan monitoring olib boradi, deb yozadi O‘zA. Shunday ekan O‘zbekistonda inflatsiya xavfining oldini olish, uni tartibga solish, pulni kafolatlashga doir huquqiy hujjatlarda Markaziy bankning o‘rni qanday?

    Foto: “Darakchi.uz”

    Foto: “Darakchi.uz”

    Bu savolga ekspert, huquqshunos, iqtisodchi Adham Shodmonov oydinlik kiritdi:

    – Bu kabi masalalar 1995-yil 21-dekabrda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni bilan tartibga solinadi.

    Xususan, qonunning 3-moddasida markaziy bankning bosh maqsadi milliy valyutaning barqarorligini ta’minlashdan iborat deb ko‘rsatilgan. Shuningdek, mamlakat rasmiy oltin-valyuta rezervlarini, kelishuvga binoan hukumat rezervlarini qo‘shgan holda, saqlash va tasarruf etish, davlat byudjetining kassa ijrosini Moliya vazirligi bilan birgalikda tashkil etishga mas’ul va vakolatli hisoblanadi.

    Prezidentning 2017-yil 2-sentabrda qabul qilingan “Valyuta siyosatini liberallashtirish bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmoni korxonalar va fuqarolarga chet el valyutasi operatsiyalarini amalga oshirish uchun banklarda erkin sotib olishi va sotishiga kafolat yaratdi. Bunday tarixiy davrdan biz albatta o‘tishimiz kerak edi. Zero, korxonalar uchun bozor kursida chet el valyutasini sotib olish imkoniyatining yaratilishi “yashirin” iqtisodiyotning qisqarishiga va pul mablag‘larini tom ma’noda bank aylanmasiga jalb qilishga xizmat qiladi.

    Biz shu paytgacha amaldagi tizim doirasida tadbirkorlik subyektlarining jiddiy biznes loyihalarini amalga oshirish, xorijlik hamkorlar bilan tengma-teng savdo faoliyatini boshlashda doimo nimadandir hayiqishini kuzatardik. Ularning “bir muchasi” butun emasdek edi. Endi esa mamlakat eksport salohiyatining oshirilishiga mustahkam zamin yaratildi, xorijlik ishbilarmonlarning bizga munosabati o‘zgarganligi va ishonchi naqadar ortganligini o‘z ko‘zimiz bilan ko‘ryapmiz, O‘zbekistonda ishbilarmonlik va investitsiya muhiti sezilarli yaxshilandi.

    Qolaversa, ayrim tarmoqlari va xo‘jalik yurituvchi subyektlari uchun alohida imtiyoz va preferensiyalar bekor qilinganligi bois, tadbirkorlik subyektlari o‘rtasida biznesni bir xilda teng yuritish imkoni batamom ochib berildi. Parallel chet el valyutasi bozori va ayirboshlash kurslariga barham berildi.

    Savol: Ma’lumotlarga ko‘ra bundan 15—17 yil oldin Turkiyada pul qadrsizlanib, odamlar ko‘chada sumka to‘la pul olib yurgan... 

    – Darhaqiqat, 2001-yil fevral oyida Turkiyada shunday holat yuz bergan. Biroq, bu holat jahon tarixida inflyatsiya emas, Turkiyaning qator banklari inqirozi deb tan olingan.

    Birvarkayiga bir necha moliya muassasalari inqirozga yuz tutishiga sabab, o‘sha paytdagi jahon bozorlaridagi turli moliyaviy suiste’molliklar va qallobliklarning fosh etilishi tufayli jahon kapitallari (mulk, oltin zaxira, pul) miqyosida turk banklariga qarz berish shart-sharoitlari jiddiy qiyinlashtirilgan edi. Shu tariqa turk banklarining kasodga uchrashi milliy moliya tizimini ag‘dar-to‘ntar qilgan edi.

    Turkiyadagi bunday beqarorlikning bir qancha sabablari bor edi. An’anaviy – qarzning oshib ketishi, valyuta bozoridagi turli kurslarning birvarakayiga muomalada bo‘lishi, bank tizimidagi muammolar, ya’ni mamlakatdagi byudjet taqchilligi shular sirasidandir. 2000-yil oxiriga kelib, byudjet taqchilligi 12 foizga yetib, inflatsiya 40 foiz, davlat qarzi esa YaIMning 53 foizini tashkil etgan edi.

    Oqibatda turk banklariga nisbatan ishonch yo‘qolib, ularning xususiy kapitali darajasi va aktivlari miqdori pasayib ketgan. Hisob-kitoblarga ko‘ra, turk banklarining kapitali qo‘shib hisoblanganda, dunyoda eng yetakchi bo‘lgan istalgan bankning 20 foiziga ham yetmasdi.

    Yana bir masala, bank xodimlarining kasbiy noloyiqligi va mijozlar imkoniyatini tahlil qilish malakasi yo‘qligi bois banklar zimmasiga olgan kreditlarning 17 foizini qaytara olmagan. Turk banklari asosan zudlik bilan daromad olishga va davlat g‘aznachilik “qarznoma”lariga bog‘lanib faoliyat yuritganligi ham ana shunday omillardan biridir.

    Turkiya bunday vaziyatdan chiqish uchun yangi “regulyatorlar”larni (dunyo tajribasida asosan davlat tuzilmasi) ta’sis etib, davlat banklari majburiyatlarining salkam 25 foizini ularning zimmasiga yuklab qo‘ydi. Ko‘plab banklar tugatildi. Albatta bu jarayon “arzon-garovga” tushgani yo‘q, buning uchun Turkiya o‘z YaIMning salkam uchdan birini (50 milliard dollar ) inqirozdan chiqishga sarflashga majbur bo‘lgan edi.

    02.04.2018, 12:59   Izoh (0)   20377
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Xalqaro migratsiya tashkiloti rahbari O‘zbekistonga tashrif buyurdi

    02.04.2018, 12:37

    Qashqadaryo viloyatida foydalanilmayotgan obyektlar tadbirkorlarga beriladi

    02.04.2018, 11:26

    O‘zbekiston o‘z hududiga Hindiston mudofaa zavodini joylashtirmoqchi

    02.04.2018, 10:59

    Rahmatulla Nazarov Senatning xalqaro munosabatlar qo‘mitasining a’zosi etib saylandi

    02.04.2018, 10:36

    Moliya vaziri o‘rinbosari: Hozirgi QQS tizimi ushbu soliqning mohiyati buzilishiga olib kelmoqda

    02.04.2018, 10:13

    AQShda ikki o‘zbekistonlik terrorizmni moliyalashtirganligi uchun sud qilinmoqda

    02.04.2018, 10:00
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    “Wyndham Garden Charvak” kurort majmuasi qurilishi qanday kechayotganini ko‘rsatdi


    “S&P” O‘zbekiston Milliy Bankining rеyting prognozini “ijobiy”ga ko‘tardi 


    Toshkent va Bangkok o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aviaqatnov: Centrum Air yangi xalqaro yo‘nalishni ishga tushiradi 


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    Click & Smart Business (sobiq UZKASSA): biznes muvaffaqiyati va mijozlar qulayligi uchun hamkorlik


    Toshkent shahar hokimligi ko‘magida 2025-yil 2-4-oktyabr kunlari CAEx HoReCa & UzFPT ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi


    BYD Astana Motors rasmiy dilerlik tarmog‘i Toshkentdagi barcha beshta dilerlik markazida "Best Buy Day" tadbirini o‘tkazadi


    Oqtepa Lavash “Kalmar o‘yini” asosida Dalgona Boksini chiqardi


    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi


    Anorbank va Beelab O‘zbekiston raqamli banking bozorida hamkorlik o‘rnatdi


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    25 iyun, 23:50

    “Trampning Titanigi to‘xtaydi” — Eron elchisi

    25 iyun, 13:39

    AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalari soni nechta va qayerda joylashgan?

    24 iyun, 19:05

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Yuz terisining qarishiga olib keladigan tonggi odatlar

    Go‘zallik | 26 iyun, 09:38

    O‘zbekistonda biogazdan metan ishlab chiqarish loyihasi amalga oshiriladi

    O‘zbekiston | 26 iyun, 09:27

    FIFA va UEFA Rossiya terma jamoasi hamda klublari uchun qo‘yilgan cheklovlarni bekor qilishi mumkin

    Sport | 26 iyun, 09:22

    Zelenskiy: “Rossiyaning barcha harbiy jinoyatchilari sud oldida javob beradi”

    Dunyo | 26 iyun, 08:52

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    Kino | 25 iyun, 23:50

    “XVJ O‘zbekiston iqtisodiyotiga soliq yukini oshirishni taklif qilmoqda. Izohga hojat yo‘q” — Yuliy Yusupov

    O‘zbekiston | 25 iyun, 23:38
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.