Қозоғистоннинг Оқтов яқинида Озарбайжон авиакомпаниясига тегишли самолёт қулади. Фожиа 38 кишининг ўлимига сабаб бўлди. Ҳодиса юзасидан турли тахмин ва фаразлар илгари сурилмоқда. Улар орасида учоқ ўққа тутилишидан тортиб қушлар билан тўқнашувга қадар бор. Қуйида воқеа хронологияси ҳамда айрим версияларни эътиборингизга ҳавола қиламиз.
Хронология Тошкент вақти билан тузилган
06:49
Azerbaijan Airlines авиакомпаниясининг J2-8243 рейси Ҳайдар Алиев номидаги Боку халқаро аэропортидан ҳавога кўтарилди. Парвоз белгиланган жадвалдан 11 дақиқа олдин амалга оширилди. Бироқ самолёт ёмон об-ҳаво шароити сабаб Чеченистон марказига қўна олмай, муқобил аэропорт сўради. Бироқ Ал-Жазира хабарига кўра, Россиянинг энг яқин Махачқалъа аэропорти Украина дронлари таҳдиди ортидан ёпиб қўйилган.
11:00
Самолёт фавқулодда ҳолат сигнали юбориб, Оқтов аэропортига қўниш учун рухсат сўради.
11:25
Самолёт Оқтов аэропортига қўниши керак эди.
11:30
Бироқ J2-8243 рейси номаълум сабабга кўра ундан 200-250 километр жанубий-шарқда жойлашган Сайин қишлоғи яқинига қулагани маълум бўлди. У ерга тумшуғи билан урилган. Қозоғистон Фавқулодда вазиятлар вазирлиги (ФВВ) томонидан ҳодиса жойига зудлик билан қутқарувчилар ва зарур техникалар жўнатилди.
11:45
Самолёт қулаши вақтида содир бўлган ёнғин назоратга олинди. Ҳодиса жойига 150 нафар қутқарувчи ва 45 та техника жалб қилинди.
12:01
Қозоғистон ФВВ фожиадан омон қолганлар борлигини маълум қилди.
12:05
Ёнғин ўчирилди.
12:10
Қозоғистон Транспорт вазирлиги самолёт бортида Озарбайжоннинг 37, Россиянинг 16, Қозоғистоннинг 6, Қирғизистоннинг 3 нафар фуқароси бўлганини маълум қилди.
12:20
Қозоғистон соғлиқни сақлаш вазири Акмарал Алназарова самолёт қулаган жойга мутахассислар, травматологлар ва нейрохирургларни жўнатиш учун тез тиббий ёрдам самолётлари тайёрланаётганини маълум қилди.
12:22
Azerbaijan Airlines авиакомпанияси расмий баёнот чиқариб, J2-8243 Боку-Грозний рейси Оқтов шаҳридан тахминан 3 километр масофага фавқулодда қўнганини маълум қилди.
12:42
База Telegram канали самолёти бортида бўлган йўловчилар исмларини эълон қилди. Рўйхатда 67 киши бор.
12:50
Самолёт ҳалокатга учраган жойга Манғистов вилояти ҳокими Нурдавлат Қилибай етиб келгани маълум бўлди.
12:51
Чеченистон республикаси раҳбари Рамзан Қодиров авиаҳалокат қурбонларининг оила аъзоларига ҳамдардлик билдирди.
12:56
Озарбайжон президенти Илҳом Алиев самолёт ҳалокатини текшириш учун ҳукумат вакилларини Қозоғистонга юборди .
13:02
Flightradar24 сайтида ҳалокатга учраган самолётнинг парвоз йўналиши акс этган кадрлар пайдо бўлди: самолёт Оқтов аэропорти томон йўл олган, бироқ унга етиб бормай, Каспий қирғоқлари яқинида қулаган.
13:03
Авиаҳалокатда 25 киши омон қолгани маълум қилинди.
13:05
Россия Федерал ҳаво транспорти агентлиги ҳодиса сабаблари ҳақида баёнот берди. Дастлабки версияга кўра, ҳалокатга қуш билан тўқнашув сабаб бўлгани тахмин қилинди.
13:15
Қозоғистон Транспорт полицияси департаменти ҳолат юзасидан жиноий иш қўзғатди .
13:24
Қозоғистон Транспорт вазирлиги Оқтов аэропорти нормал режимда ишлаётганини маълум қилди.
13:30
Озарбайжон президенти Илҳом Алиев самолёт ҳалокати туфайли МДҲнинг Россияда ўтаётган норасмий саммитидаги иштирокини якунлаб, Бокуга қайтаётгани маълум бўлди. Мамлакат вице-президенти Меҳрибон Алиева ҳам ҳалок бўлганларнинг оила аъзоларига ҳамдардлик билдирди.
13:35
Оқтов яқинида қулаган самолёт ҳалокатидан омон қолганлар сони 28 кишига етгани айтилди.
13:37
Қозоғистонда авиаҳалокат сабабларини ўрганиш учун ҳукумат комиссияси тузилди.
13:38
Тиббиёт муассасаларига 29 киши, жумладан, 3 нафар бола етказилди.
14:03
Озарбайжонда самолёт ҳалокати бўйича керакли маълумотларни олиш учун ишонч телефони ташкил қилинди.
14:05
Манғистов вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси ҳалокат жойидан тўрт кишининг жасади топилганини билдирди.
14:26
Қозоғистон Бош прокуратураси авиаҳалокат жойига махсус гуруҳ юборди. Ҳодиса юзасидан жиноят ишини назорат қилаётган бош транспорт прокурори ҳам ҳукумат комиссияси таркибида воқеа жойига учиб кетди.
14:30
Самолёт ҳалокатидан омон қолганлар рўйхати пайдо бўлди. 29 киши орасида икки бола ҳам бор.
14:49
Россия Тергов қўмитаси Оқтовдаги авиаҳалокат юзасидан жиноий иш қўзғатганини маълум қилди.
15:03
Қозоғистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳалокат қурбонлари ҳақида маълум қилиб, 11 кишининг аҳволи оғирлигини билдирди.
15:30
Шавкат Мирзиёев авиаҳалокат муносабати билан Алиев ва Путинга ҳамдардлик йўллади.
Самолёт уриб туширилганми?
Фожиа ҳақида турли фаразлар илгари суриляпти. Уларнинг биринчисига кўра, самолёт қушлар галаси билан тўқнашиб кетган. Бироқ тармоқларда бунга шубҳа уйғотадиган тасвирлар пайдо бўлгач, мазкур версия парда ортида қолиб кетди.
Самолётнинг фузеляж қисми, шунингдек, бортидан тешиклар топилди. Одатда бундай излар зенит ракеталари ўзидан ажратиб чиқарадиган метал фрагментлардан қолади. J2-8243 рейсининг Грознийга парвози Украина дрон ҳужумлари билан бир вақтга тўғри келганини инобатга олсак, бу самолётга С-300, “Бук” ёхуд Панцирь-С1 каби ҳаво мудофаа тизимлари томонидан жиддий зарар етказилгани ҳақидаги фаразга қувват беради.
Мазкур тахминни россиялик айрим ҳарбий блогерлар ҳам илгари сурмоқда:
Видеолардан кўриниб турибдики, портлаш самолётнинг ичидан бўлмаган. Бу ҲҲМ тизимининг ишига ўхшайдими? Мен аниқ жавоб бера оламан – ҳа. Зенит ракетаси порташидан сўнг самолёт корпуси айнан шундай кўринишга келади, деб ёзади 158 минг обуначига эга “Воэвода вешаэт” Telegram канали.
Самолёт ҳалокатидан омон қолганларидан бири Заур Мамедовнинг гувоҳлиги ҳам мазкур версияни дастаклайди:
Портлашни эшитдим. У самолёт ичида юз берди деб айта олмайман. Мен ўтирган жойда, ёнимдаги қоплама учиб кетди. Хавфсизлик нимчасини олдим, қарасам, унда тешик бор — шрапнел парчасининг ўткир зарбасидан қолган.
Бироқ мавжуд далиллар якуний хулоса учун етарли эмас. Самолёт рус ҳаво мудофаа тизимлари қамров ҳудудига кирмай йўналишни ўзгартирган бўлиши ҳам мумкин. Бу йўловчилар назарда тутган портлаш қачон юз берганига ва учоқ ундан сўнг қанча масофани босиб ўтганига боғлиқ.
Қозоғистон Сенати спикери Мавлон Ашимбаев самолёт уриб туширилгани ҳақидаги тахминларни асоссиз деб атаб, якуний хулосани тегишли комиссия ва экспертлар беришини айтди.
“Авиаҳалокатни текширишга Қозоғистон, Озарбайжон ва Россия вакиллари жалб қилинган. Бу мамлакатларнинг ҳеч бири маълумотни яширишдан манфаатдор эмас”, — дея спикер сўзларини келтирган Орда.кз сайти.
Ҳалокатга сабаб сифатида кўрилаётган омилларнинг яна бири қушлар билан боғлиқ. Улар двигателга зарар етказиши, самолёт олд ойнасини шикастлаши ва учоқ ҳажмига қараб, аэродинамик хусусиятларга салбий таъсир қилиши мумкин. Бундай ҳолатлардан бири 2009 йили содир бўлган. Ўшанда Airbus А320 двигателлари қушлар билан тўқнашув натижасида ишдан чиқиб, самолёт Нью Йоркнинг Гудзон дарёсига қўндирилди. 155 кишининг барчаси мўжизавий тарзда омон қолди.
Қушларнинг самолётлар билан тўқнашуви жиддий хавф ҳисобланади. Тадқиқотларга кўра, улар 700 км/соат тезликда парвоз қилаётган самолётга 50 мм калибрли снаряддан кўра икки баробар кўпроқ талафот етказиши мумкин. Бироқ Қозоғистонда ҳалокатга учраган самолёт двигателида ёнғин кузатилмаган. Қолаверса, учоқ фузеляжида қушлар билан тўқнашувга хос бўлмаган тешиклар мавжуд.
Фалокат вақти учоқ бортида бўлганлар портлаш овози эшитилгани ҳақида кўрсатма берган. Самолётда портлаш келтириб чиқариши мумкин бўлган бир нечта омиллар мавжуд. Ёқилғи ва ёнувчи материаллар, электр тизимлари ва кимёвий моддалар шулар жумласидан. Бироқ самолёт қулаш вақти олинган кадрларда ёнғин кўзга ташланмагани мазкур версияни ҳам шубҳа остига қўяди.
Ҳалокатга учраган самолётнинг қора қутиси топилгани маълум қилинди. Қозоғистон, Озарбайжон, Россия ҳуқуқ-тартибот идоралари авиаҳалокат сабабларини ўрганиш билан шуғулланмоқда. Бу барча жумбоқларни ойдинлаштириши мумкин. Агар масалага сиёсий омиллар аралашмаса.
Изоҳ (0)