Qozog‘istonning Oqtov yaqinida Ozarbayjon aviakompaniyasiga tegishli samolyot quladi. Fojia 38 kishining o‘limiga sabab bo‘ldi. Hodisa yuzasidan turli taxmin va farazlar ilgari surilmoqda. Ular orasida uchoq o‘qqa tutilishidan tortib qushlar bilan to‘qnashuvga qadar bor. Quyida voqea xronologiyasi hamda ayrim versiyalarni e’tiboringizga havola qilamiz.
Xronologiya Toshkent vaqti bilan tuzilgan
06:49
Azerbaijan Airlines aviakompaniyasining J2-8243 reysi Haydar Aliyev nomidagi Boku xalqaro aeroportidan havoga ko‘tarildi. Parvoz belgilangan jadvaldan 11 daqiqa oldin amalga oshirildi. Biroq samolyot yomon ob-havo sharoiti sabab Checheniston markaziga qo‘na olmay, muqobil aeroport so‘radi. Biroq Al-Jazira xabariga ko‘ra, Rossiyaning eng yaqin Maxachqal’a aeroporti Ukraina dronlari tahdidi ortidan yopib qo‘yilgan.
11:00
Samolyot favqulodda holat signali yuborib, Oqtov aeroportiga qo‘nish uchun ruxsat so‘radi.
11:25
Samolyot Oqtov aeroportiga qo‘nishi kerak edi.
11:30
Biroq J2-8243 reysi noma’lum sababga ko‘ra undan 200-250 kilometr janubiy-sharqda joylashgan Sayin qishlog‘i yaqiniga qulagani ma’lum bo‘ldi. U yerga tumshug‘i bilan urilgan. Qozog‘iston Favqulodda vaziyatlar vazirligi (FVV) tomonidan hodisa joyiga zudlik bilan qutqaruvchilar va zarur texnikalar jo‘natildi.
11:45
Samolyot qulashi vaqtida sodir bo‘lgan yong‘in nazoratga olindi. Hodisa joyiga 150 nafar qutqaruvchi va 45 ta texnika jalb qilindi.
12:01
Qozog‘iston FVV fojiadan omon qolganlar borligini maʼlum qildi.
12:05
Yong‘in o‘chirildi.
12:10
Qozog‘iston Transport vazirligi samolyot bortida Ozarbayjonning 37, Rossiyaning 16, Qozog‘istonning 6, Qirg‘izistonning 3 nafar fuqarosi bo‘lganini ma’lum qildi.
12:20
Qozog‘iston sog‘liqni saqlash vaziri Akmaral Alnazarova samolyot qulagan joyga mutaxassislar, travmatologlar va neyroxirurglarni jo‘natish uchun tez tibbiy yordam samolyotlari tayyorlanayotganini ma’lum qildi.
12:22
Azerbaijan Airlines aviakompaniyasi rasmiy bayonot chiqarib, J2-8243 Boku-Grozniy reysi Oqtov shahridan taxminan 3 kilometr masofaga favqulodda qo‘nganini ma’lum qildi.
12:42
Baza Telegram kanali samolyoti bortida bo‘lgan yo‘lovchilar ismlarini e’lon qildi. Ro‘yxatda 67 kishi bor.
12:50
Samolyot halokatga uchragan joyga Mang‘istov viloyati hokimi Nurdavlat Qilibay yetib kelgani ma’lum bo‘ldi.
12:51
Checheniston respublikasi rahbari Ramzan Qodirov aviahalokat qurbonlarining oila a’zolariga hamdardlik bildirdi.
12:56
Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev samolyot halokatini tekshirish uchun hukumat vakillarini Qozog‘istonga yubordi .
13:02
Flightradar24 saytida halokatga uchragan samolyotning parvoz yo‘nalishi aks etgan kadrlar paydo bo‘ldi: samolyot Oqtov aeroporti tomon yo‘l olgan, biroq unga yetib bormay, Kaspiy qirg‘oqlari yaqinida qulagan.
13:03
Aviahalokatda 25 kishi omon qolgani ma’lum qilindi.
13:05
Rossiya Federal havo transporti agentligi hodisa sabablari haqida bayonot berdi. Dastlabki versiyaga ko‘ra, halokatga qush bilan to‘qnashuv sabab bo‘lgani taxmin qilindi.
13:15
Qozog‘iston Transport politsiyasi departamenti holat yuzasidan jinoiy ish qo‘zg‘atdi .
13:24
Qozog‘iston Transport vazirligi Oqtov aeroporti normal rejimda ishlayotganini ma’lum qildi.
13:30
Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev samolyot halokati tufayli MDHning Rossiyada o‘tayotgan norasmiy sammitidagi ishtirokini yakunlab, Bokuga qaytayotgani ma’lum bo‘ldi. Mamlakat vitse-prezidenti Mehribon Aliyeva ham halok bo‘lganlarning oila a’zolariga hamdardlik bildirdi.
13:35
Oqtov yaqinida qulagan samolyot halokatidan omon qolganlar soni 28 kishiga yetgani aytildi.
13:37
Qozog‘istonda aviahalokat sabablarini o‘rganish uchun hukumat komissiyasi tuzildi.
13:38
Tibbiyot muassasalariga 29 kishi, jumladan, 3 nafar bola yetkazildi.
14:03
Ozarbayjonda samolyot halokati bo‘yicha kerakli ma’lumotlarni olish uchun ishonch telefoni tashkil qilindi.
14:05
Mang‘istov viloyati sog‘liqni saqlash boshqarmasi halokat joyidan to‘rt kishining jasadi topilganini bildirdi.
14:26
Qozog‘iston Bosh prokuraturasi aviahalokat joyiga maxsus guruh yubordi. Hodisa yuzasidan jinoyat ishini nazorat qilayotgan bosh transport prokurori ham hukumat komissiyasi tarkibida voqea joyiga uchib ketdi.
14:30
Samolyot halokatidan omon qolganlar ro‘yxati paydo bo‘ldi. 29 kishi orasida ikki bola ham bor.
14:49
Rossiya Tergov qo‘mitasi Oqtovdagi aviahalokat yuzasidan jinoiy ish qo‘zg‘atganini ma’lum qildi.
15:03
Qozog‘iston Sog‘liqni saqlash vazirligi halokat qurbonlari haqida ma’lum qilib, 11 kishining ahvoli og‘irligini bildirdi.
15:30
Shavkat Mirziyoyev aviahalokat munosabati bilan Aliyev va Putinga hamdardlik yo‘lladi.
Samolyot urib tushirilganmi?
Fojia haqida turli farazlar ilgari surilyapti. Ularning birinchisiga ko‘ra, samolyot qushlar galasi bilan to‘qnashib ketgan. Biroq tarmoqlarda bunga shubha uyg‘otadigan tasvirlar paydo bo‘lgach, mazkur versiya parda ortida qolib ketdi.
Samolyotning fuzelyaj qismi, shuningdek, bortidan teshiklar topildi. Odatda bunday izlar zenit raketalari o‘zidan ajratib chiqaradigan metal fragmentlardan qoladi. J2-8243 reysining Grozniyga parvozi Ukraina dron hujumlari bilan bir vaqtga to‘g‘ri kelganini inobatga olsak, bu samolyotga S-300, “Buk” yoxud Pansir-S1 kabi havo mudofaa tizimlari tomonidan jiddiy zarar yetkazilgani haqidagi farazga quvvat beradi.
Mazkur taxminni rossiyalik ayrim harbiy blogerlar ham ilgari surmoqda:
Videolardan ko‘rinib turibdiki, portlash samolyotning ichidan bo‘lmagan. Bu HHM tizimining ishiga o‘xshaydimi? Men aniq javob bera olaman – ha. Zenit raketasi portashidan so‘ng samolyot korpusi aynan shunday ko‘rinishga keladi, deb yozadi 158 ming obunachiga ega “Voevoda veshaet” Telegram kanali.
Samolyot halokatidan omon qolganlaridan biri Zaur Mamedovning guvohligi ham mazkur versiyani dastaklaydi:
Portlashni eshitdim. U samolyot ichida yuz berdi deb ayta olmayman. Men o‘tirgan joyda, yonimdagi qoplama uchib ketdi. Xavfsizlik nimchasini oldim, qarasam, unda teshik bor — shrapnel parchasining o‘tkir zarbasidan qolgan.
Biroq mavjud dalillar yakuniy xulosa uchun yetarli emas. Samolyot rus havo mudofaa tizimlari qamrov hududiga kirmay yo‘nalishni o‘zgartirgan bo‘lishi ham mumkin. Bu yo‘lovchilar nazarda tutgan portlash qachon yuz berganiga va uchoq undan so‘ng qancha masofani bosib o‘tganiga bog‘liq.
Qozog‘iston Senati spikeri Mavlon Ashimbayev samolyot urib tushirilgani haqidagi taxminlarni asossiz deb atab, yakuniy xulosani tegishli komissiya va ekspertlar berishini aytdi.
“Aviahalokatni tekshirishga Qozog‘iston, Ozarbayjon va Rossiya vakillari jalb qilingan. Bu mamlakatlarning hech biri ma’lumotni yashirishdan manfaatdor emas”, — deya spiker so‘zlarini keltirgan Orda.kz sayti.
Halokatga sabab sifatida ko‘rilayotgan omillarning yana biri qushlar bilan bog‘liq. Ular dvigatelga zarar yetkazishi, samolyot old oynasini shikastlashi va uchoq hajmiga qarab, aerodinamik xususiyatlarga salbiy ta’sir qilishi mumkin. Bunday holatlardan biri 2009-yili sodir bo‘lgan. O‘shanda Airbus A320 dvigatellari qushlar bilan to‘qnashuv natijasida ishdan chiqib, samolyot Nyu Yorkning Gudzon daryosiga qo‘ndirildi. 155 kishining barchasi mo‘jizaviy tarzda omon qoldi.
Qushlarning samolyotlar bilan to‘qnashuvi jiddiy xavf hisoblanadi. Tadqiqotlarga ko‘ra, ular 700 km/soat tezlikda parvoz qilayotgan samolyotga 50 mm kalibrli snaryaddan ko‘ra ikki barobar ko‘proq talafot yetkazishi mumkin. Biroq Qozog‘istonda halokatga uchragan samolyot dvigatelida yong‘in kuzatilmagan. Qolaversa, uchoq fuzelyajida qushlar bilan to‘qnashuvga xos bo‘lmagan teshiklar mavjud.
Falokat vaqti uchoq bortida bo‘lganlar portlash ovozi eshitilgani haqida ko‘rsatma bergan. Samolyotda portlash keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan bir nechta omillar mavjud. Yoqilg‘i va yonuvchi materiallar, elektr tizimlari va kimyoviy moddalar shular jumlasidan. Biroq samolyot qulash vaqti olingan kadrlarda yong‘in ko‘zga tashlanmagani mazkur versiyani ham shubha ostiga qo‘yadi.
Halokatga uchragan samolyotning qora qutisi topilgani ma’lum qilindi. Qozog‘iston, Ozarbayjon, Rossiya huquq-tartibot idoralari aviahalokat sabablarini o‘rganish bilan shug‘ullanmoqda. Bu barcha jumboqlarni oydinlashtirishi mumkin. Agar masalaga siyosiy omillar aralashmasa.
Izoh (0)