Адлия вазирлиги жинси ўзгарганларнинг исм-фамилияси ўзгариши бўйича изоҳ берди

Вазирлар Маҳкамаси қарори билан Ўзбекистонда жинсини ўзгартирганлар энди исм-фамилиясини ҳам ўзгартиришига рухсат берилди. Адлия вазирлиги қарорни нотўғри талқин қилинмасликни сўраб, ҳолатга изоҳ берди.

Унга кўра, қонунчиликка мувофиқ боланинг туғилишини қайд этиш вақтида унинг жинсига оид маълумотлар тиббиёт муассасаси томонидан бериладиган тиббий гувоҳнома асосида ёзилади. Бироқ ҳар йили ўртача 5-6 нафар бола жинси ноаниқ ҳолатда туғилиши ҳолати учраб туради. 

Бунда дастлабки текширувлар боланинг жинсини ўғил ёки қиз деб кўрсаца-да, кейинчалик бола 5-10 ёш, айрим ҳолатларда эса 10-16 ёшдан ошганда боланинг жинси ўғил эмас қиз экани ёки аксинча қиз эмас ўғил экани аниқланмоқда. 

Шу каби ҳолатларда тиббиёт муассасасининг хулосаси билан жинсга оид маълумотларга тузатиш киритилади.

Маълумот учун: бу каби ҳолатларда жинсини тузатиш мумкинлиги Оила кодексининг 229-моддасида белгиланган бўлиб, мазкур ҳуқуқий нормалар янги жорий этилмаган, аксинча 1998 йил 1 сентябрдан буён амалда ҳисобланади.

Бу борада қонунчилик ҳужжатларида айрим ҳуқуқий бўшлиқлар мавжуд бўлган. Мисол тариқасида, 2008 йилда туғилган боланинг жинсини аниқлаш имкони бўлмасдан ўғил деб ёзилган ва ўғил боланинг исми қўйилган. Кейинчалик бола 16 ёшга тўлгач тиббий текширувларда унинг жинси қиз экани аниқланиб, тиббиёт муассасасининг хулосасига асосан жинсига оид маълумотларга тузатиш киритилган. 

Бироқ ушбу хулоса асосида унинг фамилия, исм ва ота исмини қиз болаларга мос равишда ўзгартириш имкони бўлмаган.

Мазкур ҳуқуқий бўшлиқларни бартараф этиш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 2025 йил 12 июндаги 362-сон қарори қабул қилиниб, тиббиёт муассасасининг хулосасига асосан жинсига оид маълумотлар тузатилганда боланинг фамилия, исм ва ота исмини жинсига мос равишда ўзгартириши белгиланди.

Бунга қадар (139-бандга кўра) жинсини ўзгартирган тақдирда туғилганлик, вафот этганлик, никоҳ ва бошқа гувоҳномаларга ўзгартириш киритиш мумкин эди, бироқ исм-шарифни фақат тарихий ва миллий анъаналар асосида, “Давлат тили тўғрисида”ги қонуннинг 15-моддасига биноан ўзгартиришга рухсат берилган эди.