Интернетда “Калмар ўйини” сериалидаги манзиллар аслида мавжуд бўлгани ва лойиҳа ниҳоятда даҳшатли бўлган реал ўйинлардан илҳомланган, деган тахмин кенг тарқалди.
Интернет фойдаланувчиларидан бири шундай ёзди:
“Калмар ўйини” 1986 йилда юз берган реал воқеаларга асосланган. Бу эса Жанубий Кореяда жойлашган бункер суратлари бўлиб, одамлар у ерда тирик қолиш учун бир нечта ўйиндан ўтишлари керак бўлган. Уни ташкил этган инсонлар эса ҳанузгача топилмаган”.
Суратларга қарасангиз, хоналар сериалдаги саҳналарга жуда ўхшаб кетади. Хўш, аслида бу қандай жой? У “Калмар ўйини” билан қанчалик боғлиқ?
Суратларда акс этган жой — Жанубий Кореяда илгари фаолият юритган “Биродарлар бошпанаси” (형제복지원) бўлиб, Пусан шаҳри яқинида жойлашган ва 1975 йилдан 1987 йилгача фаолият юритган йирик ижтимоий марказ бўлган.
У дастлаб уйсизлар, етим болалар ва муҳтож кишиларни жойлаштириш, уларга паноҳ ва ижтимоий ёрдам кўрсатиш мақсадида ташкил этилган. Бу турдаги муассасалар Корея ҳукумати томонидан ўша даврдаги иқтисодий ўсиш ва халқаро имижни яхшилаш сиёсатининг бир қисми сифатида қўллаб-қувватланган. Айниқса, Сеул Олимпиадаси (1988) арафасида кўчалардаги “тартибсизлик”ни бартараф этиш ва шаҳарни “тозалаш” учун шундай марказларга эҳтиёж кучайган.
Аммо вақт ўтиши билан “Биродарлар бошпанаси” асл мақсадидан бутунлай четга чиқди. Бу жой қатъий назорат остидаги ёпиқ муассасага айланган бўлиб, минглаб одамлар суд қарорисиз ушлаб турилди, мажбурий меҳнатга жалб этилди, зўравонлик ва қийноқларга дучор бўлишди. Кўчалардан оддий фуқаролар, талабалар ва болалар ҳам олиб кетилиб, йиллар давомида озодликдан маҳрум қилинди.
1987 йилда бир неча маҳбуслар қочиб чиқиб, бу ҳақда оммага маълумот бериши ортидан муассаса ёпилган. Бошқарувчи Парк Ин Гун эса фақат молиявий қонунбузарликлар учун жазоланган, қийноқлар ва ўлимлар учун жавобгарликка тортилмаган.
Пусандаги “Биродарлар бошпанаси” шундай ўнлаб муассасалардан энг каттаси бўлиб, бир вақтда 3500 нафар одам сақланган. Пусан прокуратурасининг суриштирувига кўра, бу ерга келиб қолганларнинг атиги 10 фоизи чинакамига уйсиз бўлган. Қолганлар эса кўчалардан мажбуран олиб кетилган ва муассасага жойлаштирилган. Бундай “бошпаналар”ни юритаётган шахслар давлатдан катта субсидиялар олган, бироқ бу маблағлар асосан муассаса раҳбарлари чўнтагига кетган, одамлар эса очликда, қийноқларда ва мажбурий меҳнатда яшашга мажбур бўлган.
Al Jazeera манбасидан айрим даҳшатли фактлар:
Дастлабки кунларда маҳбуслар чодирларда ётган, кейинчалик ўзлари учун бетон иншоотлар қуришга мажбурланган;
Маҳбуслар доимий очликда сақланган, дўппосланган, зўрланган;
Улар оғир меҳнатга жалб этилган, лекин бунинг учун уларга ҳеч қандай ҳақ тўланмаган;
Ҳатто болалар ҳам бу “қуллик тизими”га тушиб қолган.
Гувоҳларнинг ҳикоялари:
Эн Сенгмо, 15 ёшида олиб кетилиб, тўрт йилга қамаб қўйилган:
“Агар биз белгиланган меҳнат режасини бажармасак, бейсбол таёқлари билан калтаклашарди”.
Чхве, 14 ёшли бола, бувиси билан бирга тинчгина яшаб юрган, бироқ уни ҳам зўрлик билан олиб кетишган:
“Бир эркак: Нега биз бу ерда турибмиз? Нега бу қийноқларга чидаяпмиз? Уйга жўнатинглар бизни!, деб норозилик билдирган эди, уни адёлга ўрашди ва ваҳшийларча калтаклашди. Сўнг у қайтиб келмади. Ишончим комилки, эркак ўша ернинг ўзида ҳалок бўлганди”.
Пак Сунхи, 10 ёшида олиб кетилган ва 16 ёшигача ушлаб турилган:
“Мени дўппослашди, зўрлашди. Аслида ҳеч қандай жиноят қилмаган эдим, лекин менга рақамли форма кийдиришди. ‘Биродарлар бошпанасиʼ танамизда ҳам, хотираларимизда ҳам из қолдирди. Бу жароҳатлар бутун ҳаётим давомида мени тарк этмайди”.
Расмий маълумотларга кўра, муассасада камида 551 киши ҳалок бўлган, бироқ кўпчилик асл қурбонлар сони бундан анча кўп бўлганини тахмин қилмоқда.
“Биродарлар бошпанаси”нинг “Калмар ўйини” билан боғлиқлиги борми?
Сериалда ҳам иштирокчилар (одатда молиявий муаммолари бор одамлар) кўчадан танлаб олинади, уларнинг шахсияти яширилади, рақамли формалар берилади ва қатъий тартиб-қоида асосида омон қолиш учун ўйинларда қатнашишга мажбур бўлади. Ушбу тафсилотлар реал ҳаётдаги “Биродарлар бошпанаси”даги воқеаларга ўхшаб кетади.
Бироқ сериал муаллифи Хван Дон Хёк 2021 йил сентябрь ойида берган интервьюсида қуйидагиларни баён қилган:
Мен япон комикслари ва аниме маҳсулотларидан, хусусан “Қироллик жанги” ва “Ёлғончилар ўйини”дан илҳомланганман. Ўзим ҳам молиявий муаммоларга кўп дуч келганман. Шу сабабли замонавий капиталистик жамиятдаги тенгсизлик ва кучли рақобат ҳақида аллегорик ҳикоя ёзмоқчи бўлдим. Ўйинлар оддий, шу сабабли томошабин вақтини ўйин қоидаларини тушунишга эмас, инсонлар ҳаётини кузатишга сарф қилади, деган режиссёр.
The Guardian нашрига берган бошқа интервьюсида режиссёр 2009 йилдаги оғир ҳаёти ҳақида сўзлаб берган. Ўша даврда онаси ишдан бўшатилган, ўзи эса лойиҳаларига ҳомий топа олмаган. Шу сабабли оиласи омон қолиш учун кредит қарзлари олган.
“Агар бундай ўйин ҳақиқатда бўлганида, балки мен ҳам оилам учун қатнашишни ўйлаб кўрган бўлармидим”, дейди у.
Шунингдек, сериал бош қаҳрамонининг тарихи 2009 йилда СсангЁнг Мотор автомобиль компаниясида 2000 нафардан ортиқ ишчиларнинг оммавий ишдан бўшатилиши билан боғлиқ. Муаллиф ушбу ҳолат орқали ўрта синф вакилининг бирдан молиявий инқирозга учрашига бир бахя қолиши мумкинлгини кўрсатмоқчи бўлган.
Интернетда тарқалган суратлар ёлғон бўлиб чиқди
Тармоқларда кенг ёйилган “бункер” суратлари кейинчалик ёлғон экани маълум бўлди. Тҳе Кореа Times нашри ушбу суратларни фош қилди. Аслида бу фотолар сунъий интеллект ёрдамида туркиялик рассом @cityhermitai томонидан яратилган. Аммо рассом ишларининг бундай ёлғон контекстда тарқатилишига рози бўлмаган.
Баъзи фойдаланувчилар эса ушбу AI суратлари орасига ҳақиқий “Биродарлар бошпанаси” архив фотосуратлари аралаштирилгани боис ҳақиқатни ёлғондан ажрата олмаган.
Изоҳ (0)