Барчага маълумки такомиллаштирилган жамоат транспорти тизими нафақат йўллардаги тирбандликни олдини олишда, балки йўловчиларни хавфсиз ва тезкор ҳаракатланишида, ҳамда экологияга бўлган юкни камайтиришда асосий ўринни эгаллайди.
Шу билан биргаликда, Тошкент шаҳри аҳолиси ва пойтахтимиз меҳмонлари томонидан жамоат транспортидан кенг фойдаланилиб келиниши мазкур соҳани ривожлантиришга бўлган эҳтиёжни актуаллаштирди.
Бугунги кунда Тошкент шаҳрида 5 млн аҳоли бўлиб, (доимий яшовчи 2,9 млн, кунлик шаҳарга келиб кетувчи 1,5 млн, вақтинчалик истиқомат қилувчи аҳоли 0,5 млн), аҳолининг сони йилига ўртача 100 мингтага ошмоқда. Тошкент шаҳрида рўйхатдан ўтган 760 минг автотранспорт мавжуд бўлиб, (йилига 76 мингтага ортиб бормоқда), транспорт воситалари доимий ҳаракатланадиган асосий йўл, кўча тармоқлари узунлиги 470 км бўлиб 380-400 минг автотранспорт ҳаракатланишига мўлжалланган.
Шу билан бирга кунлик шаҳарга кириб чиқувчи автотранспорт сони 160-220 минг бўлиб, кун давомида шаҳар йўлларида 900 мин га яқин автотранспорт навбатма-навбат ҳаракатланмоқда. Бу эса йўл тармоғининг бир вақтнинг ўзида ҳаракатланиш сиғимидан 2 баробар кўп бўлган автотранспортлар ҳаракатланаётганини англатади.
Транспортда ҳаракатланишнинг 25 фоизи, яъни 1,5 миллиони автобус, метро, микроавтобусларда, қолган 4,5 миллиони, шаҳарда кун давомида ҳаракатланадиган 900 минг автотранспортда амалга оширилади.
Транспорт оқимини самарали бошқарув тизими йўқлиги, доимий тирбандликларда ҳаракат тезлиги 7 км/соатгача тушиб кетиши, аҳолининг йўлга сарфлайдиган вақти бундан 3 – 4 йил олдингига нисбатан қарийб икки баробарга ортгани, бунинг ортидан секин ҳаракатланаётган транспортларнинг ортиқча ёқилғи сарфи ва зарарли газларни чиқариши натижасида, иқтисодий йўқотишлар ҳам ортиб бормоқда.
Аҳолини шаҳарда ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжини тўлиқ, сифатли ва хавфсиз жамоат транспорти билан таъминлаш устувор вазифа этиб белгиланган. Айнан шу муаммоларни ечимлари бўйича 2022 йилда Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-111 сонли, 2023 йилда эса ПҚ-59 сонли қарорлари билан тизим ислоҳотлари, мақсадли кўрсаткичлар ҳамда ислоҳотларни амалга ошириш механизмлари тасдиқлаб берилди.
Мазкур қарорларда белгиланган вазифалар ижроси доирасида сўнги йилларда жамоат транспортини ислоҳ қилиш юзасидан қатор йирик лойиҳалар амалга оширилди. Хусусан, 2022 йилда Тошкент шаҳри учун 200 дона ўрта сиғимли SAZ LЕ 60 русумли ва 190 дона катта сиғимли MAN русумли автобуслар ва илк бор 20 дона замонавий электробуслар харид қилинди.
Жорий йилда жамоат транспортининг мукаммал янгилаш юзасидан амалга оширилган лойиҳалар натижасида қўшимча 1 000 дона автобуслар харид қилинди. Жумладан, метан газ ёқилғисида ҳаракатланувчи 500 та катта сиғимли Youtong ва 200 та ўта катта сиғимли Кinglong автобуслари ҳамда 302 та Youtong электробуслари олиб келинди.
Мазкур ҳаракат таркибини “илмий асосланган” техника ва технологиялар асосида ташкил этилган янги замонавий йўналишлар, яъни магистрал, ҳалқа, боғловчи ва етказиб берувчи йўналишларга ажратган ҳолда автобуслар бириктирилди.
Мазкур инновацион лойиҳалар ва харидлар натижасида, бугунги кунда жамоат транспорти ҳаракат таркибининг сони 1 959 тани (2022 йилда 1 485 та), ҳаракат таркибининг ўртача ёши 3,5 йил (2022 йилда 7,5 йил), жамоат транспортидан фойдаланиш даражаси 24 фоизни (2022 йил 19 фоиз), янги йўналишлар тармоғи 167 тани (2022 йилда 144 та), автобусларнинг кунлик қатновлар сони 25 404 тани ташкил этиши ҳисобига (2022 йилда 14 999 та) жамоат транспортининг оралиқ интервалини 18-20 дақиқадан 8-10 дақиқага қисқартиришга эришилди.
Натижада ўтган йилларда куннинг тиғиз вақтларида жамоат транспорти салонидаги тиқилинч, тўлалиги ҳисобига ундан фойдаланиш имконияти бўлмаган қариб ярим миллион йўловчилар, (асосан аҳолининг ижтимоий қатлам вакиллари) сифатли автобус хизматларидан фойдаланишмоқда.
Маълумот учун, 2030 йилда ҳаракат таркиби сонини 2 247 тага, ҳаракат таркибини ўртача ёшини 2,6 йил, жамоат транспортидан фойдаланиш даражаси 40 фоизга, янги йўналишлар тармоғи сонини 178 тага кўпайтирилишга, қатновлар сонини 27 412 тага етказишга ва натижада оралиқ интервалларни 5-8 дақиқагача қисқартириш режалаштирилган. Бугунги кунда, сиқилган табиий газда 1 020 таси ёки 52%ни, электр қувватда 322 та ёки 16,6%ни, дизель ёқилғисида 617 таси ёки 31,4% автобуслар ҳаракатланмоқда.
Жамоат транспортининг жозибадорлигини ошириш ва автобусларнинг мунтазам ва бир маромда ҳаракатини ташкил этиш мақсадида 2023 йилда Тошкент шаҳрида автобуслар учун 186,6 км алоҳида ажратилган йўлаклар ташкил этилиши белгилаб олинган бўлиб, 48,2 км (Амир Темур кўчаси – 10,4 км, Аҳмад Дониш – 8,5 км, Навоий, Беруний – 6,2 км, Мирзо Улуғбек, Феруза, Юзрабод, Маҳтумқули – 23 км) алоҳида йўлаклар ташкил этилди.
Изоҳ (0)