Мамлакатда дорилар қимматлигига қатор сабаблар бор. Бу ҳақда Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги директори Абдулла Азизов “Дарё”га интервью берган интервьюсида маълум қилди.
Абдулла Азизовнинг айтишича, бугун Ўзбекистон дори-дармон бозори 2,8–3 миллиард долларни ташкил этади. Мамлакат 80 фоиз дориларни хорижий давлатлардан импорт қилади. Бу ҳам нархларга ўз таъсирини ўтказади.
“Тўғри, ҳозирги кунда нархларимиз бир оз қиммат. Лекин қийматни тушириш устида ишлаяпмиз. Ўзимизда, мана ҳозирги кунда Tashkent Pharma Park кластерида ҳам 26 та лойиҳа амалга оширяпмиз. Ўзбекистон бўйича жами 160 тага яқин лойиҳамиз бор. Мана шу лойиҳалар амалга оширилгандан кейин ҳаммаси ўз натижасини беришни бошлайди. Яъни ишлаб чиқариш кўпайгач, рақобат кучаяди. Бу ўз навбатида нарх тушишига олиб келади”, деди агентлик раҳбари.
Абдулла Азизов масалани таҳлил қиларкан, фармацевтика соҳаси тез ривожланмаслигини айтди. Бу ҳам нархларга таъсир қилувчи омил эканига эътибор қаратди.
“Фармацевтика корхонаси қурилишига камида икки йил керак. Қурилгандан кейин олти ой валидация жараёни бор. Кейин махсус сертификат олишга тўққиз ой кетади. Якунда бир йилгача бўлган муддатда дорини рўйхатдан ўтказиш механизми бўлади. Яъни клиник тадқиқотлар қилиш керак. Қарабсизки, муддат тўрт йилдан ошиб кетади. Тўрт йилдан кейин ишлаб чиқариш бошланади. Бозорга янги кириб келган маҳсулотингизни ҳамма бирдан сотиб олмайди. У танилиши, одамлар, шифокорлар билиши керак. Шунинг учун фармацевтика ривожланиши бир оз муддат талаб қиладиган соҳа ҳисобланади. Масалан, айтайлик, телевизор ёки бошқа маҳсулотлар ишлаб чиқарсангиз, бирдан сотаверасиз. Лекин фармацевтикада бу жуда ҳам узоқ муддат талаб қилади. Қисқа муддатда ундан катта фойда кутиб бўлмайди”, деди агентлик расмийси.
Абдулла Азизов Ўзбекистонда аксар дори воситалари нархлари Қозоғистондагидан арзонроқ эканини айтди. Бунга сабаб сифатида 10 та референт давлатлар борлигига урғу берди.
“Референт нарх (белгиланган энг юқори қиймат) ҳисобланганда 10 та давлатдаги дорилар нархлари олиниб, ўшанинг ўртача қиймати чиқарилади. Агар импорт қилган нархингиз ўртача нархдан арзон бўлса, нархингиз олиниб, референт нарх ҳисобланади. Лекин агар ўртача нарх сиз олиб кирган маҳсулотдан арзон бўлса, ўртача нархни олишга мажбур бўлинади. Қонунчилигимиз шуни талаб қилади.
Бизда нима учун дори воситалари қиммат, деган савол туғилмоқда. Ҳозирда Туркия ва Миср дори нархларига катта босим қилади. Чунки уларда инфляция юқори, нархлар ностабил. Мисол учун, Мисрда иқтисодий инқироз бўлгани учун маҳаллий ишлаб чиқарувчилар орқали нархга қаттиқ босим ўтказилади. Боиси оддий халқ молиявий қийинчилик сабаб дори сотиб ололмай қолган. Нархга босим қилинганда кўп корхоналар бир оз қийналади. Туркиядагилар эса нархга босим ўтказилишидан кўрган зарарини рецептсиз дорилар сотуви ҳамда экспортдан қоплайди. Лекин корхоналар ўша ерда фаолият юритгани учун давлат уларга имтиёзлар беради. Шунинг учун ҳам ўша давлатда ишлаб чиқаришга мажбур бўлишади. У давлатлардаги нархларни Ўзбекистондаги билан солиштириш нотўғри. Ҳозир Мисрда ўзимизнинг корхоналарни синдириб қўймаймизми, деган масалалар кўтариляпти. Лекин бизнинг мақсадимиз уларга солиштирмаслик эмас. Биз уларга солиштириб, иккита давлатнинг референт нархлари орасига қўшганмиз”, деди агентлик масъули.
Суҳбат давомида Абдулла Азизов келгусида референт нархлар пасайиши бўйича ишлар кетаётганини маълум қилди. Жумладан, ҳозиргача 8 минг турдан 3 минг турдаги дори воситасининг нархлари қайта кўриб чиқилган. Дастлабки босқичда шулардан 490 тасида референт нарх пасайтирилиши кутилмоқда.
Изоҳ (0)