2019-yilda eronlik yuristlar va hisobchilar tomonidan tanker floti yaratilgan bo‘lib, bu orqali Xitoy sanksiya ostidagi mamlakatlar — Eron, Venesuela, shuningdek, 2022-yil kuzidan beri Rossiyadan ham neft tashiydi. Bu haqda Britaniyaning Financial Times gazetasi AQSHning nodavlat tashkiloti C4ADS bilan hamkorlikda surishtiruv e’lon qildi.
Nashrning taxminicha, flot qandaydir xitoylik benefitsiarga tegishli. Ammo aniq kimligi noma’lum: u Xitoydagi ko‘plab nomigagina mavjud kompaniyalar, Panama va Virjiniya orollaridagi offshor firmalar, shuningdek, Shveysariyadagi moliyaviy va yuridik vositachilar tarmog‘i orqali yashirilgan.
Qayd etilishicha, flot tarkibida 30 dan ortiq kema mavjud. Ularning ayrimlari faqat bir martagina reys qilgan, boshqalari esa muntazam ishlatiladi. Flotning umumiy qiymati bir milliard dollardan oshadi. U tashigan neftning umumiy qiymati esa 9,6 milliard dollarga teng. Neftning yarmi Eron, chorak qismi Rossiya va 20 foizi Venesuelaga to‘g‘ri keladi. Deyarli barcha neft oxir-oqibat Xitoyga yetib kelgan.
Ba’zi kemalar va nominal egalar (ya’ni nomiga mavjud kompaniyalar va ularning rahbarlari) AQSH tomonidan ikkilamchi sanksiyalarga uchragan. Bunga sabab — Eron, Venesuela va Rossiyaga qarshi qo‘yilgan cheklovlarni chetlab o‘tib, neft savdosini amalga oshirganlari.
AQSH ilgari ham Rossiya neftini sotib olmagan, shuning uchun Vashingtonning Rossiyaga qarshi asosiy bosim vositasi aynan ikkilamchi sanksiyalar hisoblanadi: kimki amerikaliklar bilan biznes qilishni va dollarda hisob-kitob yuritishni istasa, Rossiyaga qarshi sanksiyalarga rioya qilishi kerak.
Rasmiy Pekin esa AQSH sanksiyalarini tan olmasligini va ularni bir tomonlama hamda noqonuniy deb hisoblashini bildiradi. Xitoy tashqi ishlar vazirligi bu pozitsiyani yana bir bor tasdiqladi.
Jurnalistlar tankerlarning “rasmiy” egalari sifatida ko‘rsatilgan xitoylik kompaniyalar bilan bog‘lanishga uringanida, ko‘rsatilgan manzillar yo‘q yoki soxta shaxslarga tegishli ekanini aniqlashgan.
Financial Times surishtiruvidagi eng muhim xulosa shundan iboratki, Eron nafaqat neftni, balki sanksiyalarni chetlab o‘tish usullarini ham eksport qilmoqda. Rossiya uning dastlabki “xaridorlari”dan biriga aylangan.
Rossiyaning o‘zida ham yashirin flot mavjud bo‘lib, jami mingdan ortiq kemani o‘z ichiga oladi. Bu kemalar muntazam ravishda ushlab qolinyapti va sanksiya ro‘yxatlariga kiritilyapti. 2024-yilning birinchi yarmidagi hisob-kitoblarga ko‘ra, Rossiya neft eksportining qariyb 45 foizi yashirin flot orqali tashilgan.
Izoh (0)