• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +23°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Саломатлик

    Бола гаджетларга қарам бўлса, қандай йўл тутиш керак?

    Нега бола бутун бўш вақтини ўйин ўйнаш ёки ижтимоий тармоқларни кезиш билан ўтказади, смартфонла ёмонми ёки йўқ — профессионал психолог, ота-она ва бола муносабатлари бўйича мутахассис Карина Рихтер жавоб берди.

    Фото: “Новий очаг”
     

    Болаларнинг технологияга қарамлигининг 4 сабаби

    Болаларнинг севимли машғулотлари муаммоси ҳар доим ота-оналарни ташвишга солган. Шундай қилиб, ҳатто 50-70 йил олдин ота-оналар болаларига ўқишни фаол равишда тақиқлашган, чунки бу уларнинг кўриш қобилиятига таъсир ўтказган. Аммо фарзандлар фидокорона китобларга шўнғиб, уларни кўрпа остида фонар билан ўқиган. Бугунги кунда ота-оналар гаджетлар учун урушга киришди, аммо уларнинг ўзлари ҳар дақиқада Telegram ёки Instagram’даги хабарларни текшириб, смартфонга қарайди.

    Баъзи катталар учун бу ҳақиқий қарамликка айланди, агар улар онлайн ҳаётдан воз кечса ёки бир мунча вақт интернет ва телефонсиз қолса, ташвиш ва ноқулайликни ҳис қилади. Шу билан бирга, улар болалардан гаджетдан фарқли ўлароқ китоблар, фаол ўйинларга ва офлайн режимда дўстлар билан учрашувларга қизиқишини кутади.

    Агар бундай қарамлик катталарда пайдо бўлса, болалар ҳақида нима дейиш мумкин? Уларнинг гаджетларга бўлган иштиёқи кўпинча ота-оналарига қараганда жиддийроқ бўлади. Бунга бир қанча омиллар таъсир қилади. Мана асосийлари:

    1. Болалар ўзларини қандай бошқаришни билмайди

    Бу ирода ёки интилишнинг етишмаслиги эмас, балки болалар мияси билан боғлиқ. Ўз-ўзини назорат қилиш ва ҳар қандай васвасага йўқ дейиш қобилияти учун масъул бўлган кортекс соҳалари етарли даражада шаклланмаган. Улар фақат ўсмирлик даврининг охирида, яъни тахминан 20 ёшда тўлиқ шаклланади.

    2. Болалар ўзлари қизиққан нарсага осонгина тобе бўлади

    Бола ўйинчоқлардан минора қуриш учун бир неча соат сарфлаши мумкин. Одатда бола бунда натижага эриша олмаса, қизиқарли фаолиятдан воз кечади. Аммо чексиз ўйинлар ва ижтимоий медиа тасмаларига эга смартфон ҳар қандай бола учун ўйин-кулгини таклиф қилади. Ўйнашдан чарчаган ҳолда TikTok’да нима жойланганини ёки YouTube’да мультфильмларни томоша қилиши мумкин.

    3. Болалар ишлашдан кўра завқланишни афзал кўради

    Умуман олганда, бу нафақат болалар, балки катталар руҳиятига ҳам хосдир. Ҳар қандай одам ишлаш ёки ўқишдан кўра ўйин-кулгини афзал кўради. Смартфон эса уларнинг асосий манбаидир.

    4. Атрофдаги муҳит қулай бўлмаса, болалар унинг атрофидаги дунёдан кўра смартфоннинг муқобил реаллигини афзал кўради

    Илгари бунинг учун китоб ва фильмлар чиқарилган. Бугунги кунда ижтимоий тармоқлар ва кўнгилочар хизматларнинг виртуал ҳақиқати ҳар қандай мос дунёни танлаш ва ўзни ўзгартирмасдан хоҳлаган одамга айланиш имконини беради. Гаджетлар бугунги кунда болаларни виртуал оламга олиб борадиган ва уларнинг эътиборини тўлиқ ўзига тортадиган маконга айланмоқда.

    Қоидалар ҳамма жойда керак: ота-оналар учун 5 маслаҳат

    Гаджетлар боланинг ҳаётига фойдали таъсир кўрсатмайди. Статик ҳолатда узоқ вақт фойдаланиш, кичик экрандан ўқиш ва доимий равишда милтилловчи тасвирлар болаларнинг соғлиғига бевосита таъсир қилади. Кўриш, умуртқа поғонаси, бош оғриғи, чарчоқ ва ортиқча вазн билан боғлиқ муаммоларга олиб келади. Уларнинг когнитив қобилиятига ҳам салбий таъсир қилади.

    Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, смартфонлардан ортиқча фойдаланиш ўрганишни камайтиради, когнитив қизиқишни пасайтиради ва диққат етишмаслиги гиперактивлик бузилишининг ривожланишига сабаб бўлиши мумкин.

    Бошқа томондан, смартфонлар ҳаётнинг ажралмас қисмига айланди. Агар болада гаджет бўлмаса, у жамоада ажралиб қолади, замонавий тенденциялардан хабарсиз қолади, машҳурларни танимайди ва тенгдошлари қандай яшашини билмайди.

    Бундан ташқари, гаджетлар таълим платформаларига киришни ҳам таъминлайди, энг яхши ўқитувчилардан онлайн тарзда ўрганишга ва турли кўникмаларни ривожлантиришга ёрдам беради. Аслида муаммо боланинг смартфони борлигида эмас, балки унинг ҳақиқий ҳаётини алмаштириб юборишидадир. Уни қандай тузатиш керак?

    Ўзингиздан бошланг

    Агар бола ота-онасини доимо компьютерда ёки қўлида телефонда кўрса, у катталардан ўрнак олади ва бутун вақтини гаджетга бағишлайди.

    Гаджетлардан чалғитиш учун фойдаланманг

    Агар болага эрта ёшдан бошлаб гаджет зерикиш билан курашишнинг энг яхши усули эканлиги ўргатилса, вақт ўтиши билан фақат у билан боғланади.

    Вақтни эмас, балки мазмунни назорат қилинг

    Таълим, таълим дастурлари ва видеолари учун ҳеч қандай чекловлар йўқ, вақт эса кўнгилочар контентга қатъий чекланади. Ўйин ва иловалар орқали тилларни ўрганиш, мантиқ ва луғатни ривожлантириш, математика кўникмаларини ўрганиш, табиат ва тарих ҳақида маълумот олиш мумкин.

    Муқобил ўйинларни таклиф қилинг

    Болалар ўзига қандай ғамхўрлик қилишни билишмайди. Уларга буни ўргатиш керак. Фарзанд зерикканида нима қилиши мумкинлиги ҳақида ўйлаб кўриш лозим. Китоб, дўстлар билан сайр қилиш зерикишдан чалғитиши мумкин, китобларда вазифаларни ишлаб чиқадиган конструкторлар ва бошқалар.

    Гаджетларсиз зоналарни ўрнатинг

    Мисол учун, телефонни столда ва ётоқхонада қолдириб бўлмайди, лекин саёҳат пайтида ундан видео ва фотосуратлар олиш ёки саёҳатдан жонли репортаж қилиш учун фойдаланиш мумкин. Қоидалар барча оила аъзоларига тегишли бўлиши керак.

    Агар болага телефон билан тушлик қилишига рухсат бермасангиз, лекин ўзингиз янгиликларни ўқисангиз, бу қоида табиий норозиликка сабаб бўлади. Худди шу нарса контентга ҳам тегишли: агар оддий ўйинлар ёки Instagram’да дўстингизнинг маникюрига қарасангиз, боладан Жанубий Африка табиатига қизиқишини сўраш ғалати.

    Агар ишингиз интернет билан боғлиқ бўлса, телефон ёки ноутбук экрани олдида кўп вақт ўтказсангиз, болага айнан нима қилаётганингизни кўрсатинг. У сизни завқланиш эмас, балки ишлаётганингизни кўриши керак. Бундай ҳолда болада гаджетларга иш қуроли сифатида муносабат ҳам шаклланади ва у уларни ўйин-кулгининг ягона манбаи сифатида қабул қилмайди.

    06.11.2023, 14:42   Изоҳ (0)   7201
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Куз мавсумида болалар саломатлигини сақлаш учун нималарга эътибор бериш керак?

    26.10.2023, 13:39

    Катталар учун: Беғубор болалар образлари фонида жиддий муаммолар кўтарилган мультфильмлар (трейлер)

    01.11.2023, 09:10

    Нима учун энергия етишмаслиги ва доимий ҳолсизликда жигарни текширтириш керак? 

    03.11.2023, 14:28

    Юз ва танадаги шишларни бартараф этадиган 9 маҳсулот

    03.11.2023, 11:48

    Қон босимини тонометрсиз қандай ўлчаш мумкин? 

    02.11.2023, 18:20

    Ҳаётингизни сезиларли даражада яхшилашга ҳисса қўшадиган кундалик одатлар 

    02.11.2023, 16:22
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    UZTELECOM 10 Гбит/с тезликдаги уй интернетини фойдаланувчиларга тақдим этди


    “Ўзбекинвест” IUA аъзосига айланди ва Лондоннинг глобал суғурта бозорида ўз мавқеини мустаҳкамлади


    Илғор қурилиш технологиялари асосида қад ростлаётган Қуйи Чотқол ГЭС


    Ипотека Банк OTP Group ўзини ўзи банд қилганларга янги ипотека дастурини ишга туширди: ҳужжатларсиз, асаббузарликсиз, самарали натижалар билан


    Centrum Air янги Airbus A320neo — авиапаркидаги тўққизинчи самолётни қабул қилиб олди 


    Энг чуқур ғор, энг баланд кўприк ва энг сирли маскан – Наманганга борамиз


    Абадий ишончлилик ва хавфсизлик: GWM соҳанинг янги стандартларини жорий этмоқда


    Chery газга ўтмоқда: кафолат тўлиқ сақланиб қолинади, ўрнатиш эса 31 майгача бепул! 


    Сўзлар аҳамиятга эга: TBC Bank 8 март табрикларини пулларга айлантириб, аёллар тадбиркорлигини қўллаб-қувватлади


    “Akkermann цемент” халқаро форуми: қурилиш материаллари соҳасидаги муаммолар кенг таҳлил қилинди


    МКБАНК халқаро молия бозорида: Қозоғистон банкларидан 15 миллион доллар жалб қилинди


    Acıbadem шифохоналар тармоғида қон касалликларини замонавий даволаш усуллари: лейкоз ва бошқа касалликлар


    InfinBANK Visa Direct орқали халқаро пул ўтказмаларига қўйилган лимитларни оширди 


    “Бизнесни ривожлантириш банки” бизнес учун қулай инновацион банк бўлишга интилмоқда


    Оқтепа Лавашдан “Кулгили нархлар”: севимли таомлар — ҳар бир позиция 10 мингдан 20 минг сўмгача бўлган махсус нархларда

     

    Тавсия этамиз

    “Икки хонали уй учун 715 млн сўмдан”. “Дарё”даги мақоладан сўнг пойтахт ҳокимлиги уйсиз қолган аҳолига хонадон сотиб олиш учун маблағ ажратди

    28 май, 21:15

    Будапешт фасадлари: санъат кўчада яшайди (фото)

    27 май, 10:00

    Гестапо ва КГБ хизматида бўлган бухоролик “штирлиц”

    26 май, 19:00

    Аёл овчилардан илғор самолётларга қадар — Украина рус Shahed’ларини қандай овлайди?

    19 май, 20:10
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Россия Эрон дронларини олтин қуймасида сотиб олган — ОАВ

    Дунё | 30 май, 08:47

    Land Rover ўзининг янгиланган Defender моделини тақдим этди

    Авто | 30 май, 08:38

    Шавкат Мирзиёев “Марказий Осиё—Италия” саммитида иштирок этади

    Ўзбекистон | 30 май, 08:22

    Ўзбекистонда нечта олий таълим ташкилоти фаолият юритаётгани очиқланди

    Ўзбекистон | 29 май, 23:50

    Саида Мирзиёева Россия ҳукумати раиси билан учрашув ўтказди

    Ўзбекистон | 29 май, 23:31

    “Дарё” дайжести: 29 майнинг энг муҳим хабарлари

    Ўзбекистон | 29 май, 23:25

    Саида Мирзиёева Россия Федерал Мажлиси Федерация Кенгаши раиси билан учрашув ўтказди

    Ўзбекистон | 29 май, 23:10

    Конгрессмен Трампдан инвесторлар учун ташкил этилган кечки овқат тафсилотларини ошкор қилишни талаб қилди

    Дунё | 29 май, 22:53

    Массимилиано Аллегри “Милан” билан келишувга эришди

    Спорт | 29 май, 22:38
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.